Болалар портал гипертензия синдромида морфологик ўзгаришлар ва ҳаёт сифати
Автор: Туйчиев Голибжон Урмонович, Гафуров Адхам Анварович, Вохидов Фарход Шавкатович, Нематжонов Фаррух Зокиржонович, Мирзаев Бобур Мирзарахимович
Журнал: Re-health journal.
Рубрика: Хирургия
Статья в выпуске: 2 (10), 2021 года.
Бесплатный доступ
Pортал гипертензия синдромининг жигар ичи турида бемор болалар ҳаёт сифати қандай даволаш услуби қўлланишидан қатъий назар ҳозиргача қоникарли деб айтиб бўлмайди. Болалар жигар циррози портал гипертензиясида жарроҳлик ташриҳлари самарадорлигини бемор болалар ҳаёт сифатини ўрганиш максадида, 81 нафар бемор болар жигар функционал ҳолати ташриҳгача Child-Рugh прогностик шкаласи, жигар циррозининг синфланиши (Акапулько) бўйича ва ташриҳдан кейин жигар морфологик текширишлари асосида таҳлили ўтказилди. Хулоса қилиб айтишимиз мумкинки, беморларни Child-Рugh синфлари бўйича тақсимотида цирротик зарарланган жигарнинг морфологик ҳолатини инобатга олиниши, жигар функционал фаолиятини ва беморлар ҳаёт сифатини аниқлашда асосий мезонлардан бири бўлиб, майда тугунчали ЖЦ да беморлар ҳаёт сифати бошқа синф беморларига нисбатан ташриҳгача ҳам ва ташриҳдан кейин ҳам қониқарсиз эканлиги аниқланди.
Жигар циррози, портал гипертензия, child-рugh, яллиғланиш, ташриҳ
Короткий адрес: https://sciup.org/14125634
IDR: 14125634
Текст научной статьи Болалар портал гипертензия синдромида морфологик ўзгаришлар ва ҳаёт сифати
Мавзунинг долзарблиги: Портал гипертензиянинг жигар ичи тури синдроми ва унинг асоратлари болалар жигар касалликлари орасида мухим ўринни эгаллайди. Айникса бу касалликдан кейинги бемор болалар хаёт сифати қандай даволаш услуби қўлланишидан қатъий назар хозиргача қониқарли деб айтиб бўлмайди [1, 3, 5, 9, 11].
Жигар циррози портал гипертензиясида жаррохлик амалиёт услубини танлашнинг зарурий шарти эса – цирротик жараён кечишида жигар функционал холатини объектив таснифлаш, бу тасниф асосида маълум даволаш услубини танлаш ва беморлар хаёт сифатини ташрихлардан кейинги яқин ва узок вактларда яхшилашга эришишдан иборат [2, 4, 6, 7, 8, 10].
Тадкикот максади: Болалар жигар циррози (ЖЦ) портал гипертензиясида жаррохлик ташрихлари самарадорлигини бемор болалар хаёт сифатини ўрганиш асосида аниқлаш.
Тадкикот материали. Тадқиқотга жигар циррози ва портал гипертензия хасталиги билан оғриган 3 ёшдан 14 ёшгача бўлган 81 беморда ўтказилган шунтловчи ташрихлар натижалари асос қилиб олинди.
Жадвал 1.
Беморларнинг Child-Рugh прогностик шкаласи бўйича тақсимоти
Прогностик синфлар |
Беморлар сони |
|
Аниқ сонларда |
Фоизларда |
|
Ch «А» |
29 |
35,8% |
Ch «В» |
39 |
48,1% |
Ch «С» |
13 |
13,1% |
ЖАМИ |
81 |
100% |
Тахлилда жигар функционал холати шунт турларини тўғри танлашда асосий мезон бўлиб, шу мақсадида беморлар Child-Рugh (1973) прогностик шкаласи тақсимоти бўйича ўрганилди (1-жадвал). Аксарият беморлар касалликнинг шаклланган (48,1%) ва терминал (13,1%) босқичларида мурожаат қилишганлиги фикримизнинг исботи бўла олади.
Ташрихгача ва ташрихдан кейинги беморлар яшаш сифатини ўринли бахолашга эришиш ва натижада мезонларни танлашда хатоликларга йўл қўймаслик мақсадида тахлилга режали ташрихлар ўтказилган беморлар олинди (2-жадвал).
Жадвал 2.
Ўтказилган ташрих ва Child-Рugh прогностик шкаласи бўйича беморлар тақсимоти
Шунт тури |
Прогностик синфлар |
||
А |
В |
С |
|
ПСРА (n-46) |
17 (36,95%) |
21 (45,65%) |
8 (17,4%) |
ДСРА (n-35) |
12 (34,2%) |
18 (51,4%) |
5 (14,3%) |
Жами (n-81) |
29 (35,8%) |
39 (48,1%) |
13 (16,1%) |
Жадвалдан кўринишича, шунтловчи ташрихлар асосан Ch «А» ва Ch «В» гурухига (83,9%) мансуб беморларда ўтказилган бўлиб, 29 (35,8%) ва 39 (48,1%) ташкил қилди.
Child-Рugh прогностик шкаласи тақсимоти бўйича беморларнинг кўпчилик қисмини барча ташрих турлари бўйича Ch «В» гурухига мансуб бўлган беморлар ташкил қилди: ПСРА - 45,65%, ДСРА - 51,4%.
ЖЦ ни ташхислашда Child-Рugh прогностик шкаласидан ташқари 1974 йил Акапулькода (Мексика) киритилган ва Бутун Дунё соғлиқни сақлаш ташкилоти (БДССТ) томонидан 1978 йилда тасдиқланган жигар циррозининг синфланишидан фойдаланилди. Жигар циррозининг БДССТ синфланишига асосан беморлар қуйидагича тақсимланди (3-жадвал).
Жадвал 3.
Тадқиқотга олинган беморларнинг БДССТ синфланиши бўйича тақсимланиши
Child-Рugh гурухлари |
Цирротик жараён босқичлари |
ЖАМИ |
||
Бошланғич даври |
Шаклланган даври |
Терминал даври |
||
Ch «А» |
21 |
8 |
- |
29 |
Ch «В» |
9 |
30 |
- |
39 |
Ch «С» |
- |
6 |
7 |
13 |
ЖАМИ |
30 (37,0%) |
44 (54,3%) |
7 (8,6%) |
81(100%) |
Прогностик шкала ва БДССТ синфланиши бўйича тақсимланган беморларнинг жигар функционал холати морфологик текширишлар билан тасдиқланди ва морфологик кўринишига асосан қуйидагича тақсимланди (4-жадвал);
Жадвал 4.
Цирротик зарарланган жигарнинг морфологик кўриниши
Беморлар сони |
Морфологик турлар |
||
Йирик тугунчали |
Аралаш |
Майда тугунчали |
|
Жами – 81 (100%) |
26 (32,1%) |
31 (38,3%) |
24 (29,6%) |
Жадвалдан кўриниб турибдики, морфологик жихатдан циррознинг йирик тугунчали (32,1%) ва аралаш (38,3%) формалари миқдори бир-биридан деярли фарқ қилмайди. Майда тугунчали ЖЦ миқдори улардан фарқли ўлароқ, касаллар умумий сонининг озроқ, яъни 29,6% фоизини ташкил қилсада, бу кўрсаткич Ch «А» гурухига мансуб беморларнинг бор йўғи 13,8% ни ташкил қилди.
ЖЦ нинг асосий ва бирламчи морфологик белгиси - бу аъзо тўқимасининг диффуз нодуляр қайта тикланишидир . Шуни айтиб ўтиш керакки, беморларни морфологик текширишдан ўтказилганда ЖЦ нинг алохида микро- ёки макронодуляр тури аниқланмади ва циррознинг морфологик тури жараённинг қайси бир тури устунлигига қараб белгиланди. Яллиғланиш жараёнини аниқлашда хам айнан бир жараён тўғрисида сўз юритиш қийин. Яллиғланишнинг стромал ёки паренхиматоз активлик даражаси хам қайси бир жараённинг устунлиги асосида аниқланиб, кўпроқ аралаш тури тафовут қилинди.
Демак, беморларни прогностик синфларга клиник-биохимик текширувларга таянган холда тақсимланиши морфологик текширувлар натижаси билан тўғри келди.
Бир қонуниятга эътиборни қаратиб ўтмоқчимизки, майда тугунчали цирроз прогностик оғир гурухларни ташкил қилса, аксинча йирик ва аралаш тугунчали цирроз нисбатан енгил прогностик гурухларга хосдир, яъни хаёт сифати нисбатан яхширок беморларни ташкил килди.
Хулоса қилиб айтишимиз мумкинки, беморларни Child-Рugh синфлари бўйича тақсимотида цирротик зарарланган жигарнинг морфологик холатини инобатга олиниши жигар функционал фаолиятини ва беморлар хаёт сифатини аниқлашда асосий мезонлардан бири булиб, майда тугунчали ЖЦ да беморлар хаёт сифати бошка синф беморларига нисбатан ташрихгача хам ва ташрихдан кейин хам коникарсиз эканлиги аникланди.
АДАБИЁТЛАР:
-
1. Айвазян Т.А. Зайцев В.П. Исследование качества жизни больных циррозом печени. Гепатология. 2006 - № 9. –С. 12-15.
-
2. Акилов Х. А., Ибадов Р. А., Асобоев А. Ш. Современные аспекты патогенеза гепатоцеллюлярной недостаточности и её профилактика у больных циррозом печени после портосистемного шунтирования. //Анналы хир.гепатол. –2000. № 2.(5). С. 206.
-
3. Алиев М. М. Патогенетические основы перестройки воротно-печеночного кровообращения при циррозе печени. //Мед. журнал Узбекистана. 2009. №10. С. 56-61.
-
4. Власов В.С., Куригин А.А. Трудоспособность как критерий эффективности оперативных вмешательств. М. 2008. –С. 118-119.
-
5. Гладков А.Г., Зайцев В.П., Аронов Д.М., Шарфнальд М.Г. Оценка качества жизни больных // кардиология. 2002. -№ 2. –С. 100-103.
-
6. Котенко О.Г. Кровообращение в печени после наложения дистального спленоренального анастомоза при ее циррозе. //Клиническая хирургия. 2009. N 3. С.1215.
-
7. Логинов А. С., Аруин Л.И. Клиническая морфология печени. -Москва. М., 2005. – 240 с. 8. Adler M., Verset D., Bourgeois N. et al. Prognostic evalution of patients with parenchimal cirrhosis. //J. Hepatologiy. 1997. Vol. 26. P. 642-649.
-
9. Frank B., Zoller W. G. Diagnostic und Therapie der portalen Hypertension. //Leber-Magen. 2006. N 6. P. 184-197.
-
10. Huet P.M., VilLeneuve S.P. Hepatic circulation in cirrhosis. //Clinics in Gastroenterol. 2005. No.1. P.155-168.
-
11. Mitshell R. L., Ignatius J. A. Distal splenorenal shunt: Standart procedure for selective and emergency treatment of bleeding esophageal varicies. //Amer. J. Surg. 2008. V. 156. P. 160-172.
Список литературы Болалар портал гипертензия синдромида морфологик ўзгаришлар ва ҳаёт сифати
- Айвазян Т.А. Зайцев В.П. Исследование качества жизни больных циррозом печени. Гепатология. 2006 - № 9. -С. 12-15.
- Акилов Х. А., Ибадов Р. А., Асобоев А. Ш. Современные аспекты патогенеза гепатоцеллюлярной недостаточности и её профилактика у больных циррозом печени после портосистемного шунтирования. //Анналы хир.гепатол. -2000. № 2.(5). С. 206.
- Алиев М. М. Патогенетические основы перестройки воротно-печеночного кровообращения при циррозе печени. //Мед. журнал Узбекистана. 2009. №10. С. 56-61.
- Власов В.С., Куригин А.А. Трудоспособность как критерий эффективности оперативных вмешательств. М. 2008. -С. 118-119.
- Гладков А.Г., Зайцев В.П., Аронов Д.М., Шарфнальд М.Г. Оценка качества жизни больных // кардиология. 2002. -№ 2. -С. 100-103.