Сут без ракини маммография, ультратовушли текширув, онкомаркер, дуктография текшируви ёрдамида эрта ташҳислаш усули
Автор: Ташматова Ю.Д.
Журнал: Re-health journal.
Рубрика: Онкология
Статья в выпуске: 2 (10), 2021 года.
Бесплатный доступ
Кўкрак бези саратонининг диагностикаси - бу хавфли ўсмаларни аниқлашга қаратилган комплекс усул саналади. Даволашнинг самарадорлиги ва тикланиш прогнози ушбу патологияни эрта аниқлашга боғлиқ. Ушбу мақолада хатарли жараёнларни аниқлашга ишлатиладиган асосий муолажалар кўриб чиқилган.
Кўкрак бези саратони, диагностика, дуктография, маммография, онкомаркерлар, ультратовушли текширув
Короткий адрес: https://sciup.org/14125558
IDR: 14125558
Текст научной статьи Сут без ракини маммография, ультратовушли текширув, онкомаркер, дуктография текшируви ёрдамида эрта ташҳислаш усули
Кўкрак бези саратони (КБС) дунёнинг аксарият мамлакатлари аёллари орасида саратон касаллиги ва ўлими орасида биринчи ўринни эгаллайди. Дунё миқёсида ушбу патологиянинг тарқалиши 2002 йилда 100 минг аҳолига 266,1, 2012 йилга келиб эса 100 минг аҳолига нисбатан 381,2 кишини ташкил этган [2].
Муаллифларнинг маълумотларига кўра, аёллар популяциясида онкологик касалликнинг тузилишида кўкрак бези саратони 2001 йилда 4-ўриндан кўтарилиб, 100 минг аҳолига 14,4 ни, 2021 йилда 3-ўринга кўтарилди. 100 минг аҳолига 39,9 ни ташкил этди. Ўлим тузилишида кўкрак бези саратони ўпка ва ошқозон саратонидан кейин 3-ўринни (9,3%) эгаллайди.
Кўкрак патологиясини аниқлашнинг кўплаб самарали усуллари мавжудлигига қарамай, кўкрак бези саратонида ташхисий жараённинг барча технологияларини такомиллаштириш ва замонавий ташхисотда ултратовуш (УТТ) нинг эрта ташхисий маълумот самарадорлигини ошириш учун янги мезонларни излаш асосида уни илгари аницлаш зарурати сацланиб цолмоцда. [5]. Ушбу мезонларга турли туцима шаклланишларининг, шу жумладан сут безларининг эластик хусусиятларини объектив тавсифлашга имкон берадиган сицилган эластография ва силжиш тулцинли эластография ёрдамида олинган эластографик курсаткичлар киради [1].
Мамография - бу кукрак бези хавфли усмаларини аницлашнинг энг самарали усули ва 35 ёшдан ошган аёлларда бу "олтин стандарт" дир. Мамографиянинг ишончлилиги физик текширув усуллари билан биргаликда 96% га етади[4]. Мамография икки проекцияда амалга оширилади: туFридан-туFри ёки краниокодал, рентген нурлари кукрак туцималари орцали юцоридан пастгача ва латерал ёки медиал-латерал, нурлар латерал йуналишда утаётганда. Визуализацияни яхшилаш учун без туцимаси тегишли йуналишда сицилади.
Сут безининг дуктографияси - контрастли моддаларни киритгандан сунг сут безлари каналларини рентгенологик текширишдир. Бунда сут каналининг ташқи тешиги томчилаб топилади. Туцучи булган игна унга 5-8 мм чуцурликда киритилади ва енгил шиш пайдо бўлгунча енгил босим остида 1 мл гача 60% верографин ёки урографин юборилади[3].
Дуктограммалар каналларнинг кенгайишини, уларни тўлдиришда нуқсонларни, далланишнинг синишини курсатади. Баъзи долларда каналнинг икки марта царама-царшилиги цулланилади: радиопак моддаси ва даво билан. Агар интратистик усишга (цистоаденопапиллома) шубҳа туғилса, кист таркибини пункция билан олиб ташлангандан сунг у даво билан тулдирилади ва пневмосистография утказилади[6].
Ултратовуш - бу мамографиядан кейинги иккинчи мудим диагностик усул. Ушбу тадқиқот 30 ёшгача бўлган нуллипар аёлларда, зич сут безлари бўлган аёлларда энг самарали дисобланади.
Ултратовуш текшируви учун курсатмалар:
Рентген-салбий палпация шаклланишини аницлаш; сут безидаги яллиFланиш жараёнларини аниқлаш; ултратовуш текшируви остида инвазив жараёнларни ўтказиш (ингичка игна биопсияси, трепанобиопсия). Aфсуски, минимал саратонни ултратовуш текшируви жуда паст.
1-2 босцичда кукрак бези саратонини аницлашга ёрдам берадиган усуллардан бири бу усимта маркерлари учун беморнинг биологик материалини тадлил цилишдир.
Бу ўсма ва организм томонидан ривожланаётган касалликка жавобан синтез цилинадиган узига хос моддалардир. Улар беморнинг биологик материалида -сийдикда, цонда ва таъсирланган туцималарда мавжуд.
Изланиш мацсади. Ушбу тадцицотнинг мацсади АВОДда кукрак бези саратонининг эрта ташхислаш ва олдини олиш учун касалликнинг турли босқичларида кўкрак патологиясини текшириш учун эластография режими, маммография, дуктография, онкомаркерлардан фойдаланган ҳолда касалликка эрта ташхис қўйиш ва уни олдини олишдан иборат.
Тадқиқот усуллари ва материаллари. Биз ўз олдимизга қўйилган вазифани бажариш учун АВОД га сут бези саратони билан мурожаат қилиб келган ва замонавий текширувлар утказилган жами 65 нафар аёлларни танлаб олдик.
Текшириш натижалари. Текширилган аёлларнинг 70,8 фоизида сут безлари патологиясининг бошқа табиати аниқланди. Замонавий текширув усуллари ёрдамида текшируви пайтида аниқланган сут безларидаги ўзгаришларнинг нозологик шакллари буйича аёлларнинг тацсимланиши жадвалда келтирилган.
Ултратовуш пайтида аниқланган нозологик шакллар бўйича кўкрак патологияси
Нозология (n=65) |
Абс (n) |
% |
Мастопатия: диффуз-фиброз |
7 |
11,0 |
Мастопатия: фиброз-кистоз |
6 |
9,2 |
Мастопатия: тугунли шакли |
7 |
11,0 |
Кисталар |
2 |
3,0 |
Фиброаденомалар |
4 |
6,0 |
Липомалар |
2 |
3,0 |
Сут бези саратони |
35 |
53,8 |
Патологиясиз сут бези |
2 |
3,0 |
Жадвалдан кўриниб турибдики, энг катта гуруҳ, текширилган аёлларнинг ярмидан кўпи, 65 беморнинг 35 нафари (53,8%) сут бези саратонининг турли хил вариантларидан иборат бўлди безли толали мастопатия (11,0%) ва фиброкистик мастопатия (9,2%), тугунли мастопатия камроқ тарқалган (11,0%). Кенг қамровли ултратовуш текшируви натижасида жами 65 нафар аёллардан 11 тасида (16,9%) сут бези ёмон сифатли саратони аниқланди. 65 нафар аёлдан 2 нафарида кисталар (3,0%), 4 беморда фиброаденомалар (6,0%), 2 аёлларда липомалар (3,0%) аниқланди.
Aгар тугун аниқланган бўлса, унинг контурлари, ички тузилиши, бир хиллиги ва акустик зичлиги баҳоланди. Барча беморларда лимфа дренажининг минтақавий зоналари баҳоланди.
Мастопатиянинг турли шаклларида анатомик ўзгаришлар турли хил, аммо толали кордонлар мажбурий бўлиб, улар бир-бири билан уйғунлашади ва атрофдаги тўқималарга аниқ чегараларсиз ўтади. Уч шаклга хос бўлган нарса - бириктирувчи тўқима, атрофик лобулалар, бир ҳил епителий билан майда кисталарнинг кўпайиши. Нодуляр мастопатия жойлари тугун шаклланишига ўхшамади. Улар озгина ёки озроқ контур, бир ҳил ечо тузилиши билан ажралиб турар эди ва тугун зонаси атрофида тўқималарнинг деформацияси кузатилмади. CДC билан томирлар чизиқли йўналишга эга бўлди, қон томир нақшида ўсиш белгилари йўқ эди. Юқори сифатли эластография билан ўсманинг қаттиқлиги картограммаси атрофдаги тўқималарга ўхшаш яшил ва қизил-яшил рангланишга эга бўлди.
Кисталарда думалоқ ёки тухумсимон шаклдаги анекоик бир ҳил суюқлик ҳосил бўлишининг сурати борлиги кўрилди, у аниқ текис контурга эга, ички таркибидан акс этмади, латерал акустик соялар ва сигналнинг дорсал кучайиши кўринишини олди.
Фиброаденомалар текис контурга, овоид шаклга, горизонтал йўналишга, камайтирилган ёки эхо зичлигига, носимметрик латерал сояларга эгалиги кўрилди.
Липомалар текис контурга, горизонтал йўналишга, изохогеник ёки акс садо зичлигига эга бўлди. CДCда қон томирларини кучайтириш белгилари йўқ эди. Юқори сифатли эластография билан ўсманинг қаттиқлиги картограммаси атрофдаги тўқималарга ўхшаш яшил ва қизил-яшил рангланишга эгалиги кузатилди [2].
Хатарли шаклланиш учун ўзига хос ултратовуш мезонлари нотекис ўсимта контури, шаклланишнинг вертикал йўналиши, бир ҳил бўлмаган ички тузилиш, бириктирувчи тўқима таркибидаги таркибида паст бўлган қаттиқ компонентнинг устунлиги ултратовуш тўлқинининг дистал кучайишига олиб келди. CДC билан конволюцияли, кўп йўналишли интранодуляр томирлар жойлари аниқланди. ЭДC-дан фойдаланганда CДC томонидан аниқланмаган қон томирлари қайд этилди; биз буни малигните белгиси деб ҳисобладик, бу усулнинг маълумот таркибини оширишга имкон берди.
Сифатли эластография барча ҳолатларда ўсимта тугунининг ўзи ва ўсма тугуни периферияси бўйлаб проекциясида кўк локус шаклида қаттиқлик кучайганлигини аниқлади.
Режалаштирилган тактикалар ҳар бир алоҳида ҳолатда, 1 йиллик текширув оралиғидаги кузатувдан (1-тоифали), ўсманинг гистологик ва иммуногистологик хусусиятларини аниқлаш учун патологик жараённи морфологик текширувгача ўзгариши мумкин. - 5-тоифа саратоннинг аниқ белгилари билан белгиланади.
1-тоифа беморларда патологик жараён бўлмаган тақдирда ўрнатилади. Назорат экспертизаси йилига бир марта ўтказилади.
2-тоифа бенигн шаклланишлар аниқланганда ўрнатилади (оддий кисталар, липомалар, атеромалар, одатдаги фиброаденомалар, барқарор олеогрануломалар, шикастланиш ва транспозиция белгиларисиз кўкрак имплантлари), назорат текшируви ҳар 6-12 ойда бир марта ўтказилади.
3-тоифа саратон эҳтимоли 2% дан юқори бўлмаган бенигн ўзгаришлар билан ўрнатилади (янги ташхис қўйилган интра- ва перитуморал қон оқимисиз фиброаденомалар, олеогрануломалар, паренхиманинг тугунли гиперплазияси зоналари, калсификациясиз, шиш-инфилтратив шаклларсиз) мастит, кўкрак бези хўппози, яллиғланиш белгилари бўлган кисталар).
Назорат текшируви 3 ой ичида консерватив даво курсидан сўнг амалга оширилади. Aгар терапия курсидан 3 ой ўтгач, салбий динамика қайд этилса, у ҳолда 4-тоифа, агар ижобий динамика қайд этилса, 2-тоифа деб ҳисобланади.
4-тоифа сут безларидаги ўзгаришлар 3 дан 94% гача эҳтимоли бўлган саратон жараёнига шубҳа билан аниқланганда (3 см дан катта фиброаденомалар (барг шаклидаги фиброаденомалар), ҳар қандай ўлчамдаги фиброаденомалар ҳажми катталашганидан кейин аниқланади). 6 ойлик кузатув давомида 5 мм, қон оқими кўпайган фиброаденомалар, нотекис контур билан, орқа контурни ноаниқ кўриш ёки калсификация мавжудлиги; интракстатик қаттиқ шаклланишлар, интрадуктал папилломалар, тугунсиз шаклланишлар бўлмаган атипик кисталар. аниқ эхографик расм, эдематик инфилтратив ва даволашдан сўнг ижобий динамикасиз маститнинг бошқа шакллари, калсификация борлиги билан тугунли гиперплазия зоналари Ушбу патология аниқланганда, тери ости пункцион биопсияси ёки трепан биопсияси ёрдамида жараённинг морфологик текшируви талаб қилинади.
5-тоифа кўкрак бези саратонининг аниқ белгилари билан белгиланади.
BI-RADS тизимига мувофиқ юқорида тавсифланган градацияларни ҳисобга олган ҳолда ултратовушли шифокорлар B-моде, CДC, ЭДC, эластография ёрдамида барча ултратовуш мезонларини ҳисобга олган ҳолда аниқланган патологиянинг тоифасини кўрсатишлари керак. Клиницистлар қабул қилинган ултратовуш ҳисоботига эътибор қаратиб, даволаш тактикаларини режалаштирдилар. Хусусан, 65 кишидан 20 нафар аёлга (30,7%) 2-тоифа ажратилган ва 6 ойдан сўнг текширувга қайтиш тавсия қилинган. 3-тоифа 65 кишидан 25 нафасида (38,4%) ташкил этилган, консерватив терапия курси тайинланган, сўнгра 3 ойдан сўнг текширувга чиқиш учун келган, 65 кишидан 6 нафар аёл (9,2%) 4-тоифага ажратилган. BI-RADS тизимига кўра 5 та тоифадаги 65 кишидан 8 нафари (12,3%).
BI-RADS тизимига биноан 4,5-тоифали фокал патологиянинг барча кузатувлари нозик ингичка пункция натижаларининг цитологик хулосаси шаклида морфологик текширувдан ўтказилди. Гистологик топилмалар асосида жарроҳлик муолажадан сўнг кўкрак бези саратони ташхиси морфологик жиҳатдан тасдиқланди.
Шу билан бирга, 8 та аёлдан бирида (12,3%) кўкрак бези саратонининг ултратовуш диагностикаси цитологик жиҳатдан аниқланмаган, аммо операциядан кейинги материал морфологик текширилгандан сўнг, кўкрак бези саратони ташхиси тасдиқланган. Ва фиброаденома ултратовуш диагностикаси билан 8 та (12,3%) битта ҳолатда, шунингдек операциядан кейин, цитологик ва гистологик жиҳатдан, саратон билан фиброаденома ташхиси қўйилган.
Хулоса. Шундай қилиб, кўкрак бези саратонининг эрта ташхислаш ва олдини олиш учун касалликнинг турли босқичларида кўкрак патологиясини текшириш учун эластография режими, маммография, дуктография, онкомаркерлардан фойдаланган ҳолда ташхислаш юқори самарадорлилиги билан тавсифланди. Усулларнинг умумий самарадорлиги 97,6%, ўзига хослиги 86%, аниқлиги 96,3% ни ташкил этди.
Ташхислашда юқоридаги замонавий усуллардан фойдаланиш сут безларининг турли касалликлари билан оғриган беморларни динамик текшириш ва бошқариш тактикасини тизимлаштиришга ёрдам беради.
АДАБИЁТЛАР:
-
1. Ващенко Л.Н. Психологический фактор и «Открытый прием» в организационной системе мониторинга здоровья, нетрадиционного скрининга рака и предопухолевой патологии: автореф. дис. … д-ра мед. наук. – Ростов н/Д, 2004. – 48 с.
-
2. Заболотская Н.В. Ультразвуковая диагностика заболеваний молочных желез // Практическое руководство по ультразвуковой диагностике. Общая ультразвуковая диагностика. – 2-е изд. [под ред. В.В. Митькова]. – М.: Видар, 2011. – С. 563-606.
-
3. Каприн А.Д., Старинский В.В., Петрова Г.В. Состояние онкологической помощи населению России в 2012году: книга [под ред. А.Д. Каприна, В.В. Старинского, Г.В. Петровой]. – М.: ФИАН, 2013. – С.17. (232 с.).
-
4. Митина Л.А., Казакевич И.И., Фисенко Е.П., Заболотская Н.В. Лучевая диагностика патологии молочных желез с использованием системы BI-RADS // Онкология. Журнал им. П.А. Герцена. – 2013. – № 3. – С. 17-19.
-
5. Митьков В.В., Чубарова К.А., Заболотская Н.В., Митькова М.Д. Возможности эластографии сдвиговой волной в дифференциальной диагностике очаговой формы злокачественных и доброкачественных опухолей молочных желез // Ультразвуковая и функциональная диагностика. – 2013. – № 6. – C.27-37.
-
6. Wells P.N. Liang H.D. Medical ultrasound: imaging of soft tissue strain and elasticity // J.R/Soc. Interface. – 2011.V.S. – № 64. – Р .1521-1549.
Список литературы Сут без ракини маммография, ультратовушли текширув, онкомаркер, дуктография текшируви ёрдамида эрта ташҳислаш усули
- Ващенко Л.Н. Психологический фактор и "Открытый прием" в организационной системе мониторинга здоровья, нетрадиционного скрининга рака и предопухолевой патологии: автореф. дис. … д-ра мед. наук. - Ростов н/Д, 2004. - 48 с.
- Заболотская Н.В. Ультразвуковая диагностика заболеваний молочных желез // Практическое руководство по ультразвуковой диагностике. Общая ультразвуковая диагностика. - 2-е изд. [под ред. В.В. Митькова]. - М.: Видар, 2011. - С. 563-606.
- Каприн А.Д., Старинский В.В., Петрова Г.В. Состояние онкологической помощи населению России в 2012году: книга [под ред. А.Д. Каприна, В.В. Старинского, Г.В. Петровой]. - М.: ФИАН, 2013. - С.17. (232 с.).
- Митина Л.А., Казакевич И.И., Фисенко Е.П., Заболотская Н.В. Лучевая диагностика патологии молочных желез с использованием системы BI-RADS // Онкология. Журнал им. П.А. Герцена. - 2013. - № 3. - С. 17-19.
- Митьков В.В., Чубарова К.А., Заболотская Н.В., Митькова М.Д. Возможности эластографии сдвиговой волной в дифференциальной диагностике очаговой формы злокачественных и доброкачественных опухолей молочных желез // Ультразвуковая и функциональная диагностика. - 2013. - № 6. - C.27-37.
- Wells P.N. Liang H.D. Medical ultrasound: imaging of soft tissue strain and elasticity // J.R/Soc. Interface. - 2011.V.S. - № 64. - Р.1521-1549.