Intelektualna svojina u međunarodnom privatnom pravu

Jedan od najvećih problema u materiji intelektualne svojine i međunarodnog privatnog prava se javlja u vidu dileme, da li strani državljanin može steći zaštitu svog prava iz oblasti intelektualne svojine u Srbiji i pod kojim uslovima, što isto važi i za našeg državljanina u inostranstvu, kao i mogućnosti registracije i zaštite na međunarodnom nivou, čime bi se, u uslovima globalizacije, jedino i moglo govoriti o zaštiti ovog prava. Domaći izvori prava uslovljavaju prava stranaca na intelektualnu svojinu u našoj zemlji formalnim reciprocitetom, čime se ovo pravo svrstava u grupu relativno rezervisanih prava. Strani državljanin će uživati zaštitu, jednako kao i domaći državljanin, pod uslovom da je to predviđeno međunarodnim ugovorom ili se isto pravo priznaje našem državljaninu u strančevoj državi (princip uzajamnosti, tj. reciprociteta). Svest o značaju međunarodnog regulisanja intelektualne svojine je sazrela dosta rano. Danas je reguliše veliki broj međunarodnih dokumenata. Pariska konvencija o zaštiti industrijske svojine iz 1883. god. prvi je međunarodni akt koji reguliše ovo pitanje. Ovu materiju regulišu i drugi međunarodni multilateralni ugovori: Ugovor o saradnji u oblasti patenata, Konvencija o evropskom patentu, Konvenciju o patentu Evropske zajednice itd. Autorsko delo stranog autora zaštićeno je u Srbiji i Crnoj Gori pod uslovom: 1) da je autor lice koje ima autorska prava na osnovu međunarodnog ugovora koji je ratifikovala Srbija i Crna Gora, ili 2) da postoji uzajamnost između Srbije i Crne Gore i zemlje kojoj autor pripada. Autorsko i druga srodna prava predmet su međunarodnog regulisanja. Najznačajnije međunarodne akte iz ove oblasti predstavljaju Bernska konvencija o zaštiti književnih i umetničkih dela iz 1886. godine i Univerzalna konvencija o autorskom pravu iz 1952. godine. Smatramo da bi unifikacija većeg broja pitanja iz oblasti prava intelektualne svojine, ne samo na nivou EU, već i UN-a, međunarodna saradnja, pospešena proširenjem ovlašćenja nadležnih tela unutar UN-a, prvenstveno UNESCO-a, te znatno veća liberalizacija u pogledu dostupnosti pravne zaštite strancima i davanja povlastica i pomoći zemljama u razvoju namenjenim naučno-tehnološkom razvoju, doprinela sveobuhvatnom i uravnoteženijem razvoju, a na dobrobit celokupnog čovečanstva.