Neki sociološki aspekti pojma demokratije

Demokratija kao pojam predstavlja zanimljivu temu za teoretičare društvenih nauka različitog profila, od Platona i Aristotela pa do današnjih dana. Demokratija je danas veoma popularna kao reč, pojam, oblik političkog režima, politički program, cilj kome se teži, ideologija, pokret, zavisno kako ko demokratiju svata i koje joj značenje daje. Može se, bez velike rezerve, konstatovati da u prethodnoj deceniji nema češće upotrebljavane reči od demokratije, ne samo u naučnim i političkim raspravama, već i u svakodnevnom govoru običnih ljudi. Platon je govorio o više oblika demokratije, ali je posebno isticao da je najgori onaj oblik demokratije gde ne vladaju zakoni, nego puka većina, koja nameće svoju ad hok volju. Od Aristotela je potekla ideja da se valjanost demokratije procenjuje po tome koliko ona poštuje opšta i objektivna pravila data kroz zakone. U XVIII veku kao nužan pratilac definisanja demokratije kao vladavine većine pojavljuje se zahtev da vladavina većine mora garantovati osnovna prava političkih, etničkih i verskih manjina. Kada su u pitanju klasične teorije o demokratiji XVIII i XIX veka ona se ispoljava kroz dve teorijske opcije: a) liberalno demokratski model protektivne demokratije i b) razvojnu demokratiju. Savremeni oblici demokratije se ispoljavaju se kroz demokratiju kompetetivnog elitizma i demokratiju pluralizma i neopluralizma. Nakon pluralne i neopluralne na scenu stupa legalna demokratija nove desnice i participativna demokratija nove levice. Na kraju u XX veku dolazi do pokušaja sinteze savremene demokratije u formi demokratije autonomije. U završnom delu rada je ukazano na osnovne slabosti demokratije, a to su: a) apsolutna jednakost građana bez obzira na njihove mnogobrojne lične različitosti; b) gde su granice ispoljavanja demokratije; c) mogućnosti samouništenja demokratije dovodeći demokratskim putem na vlast najgore oblike autokratije.