Йелдерді снді кйлегі шекейлеріні блшектерін деу дерісін зерттеу

Кіріспе

С9ндi киiмдi ажарландыруда цолданы-латын матанын бетше сурет салып, дайын бу-йымды арнайы әшекейлермен безендіру, кшмнщ кeркемдiгiн арттырып, 0Fан сураныс-ты жоFарылатады. Кшмнщ кeркемдiгiн арт-тыруда матаны суйыц бетiнде салынFан су-ретпен өңдеп, дайын киімге қолданылған мата негізінде орындалған гүлмен сәндендіру мәселесін жетілдіру өзекті мәселе екені айқын.

Зерттеу нысаны және әдістер

Зерттеу нысаны ретiнде 9шекейдi орын-даудаFы негiзгi м9селенiн бiрi, онын элемент-терiн цалыптау кезiнде цолданылатын дефор-мациалау YДерiсiн зерттеу болады.

Жұмысты орындауда сынаманы жүктеу арцылы реологиялыц YДерiстi талдап, цалдыц- ты деформацияны аныцтау зерттеу 9дiсi цол-данылады. Бул 9дiстi орындау сынаманы жYк-теуден соң, реологиялық өзгерісті бақылау Yшiн, арнайы цурылFыны жасап, т9жiрибе ЖY-зiнде орындалады.

Нәтижелері және оны талдау

Әшекей бөлшектерін қалыптау екі өс бойымен керу кезiнде орындалады.

Деформациянын тиiмдi парамертлерiн анықтау жолындағы зерттеуді жүргізу үшін қарапайым қондырғы орындалған. Қондырғы жумысы келесi ретпен орындалады: шарпi-шiндi сотан 1 зерттелетiн материалдын, 2 бетi-нен белгiлi кYшпен сыFымдап деформация-лайды (сурет 1). Материалдын деформация-лану мөлшері жоғары жиілікті индуктивті сезбемен 4 eлшенедi.

Сурет 1 - Сынаманы ек1 ес бойымен деформациалау удеры!

Деформациясы зерттелетiн сынама 2 қондырғыға сақинаның 3 көмегімен қысылып бекiтiледi. Деформациялау цондырFынын бас-ты элемент - шар келбеттi сотанмен 1 орындалады. Сотан 1 тiк баFытта еркiн цозFала алады, оның астынғы жағында индуктивті шарFынын 4, ушы фериттi, езеп бекiтiлген.

Сотанньщ 1 9серiнен сынаманьщ 2 де-формациялану мөлшері және сынамадағы қалдықты деформацияны (сынаманы сығуды тоқтатқаннан соң) сынамамен түйіспейтін, феритті өзекті соленоидты магниттік тізбегі Yзiлiстi индуктивтi сезбе 3 елшеуге мYмкiндiк бередi [1]. Индуктивтi сезбенщ цурылысы сурет-2 келтiрiлген.

Сурет 2 - Индуктивт шарFылардын цурылысы: а - езгерткш; б - дэлдегш; 1 - езек; 2 - шарFы

Индуктивтi шарFынын басца сезбе тYр-леріне қарағанда артықшылығы бар: оның құрылысы қарапайым, қолданылуы сенімді, мeлшерi шаFын, тозатын жэне жейiлетiн бел-шектерi жоц. Осымен цатар, бул сезбенщ шы-

FуындаFы сигнал цуаты, сондыцтан кебейт-кiшсiз цолдануFа мYмкiндiк бередi.

Индуктивтi сезбе жоFары дыбысты жиi-лiктi генератордан цоректенедi. (сурет-3).

Сурет 3 - Сотаннын жылжу мелшерш елшегiш сулба: 1 - сотан бекiтiлетiн езек; 2 - реттегiш буранда;

3 - феромагниттi езек; 4 - елшегiш кепiршелi сулба; 5 - дыбыс жиiлiктi генератор; 6 - диодты кепiршелi сулба; 7 - жазFыш; 8 - цоректеушi блок.

Сезбеде өзектің қозғалуына байланысты ток амплитудасы бойынша генератордын жи1-л1г1мен моделденед1, оны амплитудалар бойынша жиектеу сызыны жылжудын мелшерш кер-сетеді. Амплитудалық моделдеуге сәйкес, оны турацты токца айналдыру Yшiн ек1жарты пе-риодты турацтаFыш демодулятор 6 цолданыл-Fан. Демодулятор диодтармен кетрше сулба-сымен жиналFан. ТурацтандырылFан сигнал (сурет-4) жазFышта 7 жазылады.

Сурет 4 - Деформациялау кезiндегi цалдыцты деформациянын жазбасынын TYрi

Шарғыдағы өзектің орынжайы туралы сигнал жазFышца 5 бершедг ^урылFыдаFы шар бейнел1 сотан 1 (сурет 1-д1 цара) жоFары жи1л1кт1 жылытцышпен 9 цыздырылады. Сы-наманы 2 сыFымдау куш1 сотанды 1 жоFары темен - тус1ру сырыFындаFы 7 жYктiн 8 орын-жайын өзгерту арқылы реттелінеді. Жүк орынжайында бурандамен 10 бектледг

Сынаманы жYктеу кезщде 0Fан сыFым-даушы сотаннан Р кYшi 30-40 секунд аралы-Fында эсер етедг Осыдан сон жYктеме лезде лу-с1р1лед1, будан сон сезбенщ керсету1мен цал-дыкты деформация мелшер1 аныцталынады.

,, =Af--5-.

3      ^з(0

Релаксациялыц улгшщ цисыFын, келтй рілген өрнектер негізінде, есептеп тұрғызуға

СынамаFа Р кYшiнiн эсер1 келес1 ернек- термен анықталынады:

Р = <г₀ • л • г • s йш ,

р л • Ъ.-(т+Fi)-s ina

Сынамада турFызылатын кернеу о0 ек1

радиустердщ мелшерше байланысты сызыц- ты зандылыцпен езгередг

Салыстырмалы деформация ε келесі тендеумен ернектелеыш белг1л1 [2]:

е = ^_еТ7₊£о_е77 +£ 0 ^ _t              (₃)

Ei Е2 Т1з                        v ’

МундаFы лезд1к жэне жоFары созым-талдыц модульдер пластикалыц тутцырлыц коэффициенттер1мен ернектел1нед1:

жэне эксперименталды сынаманын нэтижесй мен де турFызуFа болады (сурет-5)

Сурет 6 - Сынаманың жылумен өңдеп, сығымдау кезіндегі релаксациясы кернеуі

Қорытынды

Сонымен деформациялау нәтижесінде орын алатын көлемдік кернеуді анықтау, ре-лаксациялық сызықты тұрғызып талдау мүм-кіндігі анықталды. Деформациялау кезіндегі технологиялық үдеріс ылғал мен жылуға ті-келей байланысты екені мәлім. Орындалған ылғалды жылумен (гигротермиялық) өңдеу қалыптаудағы маңызды фактор – қалыпсақ-таулық екенін көрсетті. Әшекей материалы-ның ішкі құрылысына сәйкес бұл үрдіс қайта-рымсыз, сынама жұмсақтануы да, қаттыла-нуы да мүмкін.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ