Замонавий кардиология амалиётида коморбид ҳолатларнинг учраш кўрсаткичларини баҳолаш
Автор: Артикова Сожидахон Гулямджановна, Юнусова Зебо Васиджановна, Валиева Зулфия Сайфитдиновна, Касимова Нурхон Джураевна
Журнал: Re-health journal.
Рубрика: Внутренние болезни
Статья в выпуске: 1-1 (17), 2023 года.
Бесплатный доступ
Юрак-қон томир тизими касалликлари умумий популяцияда энг кўп учрайдиган касалликлар бўлиб, улар умумий ўлим ва меҳнатга лаёқатсизлик таркибида етакчи ўринни эгаллайди. Юрак-қон томир патологиясининг юқори тарқалиши ва унинг турли хил коморбид касалликлар ва шароитлар билан тез-тез патогенетик муносабати турли хил комбинацияланган патология билан оғриган беморлар сонининг ошишига олиб келади. Ушбу тоифадаги беморларни бошқаришда асосий муаммолар қуйидагилардир: касалхонага ётқизиш даврининг давомийлиги, дори терапиясини танлаш ва юрак-қон томир хавфи мавжудлиги туфайли реабилитация тадбирларини ўтказиш мураккаблиги, даволаниш давомида салбий ҳодисалар ва/ёки асоратлар фоизининг ошиши.
Коморбидлик, амалиёт, юрак касалликлари
Короткий адрес: https://sciup.org/14127481
IDR: 14127481
Текст научной статьи Замонавий кардиология амалиётида коморбид ҳолатларнинг учраш кўрсаткичларини баҳолаш
Долзарблиги. Коморбидлик-бу беморда патогенез механизмлари билан ўзаро боғлиқ бўлган, бир вақтнинг ўзида юзага келадиган ёки асосий касаллик ёки уни даволашнинг асоратлари бўлган икки ёки ундан ортиқ касалликнинг бир вақтнинг ўзида мавжудлигидир [2].
Беморлар орасида коморбид патологиянинг тарқалиши муаммоси ҳозирги вақтда тобора долзарб бўлиб бормоқда. Бунинг сабаби шундаки, коморбидлик шароитида кўплаб касалликлар атипик курсга эга бўлади, асоратлар хавфи ортади; полипрагмасия муаммоси ёмонлашади ва беморларнинг даволанишга риоя килишлари камаяди[6].
Охир оқибат, бу бундай беморларни ташхислаш ва бошқариш жараёнида кийинчиликларга олиб келади. Ушбу муаммо беморлар орасида кекса одамларнинг устунлиги туфайли бирламчи соFликни саклаш сохасида алохида ахамиятга эга. Кекса ёшли беморлар айникса юкори даражадаги коморбидликка эга [1,2]. Коморбидлик доирасида 2-тоифа кандли диабет (КД) энг мухим юкумли булмаган касалликлардан бири хисобланади, чунки бундай беморларда коморбид патологиянинг хилма-хиллиги, пайдо булишининг жуда юкори частотаси ва беморлар сонининг баркарор усиши сабаб булади. [4].
Бу аҳоли ёшининг ўсиши, урбанизация жараёнининг кўпайиши, аҳоли орасида жисмоний ҳаракацизлик, тўйиб овқатланмаслик ва бошқа хавф омилларининг тарқалишининг кўпайиши билан боғлиқ. Шундай қилиб, замонавий маълумотларга кўра метаболик синдромнинг (МС) таркалиши кандли диабет таркалишидан 2 баравар юкори ва кейинги 25 йил ичида унинг усиш тезлигини 50% га ошириш кутилмокда [5].
Беморларда метаболик синдромнинг мавжудлиги метаболизмнинг аник узгаришига олиб келади, бу кейинчалик 2-тоифа диабет, гипертония, кон томир атеросклероз ва бошка касалликларнинг ривожланишига таъсир қилиши мумкин [6]. Буларнинг барчаси ушбу беморларда юқори даражадаги коморбид патологиянинг пайдо бўлиши учун зарур шартларни белгилайди.
2-тоифа кандли диабет билан оFриган беморларда коморбид патологиянинг тузилишини ўрганиш катта аҳамиятга ега. Турли жинс ва ёшдаги беморларда маълум бир тизим патологияси ва individual нозологик шаклларнинг тарқалиши тўғрисида хабардорлик ташхисни яхшилашга, терапияни окилона танлашга ёрдам беради.
2-тоифа кандли диабет билан оFриган беморларда коморбидлик индексларини (КИ) ҳисоблаш тизимларидан фойдаланиш жинс ва ёш гуруҳлари ўртасида коморбидлик даражасини баҳолашни, беморларнинг ўлим ва ўн йиллик омон қолиш хавфининг прогностик кўрсаткичларини баҳолашни осонлаштиради ва агар керак бўлса, уларни ҳисобга олган холда. даволаш тактикасини узгартириш керак булади [3].
Тадқиқот мақсади. Тадқиқотнинг мақсади коморбид патологияси бўлган беморларда коморбид патологиянинг хусусиятларини урганишдан иборат.
Тадқиқот материаллари ва усуллари. АДТИ клиникасида даволанган 60 ёшдан 18 ёшгача булган 65 кардиологик беморларнинг тиббий тарихи тахлил килинди.
Тадқиқот натижалари. Тадқиқотнинг биринчи босқичида танланган беморлар орасида коморбид патологиянинг умумий тузилиши аниқланди. Коморбидликнинг умумий тузилишида Марказий ва периферик асаб тизимининг патологияси (95%) тарқалиши бўйича биринчи уринни, юрак-кон томир тизими касалликлари (86%) иккинчи уринни, генитоурия тизими касалликлари (54%) учинчи уринни егаллаши аникланди.
Коморбид патологиянинг тузилишини аниқлашда жинсга қараб қуйидаги маълумотлар олинган :юрак-кон томир тизимининг патологияси эркакларда энг куп учрайди (97%), асаб тизимининг патологияси иккинчи ўринда (88%), генитоурия тизимининг патологияси учинчи уринда (56%).
Аёлларда асаб тизимининг патологияси устунлик килади (100%), юрак-кон томир тизими касалликлари иккинчи ўринда (80%), генитоурия тизими ва ендокрин тизим касалликлари учинчи ўринда (48%). Аёлларда ендокрин патологиянинг катта қисми менопауза ва постменопозал даврда юзага келадиган гормонал мувозанат билан боғлиқ бўлиши мумкин. Ўрганилаётган ёш гуруҳларида коморбидликнинг тузилиши 2.3-расмларда кўрсатилган.
Ёш гуруҳларини ўрганишда 60 ёшгача бўлган эркаклар гуруҳида (56-60 ёш) юрак-қон томир патологияси ҳам (89%), асаб (81%) ва генитоурия тизимининг патологияси (45%) устунлик қилади. 60 ёшдан ошган эркакларда (60-75 ёш) юрак-қон томир касалликлари (100%) ва асаб тизими касалликлари (100%) биринчи ўринга чиқади. Аёллар орасида ёш гуруҳларида (57-60 ёш ва 60-74 ёш) асаб тизимининг патологияси ҳам устунлик қилади (иккала гуруҳда 100%), юрак-қон томир тизими касалликлари (63% ва 85%, гуруҳларда), генитоурия ва ендокрин тизимлар (50% ва 46%).
Ўрганилган беморларда юрак-қон томир тизими патологияси орасида қуйидаги нозологик шакллар аниқланди: гипертония (I11. 0, I 11. 9) — беморларнинг 95% да, юрак томирлари касаллиги (I 20.8, I 25.1) - 57% да, ритм бузилиши (I 48.0, I 48.1, I 48.2) 21,4% да, қўл ва оёқларнинг варикоз кенгайиши (I83.9) 16,7% да, эркакларда аёллар билан солиштирганда, миокард инфаркти тарихи (I25.2), ўткир цереброваскуляр бузилишлар (I61.2, I 63). Асаб тизими касалликлари орасида эркаклар ва аёлларда етакчи ўринни диабетик полиневопатия (беморларнинг 63,2 фоизида G89,6, цереброваскуляр касаллик (I 67,9) — 64,6%, остеохондроз (М42.1) — 39,6% эгаллайди.
Ўрганилган беморларда генитоурия тизимининг патологиясида қуйидагилар мавжуд: сурункали пиелонефрит (н10) — 40%, сурункали простатит (Н41.1) ва БПҲ (Н40) — 36% ва 32%, уролитиаз (Н20, Н21) - 20%, сурункали цистит (Н30.1) -12%. Эндокрин тизимининг коморбид патологияси фақат аёлларда аниқланди ва у мастопатия (Н60.1) билан ифодаланади — субъектларнинг 80% да, қалқонсимон без касалликлари (Е04.1, Е04.2, Е06.3) — 53,3% да.
Хулоса. Таҳлил қилинган беморлар гуруҳида соматик патологиянинг хилма-хиллигига қарамай, интракардиал коморбидитнинг сезиларли устунлиги бор.
Шундай қилиб, тиббий тарихларни таҳлил қилиш барча ёш гуруҳларидаги юрак беморларида коморбид патологиянинг юқори частотасини ва кўплаб сурункали касалликларни кўрсатди.
АДАБИЁТЛАР:
-
1. Верткин А.Л., Скотников А.С., Румянцев М.А. Коморбидность. Лечащий врач. 2013; 6: 2. Оганов Р.Г., Денисов И.Н., Симаненков В.И. Коморбидная патология в клинической практике. Клинические рекомендации. Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2017; 16(6): 5-10.
-
3. Елсукова О.С., Никитина Е.А., Журавлева О.Л. Изучение коморбидной патологии у пациентов с Сахарным диабетом 2 типа. Современная медицина: актуальные вопросы: сб. ст. по матер. XXXI междунар. науч.-практ. конф. 2014; 5(31): 27-36
-
4. International Қандли Federation. IDF Қандли Atlas, 7th edition. 2015.
-
5. Ostroumova O.D., Zykova A.A. Metabolic syndrome in the practice of a doctor: new correction options. EF. Endocrinology. 2011; 2: 18-22.
-
6. Recommendations of experts from the All-Russian Scientific Society of Cardiologists for Diagnosis. The second revision. Cardiovascular therapy and prevention. 2009; 6 (2): 5-7.
Список литературы Замонавий кардиология амалиётида коморбид ҳолатларнинг учраш кўрсаткичларини баҳолаш
- Верткин А.Л., Скотников А.С., Румянцев М.А. Коморбидность. Лечащий врач. 2013; 6:
- Оганов Р.Г., Денисов И.Н., Симаненков В.И. Коморбидная патология в клинической практике. Клинические рекомендации. Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2017; 16(6): 5-10.
- Елсукова О.С., Никитина Е.А., Журавлева О.Л. Изучение коморбидной патологии у пациентов с Сахарным диабетом 2 типа. Современная медицина: актуальные вопросы: сб. ст. по матер. XXXI междунар. науч.-практ. конф. 2014; 5(31): 27-36
- International Қандли Federation. IDF Қандли Atlas, 7th edition. 2015.
- Ostroumova O.D., Zykova A.A. Metabolic syndrome in the practice of a doctor: new correction options. EF. Endocrinology. 2011; 2: 18-22.
- Recommendations of experts from the All-Russian Scientific Society of Cardiologists for Diagnosis. The second revision. Cardiovascular therapy and prevention. 2009; 6 (2): 5-7.