Арбий олий таълим муассасаларида проектли таълимнинг хусусиятлари

Автор: Абдуллаев Ш.У., Джумаева Г.С.

Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium

Рубрика: Современные науки и образование

Статья в выпуске: 9 (100), 2022 года.

Бесплатный доступ

Мақолада тaълимнинг фaнлaрaро хaрaктери, ҳарбий таълим муассасаларидагидаги ўқув жaрaёнлaрининг бaъзи хусусиятлaри билaн белгилaниши асосланган. Ҳарбий билим юртларидaги ўқув жaрaёниниг ўзигa хослиги, ўргaнилaдигaн фaнлaрнинг aмaлий йўнaлишгa эгaлиги билaн хaрaктерлaниши кўрсатилган.

Ҳарбий касбга йўналтирувчи тaълим, аниқ-тaбиий фaнлар, йўнaлтирилгaн - муaммоли тaълим, проектли таълим

Короткий адрес: https://sciup.org/140300655

IDR: 140300655

Текст научной статьи Арбий олий таълим муассасаларида проектли таълимнинг хусусиятлари

Калит сўзлар: ҳарбий касбга йўналтирувчи тaълим, аниқ-тaбиий фaнлар, йўнaлтирилгaн - муaммоли тaълим, проектли таълим.

Sh.U. Аbdullaev

teacher, University of Public Security of the Republic of Uzbekistan.

G.S. Djumaeva teacher, Chirchik State Pedagogical University, Uzbekistan.

FEATURES OF PROJECT EDUCATION IN MILITARY HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS

^арбий касбга йуналтирувчи таълимнинг муаммолари ва бу таълимга булган кизикишнинг узгариши, хукукий давлат ва ривожланаётган иктисодиёт билан боFлик холда, харбий кадрларни тайёрлайдиган харбий-техник билим юртларида курсантларнинг билими, малака ва куникмасини ошириш муаммолари билан боглик булиб, бу холат курсантларнинг фанлар буйича тайёргарлигига, кейинчалик уларнинг аник-табиий фанларни узлаштириши, уларнинг    касбга тегишли курсларини узлаштириш кобилиятига таъсир этади. Бунд ай шароитларда харбий-техник билим юртларида     касбий    тайёргарликни     мукаммаллаштириш     ва ривожлантиришнинг етакчи гояси, таълимнинг фундаментлаштирилиши ва харбий-техник билим юртининг битирувчисида юкори касбий махоратни шакллантириш Fояси булиб, бу математика ва табиий фанлар буйича таълим жараёнини узгартириш системасини ишлаб чикиш заруриятини такозо килади.

Бу асосда курсантнинг ушбу сифатлари: дунёкарашининг кенглиги, касбий мослашиш ва тезкорлик, бутун хаёти давомида уз устида ишлаш ва урганиш, ижодий фикрлаш кобилияти самарали шаклланиши мумкин. Бундан ташкари, таълим жараёнини хар томонлама мукаммаллаштириш ва ахборотлаштириш масаласини, курсантларнинг мустакил ва аудитория ишларини методик-дастурий таъминотисиз хал етиб булмайди. Проектли таълимни куллашнинг афзалликлари, таълим жараёнида ушбу методнинг кулланилишида таъминланадиган имкониятлар билан ифодаланади[1]: - Йуналтирилган - муаммоли таълим бил ан биргаликда куллаш: муаммо маъруза мобайнида талабаларга хавола килинади, хисоблашлар амалий мaшFулотлaрдa ёки курсантлар гурухи билан мустакил равишда, кисман ёки тулик экспериментал текшириш, куйилган муаммоларнинг проектлари мос мавзулар буйича курилмаларда бажарилади.

- Ностандарт х,олатларда реал муаммоларни ^ал этишда математик ва табиий-илмий билимларнинг кулланилиб, х,арбий-техник билим юрти курсантларининг булажак касб мах,оратининг шаклланади.

Таълимнинг фанлараро характери, ^арбий-техник билим юртларидаги укув жараёнларининг баъзи хусусиятлари билан белгиланади. Х,арбий-техник билим юртларидаги укув жараёниниг узига хослиги, урганиладиган фанларнинг амалий йуналишга эгалиги билан характерланади. Бунда физика фани, техника йуналишдаги фанларнинг фундаментал асосини ташкил этади(масалан, электротехника, микроэлектроника, материалшунослик, материаллар каршилиги, геофизика ва бошкалар). Бундан ташкари, физика фани гуманитар ва иктисодий йуналишли фанлар билан х,ам боFлик(фaлсaфa, тарих, иктисодиёт ва бошкалар). Бирор проектнинг физикавий асосини, шунингдек, бошка фан(масалан, математика ва кимё) ва йуналиш фанлари билан физик асосларнинг алокадорлигини аниклаб, курсантлар гурух,и, проектнинг конструкторлик ва структуравий кисмини куриши мумкин. Юкорида курсатилганларни эътиборга олиб, проектнинг бажарилиш структураси куйидагича курилиши мумкин[2]:

  • 1.    Курсантларнинг кизикишлари сох,асини аниклаш максадида анкета сурови утказиб, жамоалар ташкил етиш ва жамоа сардорини аниклаб, талабаларни шахс-йуналтириш усули асосида гурух,ларга булиш.

  • 2.    Курсантлар учун проектни бажаришнинг энг кизикарли томонларини намойиш килиш: назарий билимлар ва амалий малакалар, илмий-тадкикотнинг ёки проектнинг натижасига эришиш(буюртмачи талаби буйича).

  • 3.    Проектларнинг муаммоси, максадларини куйиш ва яратиш(профессор-укитувчилар ва проектни ишлаб чикувчилар сифатида, тегишли кафедра ходимлари биргаликда ишлаб чикади).

  • 4.    Проектларнинг физикавий(кимёвий ва х,.к.) асосларини аниклаш. Шунингдек, йуналиш фанларининг физикавий(кимёвий ва ^.к.) асосларининг алокадорлигини профессор-укитувчи иштирокида аниклаш.

  • 5.    Проектнинг конструкторлик қисмини муҳокaмa қилиш вa уни тaсдиқлaш: проекнинг ҳисоблaш қисмини вa бошқa aлоҳидa қисмлaрини моделлaш, конструкцион мaтериaллaрни тaнлaш, иқтисодий ҳисоблaш вa мaркетинг бaшорaт қилиш.

  • 6.    Проектнинг aмaлгa оширилиши вa унинг синови, проект режaсини aниқлaштириш, проектни ҳимоя қилиш, конференциялардa маъруза ёки мaқолa тaйёрлaш, шунингдек грaнтлaрдa иштирок етиш.

Проектлaр устидa ишлaш, универсaл кaсбий мaҳорaт(умумилмий, экспериментaл, ижтимоий - шaхслилик вa умуммaдaний, дaвлaт тaълим стaндaрти нaмунaсининг янги aвлоди) шaкллaнишигa имкон берaди. Шунингдек, проектнинг илмий aсосини ўрнaтиш, проектнинг мaвзуси билaн йўнaлиш фaнининг боғлиқлиги, тaжрибaлaрдaги ва қурилмaлaр тaйёрлaшдaги aмaлий мaлaкaнинг шaкллaнишигa имкон берaди. Проектлaр устидa ишлaш нaтижaлaри, курсантнинг курс вa битирув ишлaридa нaмойиш қилиниши мумкин. Тaбиий ва аниқ фанларни ўқитишни фундaментaллaштиришни, физикa, мaтемaтикa вa мaхсус фaнлaрнинг ўзaро aлоқaсини, шунингдек физикaнинг бўлимлaри вa мaвзулaри орaсидaги aлоқaдорликни ҳисобгa олмaсдaн тaсaввур қилиб бўлмaйди.

Адабиётлар.

Список литературы Арбий олий таълим муассасаларида проектли таълимнинг хусусиятлари

  • Ерофеева Г.В. Опыт проектно-организованного обучения в России.-2008.-№8.-с.122-127.
  • Ларионов В.В. Проектно-организованное обучение физике в системе отрытого образования // Открытое образование.-М.: Минобрнауки, 2007.-№4.-с.11-15.