Планетники в оравских и подхалянских верованиях
Автор: Гузьляк Герард
Журнал: Вестник Пермского университета. Российская и зарубежная филология @vestnik-psu-philology
Статья в выпуске: 2 (8), 2010 года.
Бесплатный доступ
В регионах Орав и Подхалм среди местных старейшин сохранились до наших дней представления о планетниках как о существах, способных привлечь грозу или смягчить ее разрушительное действие. Планетники в соответствии с этими представлениями ездят на облаках, которые иногда воспринимаются как драконы. В зависимости от желания крестьян помогать им (например, давать пищу) эти существа могут уничтожить или защитить урожай. В данной работе рассматриваются свойства и особенности планетников, в том числе по отношению к традиции лоретанского колокольного звона. Фигуры планетников найти можно также в художественной литературе, что позволяет говорить о существовании топоса называния обычного человека планетником.
Гроза, урожай, лоретанский колокол, планетник, дракон, орава, подхале, верования
Короткий адрес: https://sciup.org/14728849
IDR: 14728849
Список литературы Планетники в оравских и подхалянских верованиях
- Bugajska Z. Historia dzwonu w Gołyni//„Pod diablakiem", nr 1, 2001. S. 13.
- Cetwiński M., Derwich M. Herby, legendy, dawne mity. Wrocław: Wyd. KAW, 1987. 318 s.
- Cywińska M. Płanetnicy//Cywińska M. Płanetnicy, opr. Jan Szaciłło. Białystok: WOAK, 1991. 21 s.
- Czerny A. Istoty mityczne Serbów Łużyckich//„Wisła", miesięcznik geograficzno-etnograficzny, t.IX, Warszawa, 1895a. S. 40-75.
- Czerny A. Lutki chcą zepsuć dzwon//„Wisła", miesięcznik geograficzno-etnograficzny, t.IX, Warszawa, 1895b. S. 56-57.
- Czyżewicz St. Wiązanka wierzeń i przesądów ludu z okolic Buczkowa i Okulic, tudzież Mokrzysk-Bucza//„Lud", t.XIII, red. Wilhelm Bruchnalski, 1907. S. 329-330.
- Dygasiński A. Nowele i opowiadania, t.9/red. Bogdan Horodyski. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza, 1952. 249 s.
- Gwiżdż F. Zwyrtałowa Bacówka, z przedm. Włodzimierza Wnuka. Kraków: Wyd. KAW, 1986. 131 s.
- Hera-Asłanowicz J. Dzwonienie dla Stalina//„Powściągliwość i praca", miesięcznik katolicki wydany nakładem XX Michalitów, nr 4, 2005. S. 13.
- Janicka-Krzywda U. Burzowe dzwonnice//„Spotkania z zabytkami", 10 (176) XXV, Warszawa, 2001. S. 42.
- Kałużyński St. Tradycje i legendy ludów tureckich. Warszawa: Wyd. Iskry, 1986. 205 s.
- Kolberg O. Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Kraków: Drukarnia UJ, 1874. 354 s.
- Kolski J.J. Jańcio Wodnik i inne nowele. Wrocław: Wyd. Radunia, 1994. 299 s.
- Krüger M. Jak Sobanek płanetnika gościł//Kostyrko H. Klechdy domowe czyli najpiękniejsze legendy polskie. Wrocław: Wyd. Siedmioróg, 1995. S. 57-58.
- Kurek J. Grypa szaleje w Naprawie. Kraków: Wyd. Literackie, 1987. 175 s.
- Lange A. Płanetniki//Lange A. Rozmyślania i inne wiersze. Warszawa: PIW, 1979a. S. 114.
- Lange A. Spowiedź//Lange A. Rozmyślania i inne wiersze. Warszawa: PIW, 1979b. S. 115.
- Ławrynowicz M. Diabeł na dzwonnicy. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 1998. 214 s.
- Matyas K. Nasze sioło. Studjum geograficzne//„Wisła", miesięcznik geograficzno-etnograficzny, tom VII, Warszawa, 1893. S. 97-117.
- Matywiecki P. Płanetnik i śmierć. Warszawa: PIW, 1981. 60 s.
- Мурянка П. Планетникы. Krynica: Wyd. Stowarzyszenie Łemków, 2001. 85 s.
- M. di Nola A. Diabeł jako sprawca burz i nieprzyjaciel wieśniaków//M. di Nola A. Diabeł, przeł. Ireneusz Kania. Kraków: Wyd. Universitas, 2001. 406 s.
- Orkan Wł. Opowieść o płanetniku//Wybór nowel i opowiadań. Warszawa: Wyd. Nasza Księgarnia, 1951. S. 87-92.
- Pełka L.J. Demoniczna personifikacja zjawisk atmosferycznych//Polska demonologia ludowa. Warszawa: Wyd. Iskry, 1987. S. 45-81.
- Sapkowski A. Ostatnie życzenie. Warszawa: Wyd. Supernowa, 1993. 286 s.
- Siewiński A. Wierzenia o Chowańcu, farmazonach, płanetnikach, miesięcznikach i błędach//„Lud", t.II/red. Kalina A. Lwów: nakładem Towarzystwa Ludoznawczego, 1896. S. 252-257.
- Słownik stereotypów i symboli ludowych, t.1, Kosmos: niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie/koncepcja całości i red. Jerzy Bartmiński; zastępca red. Stanisława Niebrzegowska, Wyd. UMCS, Lublin, 1996. 439 s.
- Sulisz J. Zapiski etnograficzne z Ropczyc//„Lud", organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie, t.XII/red. Józef Kallenbach. Lwów, 1906. S. 76-77.
- Suski A. Płanetnik//Suski A. Utwory zebrane -poezje, opowiadania, artykuły. Oprac. Jan Szczawiej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1966. S. 92-93.
- Traczyk J. O smokach i płanetnikach//„Wisła", miesięcznik geograficzno-etnograficzny, t.IX. Warszawa, 1895. S. 75-77.
- Udziela S. O przesądach i zabobonach//„Lud", t.X/red. Potkański K., Udziela S. Lwów, 1904. S. 355-356.
- Udziela S. Kilka zapisków ze Starego Bystrego//„Lud", t.XI/red. Potkański K., Udziela S. Lwów, 1905. S. 80-81.
- Ulanowska St. Wśród ludu krakowskiego//„Wisła", miesięcznik geograficzno-etnograficzny, t.I. Warszawa 1887. S. 69-73.
