Аёлларда туғруқ ва ҳомиладорлик асоратларининг олдини олиш

PREVENTION OF COMPLICATIONS OF PREGNANCY AND CHILDBIRTH IN WOMEN

All measures for the prevention of complications in extragenital pathology of pregnant women are proposed to be divided into specific and non-specific. Specific prophylaxis is aimed at preventing complications of the underlying disease, its nature is determined by the diagnosis. Non-specific prevention is a set of measures to prevent a number of subclinical manifestations of pregnancy that can aggravate the course of extragenital pathology. Non-specific prophylaxis measures are shown to all pregnant women, their nature does not depend on the diagnosis. The main ways of preventing deficiencies inherent in pregnancy, venous and infectious complications are described.

Keyword: pregnancy, complications, prevention, childbirth

АЁЛЛАРДА ТУҒРУҚ ВА ҲОМИЛАДОРЛИК АСОРАТЛАРИНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ

Ҳомиладор аёлларнинг экстрагенитал патологиясида асоратларнинг олдини олиш бўйича барча чораларни ўзига хос ва ўзига хос бўлмаганларга бўлиш таклиф этилади. Махсус профилактика асосий касалликнинг асоратларини олдини олишга қаратилган бўлиб, унинг табиати ташхис билан белгиланади.

Номахсус профилактика - бу экстрагенитал патологияни кучайтириши мумкин бўлган ҳомиладорликнинг бир қатор субклиник кўринишини олдини олиш бўйича чора-тадбирлар мажмуидир. Махсус бўлмаган профилактика чоралари барча ҳомиладор аёлларга кўрсатилади, уларнинг табиати ташхисга боғлиқ эмас. Ҳомиладорлик, веноз ва юқумли асоратларга хос бўлган камчиликларни олдини олишнинг асосий усуллари тасвирланган.

Калит сўзлар: ҳомиладорлик, асорат, профилактика, туғруқ.

Кириш Соғлом аёлларда ҳомиладорлик одатда функционал ва органик ўзгаришларсиз давом этади. Бироқ, ташқи ва ички омиллар таъсири остида аёллар турли хил ўзгаришларга дуч келишади. Бунга қуйидагилар киради: ҳомиладорлик артериал гипертензия, эрта ва кеч токсикоз (ҳомиладор аёлларнинг нефропати, прееклампсияси ва эклампсияси), қиннинг варикоз кенгайиши, оёқларнинг варикоз кенгайиши, камқонлик, думғазадаги оғриқ, оёқ ва қўлларнинг ўсмалари, яллиғланиш касалликлари, хомилалик гипоксия, депрессия, психо-эмоционал сокадаги узгаришлар келиб чикиши кузатилади [4].

Туғилиш ва туғруқдан кейинги асоратлар туғилиш каналидаги травма, қон кетиш, безовталик, депрессия ва бошқа салбий ҳодисаларни ўз ичига олади. Баъзи одамлар туғруқ пайтида оғриқни узоқ вақт эслашади ва қайта ҳомиладорликдан қўрқишади. Ҳомиланинг ҳаддан ташқари кўпайиши билан амалга ошириладиган кесар кесиш усули билан боғлиқ жиддий муаммо, шунингдек унинг оқибатлари: операциядан кейин жисмоний фаолликнинг пасайиши, косметик нуқсонлар, ҳомиладор бўлиш кобилиятини чеклаш, турли хил касалликларга чалиниш, баъзан эса улимдир. Хозирги вактда туFрукдан кейинги асоратлар 40-50% аёлларда, х,омиладорлик пайтида патологиялар 50-65% да кузатилмокда.

Хомиладор аёлнинг кон босимининг кутарилишининг сабаби ички усмалардир, гарчи бу аёлга кўринмаса ҳам, ҳомилага салбий таъсир қилади. Ҳомиладорлик пайтида токсикоз - бу аёл танасининг комиладорликка мослашиши даврида юзага келадиган кодиса [2].

Хомиладорликнинг нормал физиологик даврида аёлнинг барча аъзолари ва тўқималарида, шунингдек метаболизмда бир қатор ўзгаришлар юз беради. Бироқ, бу узгаришлар асаб тизими ва ички секреция безлари томонидан бошкарилади.

Натижада организм янги шароитларга мослашади, ҳомила ривожланиши учун шароитлар яратилади. Aммо ҳомиладорлик токсикоз билан кечадиган бўлса, физиологик ўзгаришлар бузилади ва организмнинг янги шароитларга мослашиши ҳам бузилади. Агар аёл илгари юрак-кон томир касалликлари, жигар касалликлари, ошкозон-ичак тракти ва бошка уткир сурункали касалликларга чалинган булса, шунингдек, асаб-психиатрик касалликларга чалинган булса, керакли витаминларни истеъмол қилмаган бўлса, ҳомиладорлик гигиенасига риоя қилмаган бўлса, демак, организмнинг мослашуви бузилган янги шароитларда тезроқ содир бўлади. Хомиладорлик токсемиясининг куплаб сабаблари бор, уларнинг бир ёки бир нечтаси биргаликда токсикозни келтириб чикаради.

Биринчи комиладорлик пайтида токсикоз иккинчисига Караганда тез-тез учрайди. Шунингдек, бир неча марта туғилган аёлларда баъзи ички касалликлар (буйрак касаллиги, гипертония, анемия ва бошқалар) асоратлари туфайли токсикоз пайдо булиши ва 0Fир ва сурункали давом этиши мумкин [5].

Хомиладорликнинг биринчи ва иккинчи ярмида юзага келадиган токсикозни ажратиб туринг. Ерта токсикоз: кўнгил айниш, бош айланиши, уйқунинг бузилиши, ёмон кайфият ва бошкалар юкори асабий фаолият билан боглик.

Кечки токсикоз ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида, кўпинча охирги ойларда содир бўлади. Бунга ҳомиладорлик ўсмалари, нефропатия, прееклампсия ва эклампсия киради. Уларнинг барчаси бирин-кетин пайдо булади ва касаллик боскичма-боскич давом етади. Aгар ўз вақтида даволанмаса, у ҳолда ўсма нефропатияга айланади, шу билан бирга қон босимининг кўтарилиши, сийдикда оқсил пайдо бўлиши, ҳомиланинг ривожланиши бузилади ва у осонликча прееклампсияга айланади.

Преэклампсия шунингдек шиш пайдо бўлишига, қон босимининг кўтарилишига, сийдикдаги оқсилга, бош оғриғига, кўришнинг хиралашишига ва кўкрак оғриғига сабаб булади. Агар бемор уз вактида тузалмаса, прееклампсия янада оFирлашади - эклампсия. Бундай ҳолда эпилепсия, онгни йўқотиш содир бўлади. Эклампси билан ўпканинг кенгайиши ёки мияга қон қуйилиши туфайли аёл ва ҳомила ўлиши мумкин. Шунинг учун бундай ҳолатларнинг олдини олиш учун кирувчи асоратлар ва оқибатларни минималлаштириш зарур.

Кўпчилик аёлларда ҳомиладорлик пайтида оёқларнинг варикоз кенгайиши ва ташқи жинсий аъзолар ривожланади. Бунинг сабаби веноз клапанларнинг нотўғри ишлаши ва веноз деворларнинг кучсизлигидир, бу томирларни кенгайган ва шишган куринишга олиб келади [1].

Цомиладорлик даврида варикоз томирлари, айницса, ушбу патологияга ирсий мойиллиги бўлган аёллар орасида кенг тарқалган. Варикоз томирлари нафақат косметик нуцсон булса-да, цомиладорлик пайтида OFрицли булиши мумкин. Шу билан бирга, ҳомиладорлик даври билан варикоз томирларининг асоратлари хавфи ортади. Тугруц пайтида ёки ундан кейин тромбофлебит ривожланиши хавфли цисобланади [2].

Бош огриги цомиладор аёлларда тез-тез кузатиладиган цодиса, бунинг асосий сабаби бу даврда гормонал фон ва танадаги қон айланишининг ўзгариши. Биринчи триместрда бош оғриғи кўпинча кучли. Бунинг сабаби стресс (ҳомиладор аёлларнинг эмоционал фонининг етарлича лабиллиги туфайли ҳар қандай вазият аёлни стрессга олиб келиши мумкин), кун тартибининг узгариши, уйцусизлик, овир иш кабилар.

Тадцицот мацсади. Тутруцдан кейинги асоратларни камайтириш ва хавфсиз оналикка эришиш учун самарали, арзон ва табиий усулни ишлаб чиқиш. Ҳомиладорлик пайтида цийинчиликларни ва баъзи дори-дармонларни цабул цилиш имкониятларини цисобга олган цолда, табиий ва доривор усимликлардан фойдаланиш мацсадга мувофицдир.

Тадцицот материаллари ва усуллари. Бундай нохуш цолатларни камайтириш ва олдини олиш мақсадида биз ҳомиладорликнинг иккинчи ойида 35 аёлни тадқиқотга жалб қилдик. Биз уларни икки гуруҳга ажратдик. Биринчи гуруҳ 20 аёлдан, иккинчиси 15 ёшдан иборат. Иккинчи гуруц назорат гуруцига айланди ва уларга биз томондан цушимча тавсиялар берилмади. Биринчи гуруц аёлларига цар томонлама фойдали, зарарсиз, қулай ва табиий ўсимликлардан ташкил топган қуйидаги тавсиялар берилди (цомиладорлик пайтида турли дориларни цабул цилишни тацицлашни цисобга олган цолда):

• -    цомиладорликнинг биринчи ойларида юцори нафас йулларининг яллигланиш касалликлари, токсикоз, ҳомиладорлик гипертензияси ва бошқа ўзгаришларнинг олдини олиш, ялпизни оз мицдордаги озиц-овцат билан истеъмол цилиш;

• -    цар куни бир стакан гармала дамламасини истеъмол цилиш (усмалар, уйцусизлик ва циссий бузилишларнинг олдини олиш учун);

• -    цомиладорликнинг иккинчи ярмидан бошлаб, тугруцнинг асоратларини камайтириш, ўзгаришларнинг олдини олиш ва даволаш мақсадида ялпиз билан цаммомларни цабул цилиш (цар 1-2 цафтада бир марта), шунингдек бир ош цошиц цовурилган ялпиз олиб, бир стакан гармала кайнатма ичиш. сунгги 8-9 ой давомида цомиладорлик пайтида терига. Натижада, биз биринчи гуруц аёлларида ижобий таъсирни кузатдик. 20 аёлдан 19 тасида (95%) токсикоз, ҳомиладорлик гипертензияси, стресс ва бошқа салбий ҳодисалар кузатилмаган, туғилиш асорациз кечган. Иккинчи назорат гуруҳидаги бешта аёлда ҳомиладорлик гипертензияси, 4тасида оғир токсикоз, иккитасида енгил токсикоз ва 1да тушиш хавфи кузатилди. 2-назорат гуруцидан 5 нафар аёл тугруц пайтида жароцат олган ва цон кетиши кузатилган.

Тадцицот натижаси. Бизнинг тадцицотларимиз шуни курсатдики, юцоридаги усимликларнинг таркибида туцима рецепторларига тугридан-тугри ва билвосита таъсир кўрсатиши туфайли организмга фаол таъсир қилувчи моддалар (ментол, гармин, гармалин, эфир мойи, пеганол ва бошқалар) мавжуд бўлиб, организм мослашувчан ва курашувчан бўлади. , шунингдек, ушбу моддаларнинг шифобахш таъсири. Шуни эсда тутиш керакки, бу усимликлар эпилептик холатларда ишлатилиши мумкин эмас.

Ялпиз таркибида эфир мойлари, кофур, ментол мойи, аччиқ моддалар, танинлар мавжуд булиб, улар онанинг танасини мустахкамлайди, тинчлантиради, юрак-цон томир ва овқат ҳазм қилиш тизимларининг фаолиятини яхшилайди, кўнгил айниши ва цайт цилишни олдини олади. Алкалоидлар, паганол, гармин, гармалин, турли хил ёFлар ва гармаладаги танинлар яллиғланишни олдини олади, сийдикни ҳайдайди, оғриқни енгиллаштиради ва стрессни йуцотади.

Ҳомиладорликнинг биринчи триместрида туғилмаган боланинг соғлиғи учун пойдевор қўйилади ва ички органлар шаклланади, шунинг учун бош оғриғини дорилар билан даволаш тавсия етилмайди, аммо оғриқ билан ўтириш керак эмас, чунки ижобий хис-туйгуларни кутиш керак онанинг тажрибаси, хомиладорлик осонроц ва ёцимли бўлади. Бу ҳолда яхши натижа гармала кайнатмасини беради. Бундан ташқари, у қорин бўшлиғи ёки қаттиқ бел оғриғи учун ишлатилиши мумкин. Ялпиз шунингдек, кенг тарқалган жароҳатлар, ревматизм ва бошқа ҳолатларда оғриқни тўхтатиш қобилиятига эга.

Aйни пайтда онанинг танасида янги, илгари кузатилмаган ҳислар пайдо бўлади. Салгаланан гормонлар баъзида яхши, баъзида депрессив кайфият беради. Баъзан бу холат аёлнинг узи ёки атрофдагилар учун ноцулайлик тугдиради. Бунга цушимча равишда, аёл бош оғриғига дуч келади, аммо уни гиёҳванд моддалар билан даволаш тавсия этилмайди. Гармин гармин марказий асаб тизимини қўзғатади. Бундан ташқари, у баъзи ферментларнинг фаоллигини оширади ва улар танани фаол руҳий ҳолатга олиб боради, кайфиятни кўтаради, депрессия ва стрессни камайтиради. Гармалин мелатонин, норелатонин ёки Н-ацетилсератин таркибидаги анаболик метаболизмни тезлаштиради, уйцуни бошцарувчи гистамин Н-метилтрансфераза булиб, у хомиладор аёлларга уйқуни бузиш ҳолатларида яхши таъсир кўрсатади, шунингдек кучли антиоксидант таъсирга эга, нафас олишнинг олдини олади. касалликлар ва яллиFланиш.

Хомиладор аёлнинг танасида гормонлар туфайли жиддий узгаришлар юз беради. Организмни турли хил инфекциялардан ҳимоя қилиш учун зарур бўлган прогестерон гормони ишлаб чиқарилади. Хомилани мунтазам равишда қон билан таъминлаб, бачадоннинг шиллиқ деворларини кучайтиради. Шу билан бирга, унинг ошиши, овқат хазм цилиш тизимига салбий таъсир курсатиши, озиц-овцатнинг сурилишини секинлаштиради, шунингдек кўнгил айниши ва қайт қилишни келтириб чиқаради, яъни токсикоз пайдо бўлади. Баъзан, токсикоз ўрнига, ошқозон ёниши ёки ич қотиши мумкин. Юқорида айтиб ўтганимиздек, ялпиз токсикознинг олдини олади ва уларни даволайди. Таркибидаги ментол овқат ҳазм қилиш тракти, оғриқ, яллиғланиш, ичакдаги газларни даволашга ёрдам беради. Шунингдек, ментол ичак мушакларининг бўшашишини ва спазмларни олдини олади. Бунинг учун кунига бир стакан ментолли чой ичинг (чойни пишириш учун қуритилган ялпиз баргларини бир стакан қайноқ сувда 10 дацица силкитиб туриш кифоя).

Ялпиз таркибида 10-16% ментол мойи борлиги аницланди. 10 г ялпиз барглари кунлик қиймат бўлиб, у ҳомиладорликка салбий таъсир кўрсатмайдиган миқдор сифатида белгиланган.

Aортани катталаштириш хусусияти туфайли ялпиз қон босимини пасайтиради. Ундаги моддалар алфа 1 - адренергик рецепторларни цузFатади, цон томирлари эндотелиясига таъсир қилади ва мушакларнинг силлиқ қисқаришини олдини олади (Cа + каналларини фаоллаштириш орцали). Кафур уз таркибида OFрицни бостиради, цон айланишини яхшилайди. Йутал ва шамоллашнинг олдини олади.

Хомиланинг кўпайиши ва ҳомиладорликнинг 2-ярмида тери таранглиги туфайли қорин терисида пушти, қизғиш ёки мавимси тўпланган чизиқлар пайдо бўлади, бундай чизиқлар сут безлари ва тананинг пастки қисмида пайдо бўлиши мумкин. Ушбу косметик нуқсонларнинг олдини олиш учун ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида ялпизли ванналар олиш тавсия этилади. Ялпиз таркибидаги ментол, ефир ва кофур мойлари тери ҳужайраларига таъсир қилади, унинг мустаҳкамлиги ва еластиклигини оширади, терининг шикастланишларини даволайди. Ҳомиладорликнинг олтинчи ҳафтасида иссиқ ҳаммом ҳомиладор аёл учун хавфли бўлиши мумкин. Шунинг учун ялпизли ва бошқа ҳаммомларни, айниқса иссиқ (37C дан юқори) ҳаммомларни қабул қилмаслик керак.

Хулоса. Профилактика мақсадида ишлатиладиган ялпиз бола туғилиш қўрқувини йўқ қилади, терининг эластиклигини оширади, меҳнат жараёнларининг осон кечишини, туғруқ канали ва терига зарар етказмасдан оналикни асоратларсиз, таҳдидларсиз рағбатлантиради.

АДАБИЁТЛАР:

• 1 .Айламазян, Э. К. Неотложная помощь при экстремальных состояниях в акушерской практике / Э.К. Айламазян. - М.: СпецЛит, 2007. - 993 c.

• 2 .Безнощенко, Г. Б. Внутриутробные инфекции / Г.Б. Безнощенко, Т.И. Долгих, Г.В. Кривчик. - М.: Медицинская книга, Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 2006. - 200 c.

• 3 .Дворянский, С.А. Преждевременные роды: Пролонгирование недоношенной беременности, осложненной преждевременным излитие / С.А. Дворянский, С.Н. Арасланова. - Москва: ИЛ, 2002. - 941 c.

• 4 .Шефер, К. Лекарственная терапия в период беременности и лактации / К. Шефер, Х. Шпильманн, К. Феттер. - Москва: ИЛ, 2010. - 768 c. 5. Шехтман, М. М. Заболевания внутренних органов и беременность / М.М. Шехтман, Т.П. Бархатова. - М.: Медицина, 1982. - 272 c.