CMS platformalaridan foydalanib ta’limiy resurslarni yaratish

Annotatsiya:  Maqolada ta’lim resurslarini yaratishda boshqarish tizimlariga asoslangan tarkib muhokama qilinadi. CMS platformalarining xususiyatlari, imkoniyatlari va kamchiliklari aytib o‘tiladi.

Kalit so‘zlar:   СMS, ta’limni axborotlashtirish, Joomla, ta’lim materiallari, tarkib, dasturiy ta’minot.

Bugungi kunda ko‘plab kontentni boshqarish tizimlari mavjud (Kontentni boshqarish tizimi yoki CMS), zamonaviy ta’lim resursini qisqa vaqt davomida yaratishga imkon beradi. CMS – bu soddalashtirilgan dasturiy ta’ minot va tartibga solish uchun mo‘ljallangan hujjatlar va tarkibni birgalikda yaratish. Ko‘pincha CMS veb-saytlar va ularning mazmunini boshqarish uchun veb-ilova sanaladi.

Kontentni boshqarish elektron shaklda joylashtirish imkoniyatlarini taqdim etadi, masalan, turli formatdagi o‘quv materiallari va ularni manipulyatsiya qilish. Odatda shunday tizim ma’lumotlar bazasi bilan to‘planadigan interfeysni o‘z ichiga oladi va uni ta’lim mazmuni, kalit so‘zlar bo‘yicha qidirish imkonini beradi. Tizimlarda ayniqsa kontentni boshqarish tizimlari (CMS) yuqori bo‘lgan hollarda samarali bo‘ladi, ko‘plab o‘qituvchilar kerak bo‘lgan kurslarni yaratish ustida ishlaydilar va ular turli kurslarda bir xil o‘quv materialidan foydalanishadi.

Zamonaviy CMS platformalari qo‘shimcha dasturlashga murojaat qilmasdan o‘z ichiga quyidagilarni olishi kerak:

• •    sahifalar mazmunini tahrirlash, jumladan qo‘shish yoki olib tashlash grafikasi;

• •    yangi sahifalar qo‘shish; sayt tuzilishini o‘zgartirish va turli metama’lumotlar;

• •    ro‘yxatga olish shakllarini o‘rnatish;

• •    so‘rovlar, so‘rovlar va forumlarni boshqarish;

• •    tashriflar statistikasini chiqarish;

• •    foydalanuvchilar o‘rtasida saytni boshqarish huquqini taqsimlash.

CMS platformasi haqiqatan ham saytlarni ikkita komponentga ajratadi: dizayn (tashqi saytni bir butun sifatida ko‘rish, alohida sahifalar, ma’lum ma’ lumotlar bloklari) va tarkib. Sayt dizayni, qoida tariqasida, shablonlarda va o‘zgarishlarda joylashtiriladi kontentga qaraganda ancha kamroq. Ta’limiy kontentni yaratishda maxsus bilimga ega bo‘lish shart emas, matnni loyihalashning oddiy usullarini amalda bajara oladi agar foydalanuvchi Microsoft Officeda ishlay olsa.

Bundan kelib chiqadiki, kontentni boshqarish tizimlari ikkita asosiy vazifalarni hal qiladi. Foydalanuvchilar nuqtai nazaridan, yangiliklarni nashr qilish imkonini beruvchi vositadir, saytda yangi sahifalar joylashtirish va ishlab chiqarish foydalanuvchilarga qulay interfeys orqali kontent ustida boshqa operatsiyalarni bajara oladi. Bunday holda, foydalanuvchi Internet va uning rivojlangan texnologiyalariga ega bo‘lmasligi mumkin, lekin u aniq sayt qanday ishlashi to‘g‘risida tushunchalarga ega bo‘lishi kerak.

Ishlab chiquvchi nuqtai nazaridan saytlar tezlashtiruvchi vositadir tayyor bloklardan yechimlar yaratishga imkon beruvchi murakkab saytlarni ishlab chiqish, ish va dizayn mantig‘ini ma’lum chegaralarda o‘zgartirish tushuniladi.

Boshqaruv tizimi alohida interfeysga bag‘ishlangan sayt boshqaruvidir. Foydalanuvchi qachonki veb-ilova sifatida o‘z saytining administrator maydoniga oddiy brauzer orqali kiradi va ma'lum bir manzilda yoki alohida Windows operatsion sistemasida ma’lum dasturlar o‘rnatishlar talab qilinadi. CMS platformlari bilan ishlashda turli xil yondashuvlar talab qilinadi va bu platformalar turli xil afzalliklar, kamchiliklarga ega.

Barcha kontentni boshqarish tizimlari pullik va bepulga bo‘linadi. Bepul kontentni boshqaruv tizimlari Wordpress, Joomla, Drupal va boshqalarni o‘z ichiga oladi. Pullikdan keng tarqalgan CMS platformlaridan biri DLE (Data Life Engine) bo‘lib, bu ko‘proq ko‘ngilochar saytlarga mos keladi.

CMS Joomla kontentni boshqarish tizimlari orasida yetakchilardan biri hisoblanadi veb-saytlar va kuchli onlayn ilovalar yaratish imkonini beradi. Asosiylaridan biri Joomla xususiyatlari deyarli boshqaruvning nisbatan qulayligidir saytlarni ishlab chiqarishda cheksiz imkoniyatlar va moslashuvchanligidadir. Va albatta to‘liq ochiq manba, bu har qanday ishlab chiquvchi uchun mavjud bo‘lishiga imkon beradi va foydalanuvchi rivojlanadi. Ayni paytda Joomla uchun 6000 dan ortiq kengaytmalar yozilgan. Umuman olganda, ishlab chiquvchilar va jamiyatning tizimni rivojlantirishga bo‘lgan yondashuvini aks ettiradi. Kuchli Joomla veb-saytini boshqarish uchun HTML, PHP, CSS tillarini bilish shart emas.

Adabiyotlar:

• 1.    Горнаков С. Г. Осваиваем популярные системы управления сайтом. М: ДМК пресс,2009. 336 с.

• 2.    Деревнина А. Ю., Кошелев М. Б. Принципы создания электронных учебников // Открытое образование. 2001. №2.

• 3.    Телегин А. А. Целесообразность совершенствования методической системы обучения учителей информатики разработке образовательных электронных ресурсов.// Вестник Московского городского педагогического университета. Серия:информатика и информатизация образования. М.: МГПУ. 2006, №1 (6). С. 117–123.

• 4.     http://joomla.ru/documentation/start-joomla.html

  "Экономика и социум" №11(90) 2021