Инновациялы концепция - с шаруашылы ндірісіндегі сапа мен бсекелесті тиімділігін амтамасыз етуді маызды механизмі

Кіріспе

Бәсекелестікке қабілетті тауар шығару үшін болашақтағы ең бір маңызды мәселе-лердің бірі - құрылымдық өзгерістер жасау болып табылады, яғни құс шаруашылығын қалпына келтіріп және оны одан әрі дамыту, ол азық-түлікпен қамтамасыз ету талаптарымен анықталады және ауыл шаруашылығын жүргізу жүйесіндегі құс шаруашылығының өз ролін қамтамасыз етіп, дамытуды қарастырады.

Ауыл шаруашылық салаларының ел экономикасындағы маңыздылығы, оның ішкі нарықтағы азық-түлік қауіпсіздігін сақтауда, мемлекеттің экспорттық мүмкіндіктерін ұлғай-туда, отандық өзара байланысты кәсіп-орындардың тиімділігін арттыруда және олардың сыртқы өндірушілерге тәуелділігін төмендетуде, ауыл шаруашылығы өнімдерін мақсатты пайдалануда және бәсекеге қабілетті өнімдер шығару арқылы мемлекеттің әлемдік нарықтағы беделін арттыруда көрініс табады. Қоғамдық қайта өндіруді анықтайтын фактор бәсекелестік болып табылады.

Тақырыптың өзектілігі

Қазақстан Республикасының 2030 жыл-ға дейінгі даму стратегиясына дейін және одан кейін қабылданған бәсекелестікке қабілетті тауар шығарып, қызмет көрсетуге баFытталFан теориялык алFышарттарды эко-номикалық нақты көрсеткіштерге ұластыру қажет және ол бүгінгі күннің көкейтесті талаптарының бірі. Ол үшін, экономистердің пайымдауынша, әр ел әлемдік шаруашылықта өз тауарымен және қызметімен өз орнын табуы тиic. Десе де, белгiлi бiр ел iшкi азык-тYлiк жэне кшм-кешек суранысын мейлiнше өзі қамтамассыз еткен жағдайда ғана ұлттық экономика бәсекелестікке қабілетті болмақ жэне ол туракты экономикалык даму кепiлi.

Ауыл шаруашылыFы енд1р1сшщ турак-ты өсуіне қол жеткізу, еліміздің аграрлық секторының бәсекеге қабілеттілігін және инвестициялық тартымдылығын арттыру тек ендiрicке Fылым мен техниканыц алдыцFы қатарлы жетістіктерін (инновоцияларды) енгiзу негiзiнде Fана мYмкiн.

Ол бэcекелеcтiк процеске катысушы-ларды сұраныспен бейнеленетін қоғамдық қажеттілікті жылдам қанағаттандыруға, инвестицияны мецгеруге, Fылыми-техника-лык процеcтi дамытуга, шыFындарды азай-туFа, сапаны кетеруге итермелейдi. Осылай-ша бәсекелестік процеске қатысушылар іріктеліп, халықаралық еңбек бөлінісіндегі ұлттық экономиканың бәсекеге қабілетін кетередi. Казакстандагы бэсекенщ калыпта-суы мен дамуы экономикалық өсудің негізгі шарты болып отыр[1].

Зерттеу нысаны және әдістері

Бэсекеге кабiлеттiлiктiц негiзгi керсет-кіштері және оған әсер ететін факторлар.

Сапа мен бэcекелеcтiк - езiне нарык жағдайында сәйкес тауар белгілерін құрайтын кеп аcпектiлi тYciнiк.

0нiмнiц бэсекеге кабiлеттiлiгiн курай-тын көрсеткіштерді толығымен қарастырып етейiк:

Техникалык керcеткiш - нарыкта туты-нушылар усынатын талаптарFа ешмнщ сапа-сыныц, техникалык децгейiнiц сэйкес келуi-мен анықталады. Бұл талаптар біздің елімізде де, шет мемлекеттерде қол жеткізілген Fылыми техникалык прогрестщ жэне элеу-меттiк-экономикалык децгешнщ жеке жэне KOFамдык кажеттiлiктердi сипаттайды.

Тутынушылардыц техникалык керсет-кiштерге талаптары улттык жэне халык-аралык стандарттардан керiнедi.

0шм сапасы - тауар енiмiнiц бiр бiрлiгiн ендiруге белгiленген техника ден,гейi-не жету дәрежесі. Ол органолептикалық әдіспен (сезім мүшелері арқылы) немесе техника құралдарын, реактивтерді, аппарат, приборларды қолданып лабараториялық зерттеулер жYргiзумен аныкталады.

0шмнщ техникалык бэсекеге кабiлет-тiлiгi - ете икемдi жэне динамикалык көрсеткіш. Ол белгілі бір өнімді өндіретін ірі әлемдік және мемлекет ішінде болатын ғылыми техникалық прогресс қарқынына сэйкес жэне перманенты езгерiп отырады

Нәтижелер және оларды талдау

НарыктаFы ешмнщ сапалык касиетте-рiн баFалау Yшiн, ец алдымен эрбiр керсет-кіштің тұтынушы үшін салыстырмалы маңыздылығы анықтап алу қажет. Бұл үшін тутынушылардан алынFан жауаптарFа сарап-тык баFалау жYргiзiледi.

Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалаудың келесі кезеңі, яғни оның тартымдылық қасиеттері деңгейін анықтау да, сапа деңгейі іспеттес, салыстырмалы түрде балдық жүйемен жүргізіледі. өнімнің тартымдылық қасиеттері бойынша маңыздылық қасиеттерін анықтау Yшiн сараптык баFалау нэтижелерi сурыпта-лады. Оның ішіне: өнімнің тартымдылығы, сауда белгісінің беделі және сенімділігі, сыртқы қорабының келбеті, таңдау еркіндігі.

^азакcтандаFы сапалык бэсекенщ ка-лыптасуы және дамуы экономикалық өсудің негiзгi шарты болып отыр. «Казакстан- 2030 » даму Стратегиясы сапалық бәсекелестік нарыктарды куру, монополияFа карсы курал-дарды реттеудi камтамасыз етудщ кажет-тiлiгiн атап керcетедi.

Нарықтарда тұтыну үшін күрес шын мэнiнде бэсекеге кабiлеттi енiм ендiру мен жа-сауды талап етедi. Сол себептен де кус енiм-дерінің бәсеке қабілеттілігі мен оны өндіру шығындарының арасындағы рационалды экономикалық деңгейді іздеу мәселесі туып отыр. /2/.

Құс етін әлемдік өндіру мен пайдалану ерекше қарқынмен өсуде. Соңғы 10 жыл iшiнде ол 50%-ке ессе, сиыр жэне кой етi 20%-ке Fана ескен. Жалпы сощы 20 жылда құс етінің әлемдік орташа өсімі 5,2% болған (Суреты карацыз).

Сурет - Элемдей ец ipi кус ейн ендipушiлеp

Жоғарғы өсу деңгейін Қытай көрсетіп отыр: он жыл бойы жылына 15% өсуде. Бүгінгі күннің өзінде Азия құс етін өндіру келемi бойынша бipiншi оpынFа шыкты.

СоцFы Yш жылдыц iшiнде Казакстанда ецдеушi кэсшорындардыц саны ауыл шаруа-шылыFында екi есеге дейiн есть

2013 жылы 152,3 мыц тонна кус етi ендipiлген.

Бұл құс еті басқада республика көлеміндегі мал шаруашылығы салаларының өндіру мен пайдалануымен салыстырғанда 8% - ды курады.

Бiздiц мемлекетiмiздiц кус шаруашы-лыFыныц дамуы Yшiн ец мацыздысы, осы са-лада шет елдік мол тәжірибелі экономикалық басқару, ассортименттi тиiмдi жаңалаудың басты шарты құрастырылатын жаңалықтарға инвестиция және жаңашылдықты ендiрудiң нэтижесiнде тиiмдiлiк алынуы керек, ол -инновациялык концепция.

Бул жоба жаца экономикалык уйымдас-тыру жұмыстары мен өндіріске дүние жүзілік инновациялык жетiстiктеpдi енгiзу.

Шет елдiк кэсiпкеpлiк жацаша кезкарас стратегиясы - сапаныц тутынушыныц талап-тарын қанағаттандыратын сонымен қатар өндіріс шығындарын төмендетудің ең тиімді куралы екендiгiн тYсiндipедi.

Экономика теориясында, сыртқы және ішкі факторлар өндірілетін өнім көлеміне тiкелей эсер етедi деген каFида бар [3].

Тауардыц бэсекеге кабiлеттiлiгiн кам-тамасыз ету маңызды рөл атқарады. Шетел тәжiрибесi көрсеткендей, бес жыл бойы бiр

өнiм түрiн шығарып келетiн компаниялар және тұтынушылық жаңашылдыққа өнiм ендipiсiн еткiзуiн дайындамаFандыктан, бэсекеге кабiлеттiлiгiн жоFалтады.

Бүгінде бәсекеге қабілетті өнім ғана сураныска ие болады.

АКШ фирмалары тауар-жацалыктар есебiнен 30-50% пайда алады [4].

Қорытынды

Жалпы алғанда, отандық өнімдердің бәсекеге қабілеттіліктерін арттыру мәселесі элi кYнге езектi кYЙiнде калып отыр.

Кептеген тутынушылардыц отандык өнімдердің тұтынушылық сипаттарын жете білмегендігі олар туралы ақпараттың аздығы, осыпан сэйкес танымалдылыFы жоFаpы ше-телдік өнімдерге сұраныстың қалыптасатыны сезiлуде.

0ндipiс технологиясы мен адам кажет-тiлiгiнiц дамуы эсеpiнен сапа pелi мен ма-ңызы үнемі өсіп отырады. Мәдениет пен бiлiм децгейiнiц есуi кYннен-кYнге тутыну-шылардың сұраныс талабы мен қалауын есipiп отыр.

Ал өнімге сұраныс болды деген сөз кәсіпорынның пайдасының ұлғаюына алып келедi. Мундай жаFдайда тек кэсiпоpын бас-шыларына ғана емес, мемлекетке, халыққа ете пайдалы болып келедi. Кептеген кэсiп-орындар нарыкка шыFаp алдында марке -тингтік зерттеулер жүргізеді. Ол нарықтағы бәсекелестердің артықшылықтары мен кемшiлiктеpiн аныктауFа мYмкiндiк беpедi.

Бiздiц мемлекетiмiздiц кус шаруашы-лығының дамуы үшiн ең маңыздысы, осы салада шет елдік мол тәжірибелі экономика-лық басқару, ассортименттi тиiмдi жаңалау-дың басты шарты құрастырылатын жаңалық-тарға инвестиция және жаңашылдықты ендi-рудiң нәтижесiнде тиiмдiлiк алынуы керек, ол – инновациялық концепция.

Бұл жоба жаңа экономикалық ұйым-дастыру жұмыстары мен өндіріске дүние жүзілік инновациялық жетістіктерді енгізу.

Шет елдік кәсіпкерлік жаңаша көзқарас стратегиясы - сапаның тұтынушының талап-тарын қанағаттандыратын сонымен қатар өндіріс шығындарын төмендетудің ең тиімді құралы екендігін түсіндіреді.

Өнім сапасы мен бәсекелестік мәселесі -тауар өндірушілер алдында тұрған экономика-лық және әлеуметтік мәселелердің маңыздысы.

Сол сияқты өнімнің тартымдылық қа-сиеттерімен де шетелдік өнімдерден ерекше-лену міндетін орындау үшін әрбір кәсіпорын өзінде бар мүмкіншіліктерді барынша пайда-лану және оған мемлекет тарапынан кең қол-дау көрсету қажеттілігі айқын сезіледі.

Бiздiң мемлекетiмiздiң құс шаруашы-лығының дамуы үшiн ең маңыздысы, осы салада шет елдік мол тәжірибелі экономика-лық басқару, ассортименттi тиiмдi жаңалау-дың басты шарты құрастырылатын жаңалық-тарға инвестиция және жаңашылдықты ендiрудiң нәтижесiнде тиiмдiлiк алынуы керек, ол – инновациялық концепция.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

• 1.    Туракбаев Ш. Разработка технологии ветчинных изделий из утиного мяса.// Автореферат диссерт. на соиск. учён. ст. канд. техн. наук: Алматы, 2003 г., 31с.

• 2.    Фисинин В.В. Современные технологии в мясном птицеводстве. [Интернет ресурс] Режим доступа: http://www.agro-technika.ru/issue /6/174/24.04.2007.

• 3.    Яковлева Н.Д., Конкурентоспособность мировых технологий и качество продукции. //Птица и птецепродукты - № 1. - 2010. - С.12-13.

• 4.    Алан Р Сэмс, Переработка мяса птицы //Перевод с англ. языка, Санкт-Петербург: ГУП «Наука»- 2007. – 430с.