Менеджмент

Инновация ─ ғылыми техникалық прогресс жетістіктерінің нәтижесі болып табылатын жаңа технология. Инновациялық даму қызметі, салыстырмалы оқшаулану бар және өзіне тән спецификалық мінездемелерге ие тәуелсіз бақылау субъектісі болып табылады.

Негізгі сөздер: инновация, инновациялық қызмет, ұйым, инновациялық жүйе.

Innovation ─ a new technology, the result of which is to achieve scientific and technological progress. innovation is an independent control entity, as has the relative isolation and has its own specific characteristics. Key words: innovation, innovative activities, company, innovation system.

ҰЙЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫН БАСҚАРУ

«Инновация» ұғымы өндірістік және ұйымдастырушылық, қаржылық, ғылыми-зерттеудегі барлық инновацияларда қолданылады; білім беру және басқа да салаларда, кез келген жетілдірулерге; үнемдеуді қамтамасыз ету немесе тіпті осындай экономика үшін жағдай жасау. Инновациялық процесс, идеяның пайда болуынан оның практикалық жүзеге асу циклін қамтиды.

Инновациялар процесс ретінде, инновациялық өмірлік цикл деп аталатын уақыт бөлігіндегі белгілі бір құрылымын қамтиды. Инновация eмiрлiк циклшщ нег1зг1 кезеддер1 пайда болу, даму, диффузия, тозуды камтиды. Инновацияныд eмiрлiк циклi сатыларына арналFан инновацияларын жiктеу кэсшорын инновациялык саясатын калыптастыруда eндiрiстiк процестердщ уакытша сипаттамаларын ескере отырып алуга мYмкiндiк бередi.

Сондай-ак, «инновация» угымы - белг1л1 б1р б^м мен даFдыларды компания Yшiн каржылык пайдага айналдыруга болатын шаралар кешенi. Инновациялык кызмет - инновацияларды дамытуга багытталган, жада немесе жет1лд1р1лген eнiм, жада немесе жетiлдiрiлген удер^ уш1н Fылыми-зерттеу немесе баска да Fылыми-технологиялык жетiстiктер нэтижелерш 1ске асыру, сондай-ак косымша зерттеулер мен эзiрлемелерге байланысты процесс болып табылады [1] .

Инновациялык кызметп баскарудыд максаты уйымныд Fылыми-техникалық және өндірістік қызметінің негізгі бағыттарын анықтауға негізделген, яғни жаңа өнім мен технологияларды өңдеу мен енгізу, шығарылатын өнім мен технологияларды жаңарту, жетілдіру, өнімнің дәстүрлі түрлер өнідірісінің келешекте дамуы, моральды түрде ескірген eнiмдер eндiрiсiн токтату.

Инновациялык кэсшорын деп, инновациялар авторы-уйымныд жұмыскерлері немесе сыртқы агенттіктер ким болуына қарамастан, eнiмдiк немесе процесстiк инновацияны енгiзу.

Инновациялық саясат клиенттердің қанағаттану және өндірістің оңтайлы пайдалануды қамтамасыз ету үшін кәсіпорын жұмысына инновацияларды енгізу мақсаты болып табылатын ғылыми, техникалық, маркетинг, менеджмент, өндірістік және шаруашылық қызметін кешенді жуйесш реттейдь

Кэсiпорынныд инновациялык кызметiнiд баскаруына жада басқарудың нысандарын пайдалану кіреді. Мысалы, шаруашылық eнiмдердi унемдеуге, бiрак бизнесы баскарудыд неFyрлым тиiмдi жуйесш енгізуге және ақыр соңында жоғары пайда табуға болады. Сонымен қатар, инновациялық қызмет мұқият жоспарлау және бақылауды талап етеді. Әйтпесе, тіпті ең озық технологиялар кәсіпорынға табыс емес шығын әкелуі мүмкін. Инновациялық қызметті басқару тәуекелділік деңгейінің артуына байланысты, әдетте, инновациялық портфелінде кәсіпорында іске асырылуы мүмкін бірнеше идеялар болуы тиіс. Сарапшылар ауқымды инновациялық жобаның дамуына өзінің күш-жігерін жұмсамай, бірнеше шағын жобаларды ала жүру керек. Ол мұндай көзқарас жоба үшін инвестициялар көлемін азайтады екені айқын және бір немесе одан да көп бизнес-идеяларды жүзеге асыру арқылы пайда табуға мүмкіндік жасайды [2].

Қазақстанда соңғы бірнеше жылда, инновацияға қызығушылық айтарлықтай өсті - тіпті Үкімет деңгейінде инновациялық қызметті ынталандыру шаралары жүзеге асырылуда. Жиі, инновация астарында жаңа технологиялық идеялар құру және пайдалану, бірақ инновациялық қызметтің басқа жағы да бар, ол - ұйымдастырушылық. Жаңа мүмкіндіктер табысты түрде тек өнім өндірісінде ғана емес, сонымен қатар оның тиімділігін арттыру мақсатында бизнесті ұйымдастыруда қолданылуы мүмкін. [3]

Инновация жаңа техника немесе технологияға салынған капитал, сонымен қатар ұйымдастырудың жаңа нысандарын өндірістік, еңбек, қызмет көрсету және басқару, есепке алу, жоспарлау әдістерін, талдау әдістерінің жаңа нысандарын қоса жүретін материалдандырылған нәтиже болып табылады. Қоғамның экономикалық дамуында инновация маңыздылығы артып келеді, және осы кезеңде инновациялар иерархиясының барлық деңгейлерінде бәсекеге қабілетті экономикалық субъектілер үшін маңызды құралға айналды - кәсіпорындардың жеке құрылымдық бөлімшелерінен тұтастай алғанда елдер мен өңірлерге санағанда.

Инновациялыц жYЙенiц астарында эдетте инновациялыц цызметт жYзеге асыратын уйым элементтерi, сондай-ац, уйымныц реттелген цужаттарында бекiтiлетiн уйым элементтер1 арасындаFы царым-цатынасца (жарFы,белiмше ережелер1, лауазымдыц нусцаулыцтар) жатады. Кез келген цызметкердщ цужаттарFа еркiн басшылыц жасауы Yшiн, ол деректер базасын бiрiктiру цажет (мысалы, iшкi корпоративтiк жел1де веб-сайт жасау Yшiн), сондай-ац цужаттарды пайдалану бойынша цызметкерлерге консультация беру Yшiн зацды кецесш1 немесе менеджерге мiндеттеу керек.

Инновациялыц жYЙенi цалыптастыру мацсаты:

• •    уйым ешмшщ бэсекеге цабiлеттiлiгiн арттыру;

• •    уйымныц узац мерзiмдi орныцты есуi Yшiн инновациялыц базаны цуру;

• •    кэсшорынныц экономикалыц цауiпсiздiгiн цамтамасыз ету.

Инновациялыц кэсiпорын ЖYЙесi келес1 функцияларды орындауга тиiс:

• •    нарыцца болжау жасау жэне зерттеу басымдыцтарын тацдау;

• •    уйымныц инновациялыц цызметiн стратегиялыц жоспарлау;

• •    инновациялыц идеялар мен енертабыстар iздеу, багалау жэне 1р1ктеу;

• •    инновациялыц жобаларды iске асыру;

• •    енгiзiлген инновациялыц жобалардыц мониторинг керсеткiштерi жэне олардыц тYзетiлуi.

Уйымныц экономикасы Yшiн инновациялар цызметi мынадай тYPде аныцталады:

• •    енiмнiц бэсекелiк факторы болып табылады;

• •    ендiрiстiк ресурстарын тиiмдi пайдалануды цамтамасыз етедi;

• •    сыртцы ортаныц езгермел1 шарт жагдайларына уйымныц бейiмделу дэрежесш арттырады;

• •    сыртцы нарыцца шыгуга уйымныц мYмкiндiктерiн кецейтедi;

• •    узац мерзiмдi турацтылыц Yшiн алгышарттар жасайды.

Ұйымның инновациялық жүйесінің табысты жұмысы үшін жаңа өнімдерді өндіретін инновациялық бөлім мен бөлім арасындағы тығыз ынтымақтастықты талап етеді(маркетинг бөлімі, дамыту бөлімі және т.б.).

Инновациялық қызметті тиімді басқаруда кедергі келтірудегі маңызды факторы: нарыққа инновацияларды кеш шығару тәуекелі, мердігерлердің жоқтығы - жоба орындаушылар, жобаны жүзеге асыру үшін стратегиялық әріптестер іздеу мәселесі болып табылады.

Қорытындылай келе, табысты инновациялық жүйені құру үшін қаржылық, ақпараттық, нормативтік, ұйымдастырушылық, құқықтық және адам ресурстарын қарастыру маңызды, сондай-ақ инновациялық қызметке ресурстарды бөлу стратегиялық шешімдердің санатына жатады және ұйымның ұзақ мерзімді мақсаттарына байланысты болуы тиіс.

Сонымен, инновациялық даму қызметі, салыстырмалы оқшаулану бар және өзіне тән спецификалық мінездемелерге ие тәуелсіз бақылау субъектісі болып табылады. Бұл, ең алдымен ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық процестердің белгісіздігімен, инновациялық бағыттағы жұмыстардың ұзақтығы, болжау қиындықтары және тұтастай алғанда ұйымның болашақтағы дамуы, олардың елеулі ықпалының нәтижелерін бағалауына байланысты.

Қолданылған әдебиеттер:

• 1.    Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі өнеркәсіптік-инновациялық даму стратегиясы // 17.05.2003 № 1096 Қазақстан Республикасы Президентінің жарғысы //

• 2.    Инновациялық менеджмент: теориясы мен практикасы негіздері. - М: Экономика 2000 ж.

• 3.    Қазақстанның инновациялық(ғылыми-техникалық) дамуындағы негізгі бағыттар.- Муканова А. // Транзиттік экономика № 5-6, 2006 – б. 42-47