Bag'dod tumanida xalq iste’mol mollari ishlab chiqarishning geografik jihatlari
Автор: Madaminov Z.X., Vahobjonov A.A.
Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium
Рубрика: Основной раздел
Статья в выпуске: 1-1 (92), 2022 года.
Бесплатный доступ
Ushbu maqola Bag'dod tumanida xalq iste'mol mollari ishlab chiqarish va ko'rsatkichlarni tahlil qilishga bag'ishlangan.
Ixtisoslashuv, dehqonchilik, geografik joylashuv, yerning tuprog'i
Короткий адрес: https://sciup.org/140292577
IDR: 140292577
Текст научной статьи Bag'dod tumanida xalq iste’mol mollari ishlab chiqarishning geografik jihatlari
BAG'DOD TUMANIDA XALQ ISTEʼMOL MOLLARI ISHLAB CHIQARISHNING GEOGRAFIK JIHATLARI
Madaminov Zafarjon Xudoyberdiyevich
Farg`ona davlat universiteti o'qituvchisi
Vahobjonov Akbarjon Adhamjon o’g’li
Farg`ona davlat universiteti Tabiiy fanlar fakulteti
Geografiya yo’nalishi talabasi
Annotatsiya: Ushbu maqola Bag'dod tumanida xalq iste'mol mollari ishlab chiqarish va ko'rsatkichlarni tahlil qilishga bag'ishlangan.
Kalit so'zlar: Ixtisoslashuv, dehqonchilik, geografik joylashuv, yerning tuprog'i
Dehqonchilik insoniyatning qadimiy faoliyat turlaridan bo'lib, ekinlarni yetishtlrishga oid dastlabki ma'lumotlar qadimgi yunon olimi Gesiod (mil. avv. 776 y.) va faylasuf olim Aristotel (mil. avv. 384 y.) asarlarida keltiriladi. Rus olimi Vergiliy (mil. avv. 70-19 y.) dehqonchilik to'g'risidagi asarida tuproq xususiyatlari, shudgorlik, ekinlami dalada navbatlab ekishning ahamiyati haqida to'xtalib, yerga ishlov berishga oid tavsiyalar yozib qoldirgan.
Shuningdek Bag'dod tumani ham o'zining xalq iste'mol mollari ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi bilan boshqa tumanlardan ajralib turadi.
1 - jadval
So'yish uchun boqiladigan mollar va parrandalar soni. (2020 yil)
|
№ |
Hududlar |
Soni |
Foiz hisobda |
|
1. |
Farg'ona viloyati |
34,767.0 |
100 |
|
2. |
Farg'ona tumani |
3,444.0 |
9.9 |
|
3. |
Oltiariq tumani |
2,481.0 |
7.1 |
|
4. |
O'zbekiston tumani |
2,305.0 |
6.6 |
|
5. |
Bog'dod tumani |
2,254.0 |
6.4 |
|
6. |
Farg'ona shahri |
2,233.0 |
6.4 |
|
7. |
Quva tumani |
2,132.0 |
6.1 |
|
8. |
Buvayda tumani |
2,021.0 |
5.8 |
|
9. |
Beshariq tumani |
2,005.0 |
5.7 |
|
10. |
Uchko'prik tumani |
1,934.0 |
5.5 |
|
11 |
Qo'qon shahri |
1,910.0 |
5.4 |
|
12 |
Qo'shtepa tumani |
1,712.0 |
4.9 |
|
13 |
Rishton tumani |
1,697.0 |
4.8 |
|
14 |
Dang'ara tumani |
1,636.0 |
4.7 |
|
15 |
Quvasoy shahri |
1,593.0 |
4.5 |
|
16 |
Marg'ilon shahri |
1,428.0 |
4.1 |
|
17 |
Furqat tumani |
1,333.0 |
3.8 |
|
18 |
Toshloq tumani |
1,272.0 |
3.6 |
|
19 |
Yozyavon tumani |
855.0 |
2.4 |
|
20 |
So'x tumani |
522.0 |
1.5 |
Manba: Jadval statistik ma’lumotlar asosida muallif tomonidan ishlangan
Tumanda achchiq qalampir yetishtirish Qo'qon xonligi davridan buyon mavjud bo'lib bu yerning tuprog'i geografik jihatdan olib qaraganda achchiq qalampir yetishtirish uchun qulay hisoblandi. Ya'ni Bag'dod tumani vodiyning geografik jihatdan eng past joylaridan biri bo'lib asli zax bo'lishiga qaramay, shu yerdagi mavjud zovurlarning ko'pligi tuprogning zaxini qochirib va vaqtida suv berilganligi sababli tuproq unumdorligi yuqori. Hozirgi vaqtda achchiq qalampir nafaqat o'zimizning bozorlarga, balki Rossiya davlatiga ham eksport qilinmoqda. Tumanning cho'l hududida kartoshka yetishtirish bir necha yillardan buyan viloyatda kartoshkaga bo'lgan ehtiyojni sezilarli darajada taminlab kelinmoqda. Buni tumanning viloyat tumanlari orasida kartoshka yetishtirish bo'yicha 1 o'rindaligidan ko'rishimiz mumkin. (2 - jadval ).
2-jadval
Farg’ona viloyatida kartoshka yetishtirish (2020 yil)
|
№ |
Hududlar |
Tonna |
Foiz |
|
1. |
Farg'ona viloyati |
298107.1 |
100 |
|
2. |
Bog'dod tumani |
25903.6 |
8.68 |
|
3. |
Toshloq tumani |
23129.5 |
7.7 |
|
4. |
Beshariq tumani |
20662.5 |
6.9 |
|
5. |
O'zbekiston tumani |
20139.8 |
6.7 |
|
6. |
So'x tumani |
19937.4 |
6.6 |
|
7. |
Buvayda tumani |
19521.1 |
6.5 |
|
8. |
Quva tumani |
19500.1 |
6.5 |
|
9. |
Qo'shtepa tumani |
18871.6 |
6.3 |
|
10. |
Dang'ara tumani |
17962.9 |
6.0 |
|
11 |
Yozyavon tumani |
17506.8 |
5.8 |
|
12 |
Farg'ona tumani |
17407.3 |
5.8 |
|
13 |
Oltiariq tumani |
17012.2 |
5.7 |
|
14 |
Uchko'prik tumani |
13715.9 |
4.6 |
|
15 |
Furqat tumani |
13521.5 |
4.5 |
|
16 |
Rishton tumani |
12759.3 |
4.2 |
|
17 |
Quvasoy shahri |
12490.2 |
4.1 |
|
18 |
Farg'ona shahri |
4062.5 |
1.3 |
|
19 |
Marg'ilon shahri |
3600.9 |
1.2 |
|
20 |
Qo'qon shahri |
402 |
0.13 |
Tumanda paxta tozalsh zavodi, don mahsulotlari va qurilish materiallari, mebel fabrikasi va qo’shma korxonalar mavjud. Qishloq xo'jaligida asosan paxtachilik, bog'dorchilik, pillachilik, sabzavotchilik, polizchilik rivojlangan.
Tumanda xalq iste'mol mollari ishlab chiqariladi. Bu qadimdan o'zbek xalqining urf odatlari bilan chambarchas bog'liq bo'lgan supurgidir. Supurgi bilamizki ko'p joylarda o'sadi. Lekin Bag'dodda ekiladigan supurgi o'zining pishiq ekanligi va boshqa jihatlari bilan ajralib turadi. Geografik jihatdan olib qaraganda supurgi yetishtriladigan hudud tuprog'i supurgi yetishtirish uchun qulay bo'lganligi uchun supurgi yetishtirishga ixtisoslashgan.
Xulosa qilib aytganda bugungi kunda dunyoda aholi soni kundan kunga ko'payib boryapti. Global muammolar avj olmoqda shularda biri bu Afrika qit'asidagi ocharchilik muammosidir. Umuman olganda dunyoda xalq iste'mol mollariga ehtiyoj kundan kunga ortib bormoqda. Biz hozirdan bunga tayyorgarlik ko'rib borishimiz xalq iste'mol mollari yetishtirishni yuksak darajaga olib chiqishimiz kelajakda kelajak avlod uchun bu muammolarni yechimini topib yechishimiz burchimizdir.
Foydalanilgan adabiyotlar
Список литературы Bag'dod tumanida xalq iste’mol mollari ishlab chiqarishning geografik jihatlari
- "Bag'dod va Bag'dodliklar " kitobi. Karima Ashurova 2016-yil.2".Ta'limda islohot: o'zgarishlarni o'zimizdan boshlaylik" mavzusidagi iqtidorli o'qituvchilar konferensiyasi. Bag'dod tumani. 2020. 567- bet.
- Z.A.Ortiqmetov. Qishloq xo'jaligi asoslari. "O'zbekiston faylasuflari milliy ja'miyati" nashriyoti. Toshkent. 2012.
