Куз демодекози
Автор: Кахарова Дилдора Марибжановна, Мамадиева Махли Собирходжаевна, Мадаминхуджаева Дилафруз Кахрамонжон Кизи
Журнал: Re-health journal.
Рубрика: Офтальмология
Статья в выпуске: 2,3 (6), 2020 года.
Бесплатный доступ
By маколада куз демодекози хакида маълумот берилган хамда вилоят куз касалликлари шифохонасида автор томонидан олиб борилган лаборатор тахлиллар натижаси курсатилган.
Емодекоз, блефароконьюктивит, мейбомий бези, демодекс канаси, демодекоз
Короткий адрес: https://sciup.org/14125587
IDR: 14125587 | DOI: 10.24411/2181-0443/2020-10087
Текст научной статьи Куз демодекози
Демодекоз - демодекс канаси келтириб чикарувчи тери зарарланиши холати хисобланиб, у соч фолликулаларида,ёг безларида ва ковок безларида яшайди.
Демодекс канаси 1842йилда биринчи бор аникланган. Унинг 65хил тури мавжуд булиб,ундан факат 3тасигина инсон организмини зарарлайди.Колган барча тури факатгина хайвонлар организмида паразитлик килади. Каналар микроскопик размерга эга булиб,уларни оддий куз билан куриб булмайди. Демодекс канасининг размери 0,1ммдан 0,6ммгача тенг булади. Демодекс канасининг тери устидаги харакатланиш тезлиги соатига 8-16мм ташкил этади. У ёг безлари суюклиги билан озикланади. Киприк каналари шартли патоген микроорганизмлар турига кириб, нормада терида 1-2гача булади, лекин инсонга хеч кандай зарар етказмайди.
Муаммо,агар маълум бир сабабларга кура инсон иммунитети пасайганда бошланади,бунинг натижасида каналар микдори тезда купайиб кетади. Киприк каналари шартли патоген микроорганизмлар турига кириб, нормада терида 1-2гача булади, лекин инсонга хеч кандай зарар етказмайди. Муаммо,агар маълум бир сабабларга кура инсон иммунитети пасайганда бошланади,бунинг натижасида каналар микдори тезда купайиб кетади. Каналар усимлик ёгида,косметик кремларда, хамда вазелинда узок вакт яшаши мумкин.
Креазол,хлорофром,эфир,карбол кислотаси таъсирида бир зумда улади, 96 градусли спиртда 3-4минутдан сунг,салицил кислотасининг 10 градусли спиртли эритмасида 1минутдан сунг улади.
Куз демодекози купрок иммунитети сусайган шахсларда,ошкозон ичак тракти сурункали касалликларида, модда алмашуви бузилишларида, купрок ёши катта инсонларда учрайди. Шу билан бирга касалликни келтириб чикарувчи факторларга таркибида кортикостероид сакловчи мазьларни куллаш, климатни бирдан узгариши, хомиладорлик,кучли стрессни бошдан утказиш каби холатлар киради Демодекоз симптомлари
Куз канаси терига тушгандан сунг, у соч копчасига кириб олиб,у ерда актив купайишни бошлайди. Натижада уша ерда тери зарарланади. Беморлар кузлари чарчашидан, кошлар ва ковокдаги кичишишдан, кизаришдан, ачишишдан, огирлик хиссини сезишдан, эрталабда ковокларнинг ёпишиб колишидан шикоят килишади. Барча ёкимсиз куринишлар,киприклар тукилиши билан кузатилади(агар соглом одамда уртача бир кунда 3-4 киприк тукилса,демодекозда эса бир кунда 10тагача киприк тукилиши мумкин. Бошка каналар сингари, демодекс канаси хам конга токсинлар ажратади. Бу эса бир канча аллергик реакцияларни, яллигланишни келиб чикишига сабаб булади(ковок касалликларига,тери яллигланишига, юзда хуснбузар пайдо булишига олиб келади)
Демодекозни даволаш 4-6 хафта давом этади.Кана аниклангандан сунг,биринчи навбатда беморга катъий равишда шахсий гигиенага риоя этиш талаб этилади. Шунинг учун беморлар алохида кул сочик,румолча ва бошка гигиеник буюмлар ишлатишлари шарт.Биринчи навбатда киприк хамда ковок териси календула дамламаси билан артиб тозаланиб, тери куригандан сунг тавсия килинган малхамлар Демалон,2% Метрогил,Клион киприк илдизларига бир кунда икки махал суртилади. Агар касаллик куз шиллик пардаси зарарланиши билан биргаликда кечса, унда кушимча антибактериал куз томчиларидан Левомицетин, Ципромед, Тобрекс кулланилади.
Шу билан бирга, куз демодекозини даволашда глаукома касаллигида ишлатиладиган 0,02% фосфакол,0,01% армин,0,5% тосмилен,хамда 4% пилокарпин гели ковок четларига суртилади. Улар кана мускулларини фалажлайди. Медикаментоз даво эффектини ошириш учун кушимча физиотерапия муолажалари кулланилади, яъни,ковоклар массаж килинади, цинк сульфат, димедрол ,2% кальций хлор, 3% калий йод билан электрофорез берилади, озонотерапия тавсия этилади. Демодекозни даволашда жигар,ошкозон-ичак тракти касалликларини,модда алмашинуви бузилишини ,иммун системаси касалликларини, хамда сурункали инфекция учогларини даволаш катта ахамиятга эга.
Дори-дармонлардан ташкари беморларда овкатланишни тартибга солиш керак булади,яъни рациондан аччик,шур махсулотлар чикариб ташланади .Асосий даволаш курси тугагандан сунг, киприклар усишини кучайтириш учун 1,5-3ой мобайнида (репейное масло,яъни кора киз усимлиги илдизидан олинган малхам),бодом ёги суртилади.
Вилоят куз касалликлари шифохонасида демодекоз лабораторияси 2012-йил сентябр ойидан буён фаолият юритиб келяпти.
Йил |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
Курилган беморлар сони |
864 |
794 |
765 |
734 |
878 |
967 |
865 |
785 |
Аникланган демодекоз |
78 |
54 |
75 |
75 |
49 |
74 |
65 |
69 |
Фоиз хисобида |
9% |
6,8% |
9.8% |
10.21% |
5.58% |
7.65% |
7.51% |
8.78% |
Профилактика. Шахсий гигиена инсонни бир неча касалликлардан, шу билан бирга демодекс канаси билан зарарланишданхам химоя килади. Шахсий сочикдан,шахсий ёстикдан, факатгина шахсий кийимлардан фойдаланиш-энг оддий элементар хавфсизлик меъёрлари хисобланади. Аёлларга факатгина узларининг шахсий пардоз-андоз воситаларидан фойдаланиш тавсия этилади,чунки зарарланган туш,калам,крем каби пардоз воситалари куз канасини купайиши ва таркалиши учун энг яхши манба хисобланади. Бу воситаларда тирик кузгатувчилар узок вакт сакланади. Ховлисида уй хайвонлари саклайдиган оилалар бир ойда бир марта уй хайвонларини ветеринар куригидан утказишлари шарт.
Адабиётлар:
-
1. Беляев В. С., Кравчинина В. В. Заболевания глаз в странах с жарким климатом. Учебное пособие. — М.: Изд-во, 1989. — C. 51–55.
-
2. Беренблейн Б. А., Студницын А. А. Дифференциальная диа- гностика кожных болезней. — К., 1980.
-
3. Rufli T., Mumcuoglu Y. Dermatologica. — 1981. — Vol. 162. —№ 1–2. — Р. 38.
-
4. Grosshans E., Dungler Т. Zsch. Hautkr. — 1980. — Vol. 55. — Р. 1211–1212.
-
5. Марголис М. Г., Истомин М. З. Вестник офтальмоло г ии. 1981. — № 1. — C. 71–73.
-
6. Егоров Е.А.Офтальмология. Учебник. -Москва. ГЕОТАР-Медиа. 2018 г.
-
7. Копаева В.Г. Глазные болезни. Учебник. – Москва. Офтальмология. 2018 г.
Список литературы Куз демодекози
- Беляев В. С., Кравчинина В. В. Заболевания глаз в странах с жарким климатом. Учебное пособие. - М.: Изд-во, 1989. - C. 51-55.
- Беренблейн Б. А., Студницын А. А. Дифференциальная диагностика кожных болезней. - К., 1980.
- Rufli T., Mumcuoglu Y. Dermatologica. - 1981. - Vol. 162. -№ 1-2. - Р. 38.
- Grosshans E., Dungler Т. Zsch. Hautkr. - 1980. - Vol. 55. - Р. 1211-1212.
- Марголис М. Г., Истомин М. З. Вестник офтальмологии. 1981. - № 1. - C. 71-73.
- Егоров Е.А.Офтальмология. Учебник. -Москва. ГЕОТАР-Медиа. 018 г.
- Копаева В.Г. Глазные болезни. Учебник. - Москва. Офтальмология. 018 г.