Ноалкогол ёли жигар касаллиги ва унинг юрак-он томир хавфи билан ўзаро аълоасини бахолаш

Автор: Усманова У.И., Козимжонов А.А., Мусашайхова Ш.М.

Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium

Рубрика: Основной раздел

Статья в выпуске: 5-2 (84), 2021 года.

Бесплатный доступ

Ноалкогол ёғли жигар касаллиги (НАЁЖК) дунёда сурункали жигар касаллигининг жуда кенг тарқалган сабаби хисобланади. НАЁЖКга эга бўлган беморларнинг катта қисми кардиоваскуляр касалликнинг асосий хавф омили бўлган метаболик синдромга эга. НАЁЖК бўлган беморларни даволашда соғлиқни сақлаш ходимлари ушбу кардиоваскуляр хавфни аниқлаши ва эрта тажовузкор хавф омилларини ўзгартиришлари керак.

Абдоминал семизлик, гамма-глутамилтранспептидаза, инсулинорезистентлик, метаболик синдром, ноалкогол ёғли жигар касаллиги, ноалкогол стеатогепатит

Короткий адрес: https://sciup.org/140260557

IDR: 140260557

Текст научной статьи Ноалкогол ёли жигар касаллиги ва унинг юрак-он томир хавфи билан ўзаро аълоасини бахолаш

Муаммонинг долзарблиги: Ноалкогол ёFли жигар касаллиги (НАЁЖК) дунёда сурункали жигар касаллигининг жуда кенг таркалган сабаби хисобланади. НАЁЖКга эга бўлган беморларнинг катта қисми кардиоваскуляр касалликнинг асосий хавф омили бўлган метаболик синдромга эга. НАЁЖК ва юрак-кон томир касалликлари уртасида мустахкам аълоқалар узоқ вақтдан бери мухокама қилинган ва яқинда ўтказилган тадқиқотлар кардиоваскуляр касаллик ушбу беморлар популяциясида улимнинг ягона энг мухим сабаби эканлигини тасдиклади.

Максад: Семизлик аникланган шахсларда НАЁЖКни таркалишини ва уни кардиометаболик хавф омиллари билан ўзаро боғликлигини урганиш.

Материаллар ва тадкикот усуллари.

Биринчи босқичда семизлик ва МС касаллиги бўлган беморларда НАЁЖК тузилишини ва жигар фиброзининг оғирлигини ўрганиш учун АДТО клиникаси 4-терапия булимига мурожат килган 80 кишида ўрганилди. Сўралганларнинг ёши 31 ёшдан 75 ёшгача (ўртача 56.2±1.31 ёш). Эркаклар сони 46 беморни (57.5%) ва 34 аёлни (42.5%) ташкил этди.

Шундан сўнг беморларнинг 2 гурухи тузилди:

I гурух - Абдоминал семизлиги булган НАЖБП аникланмаган беморлар (n = 26)

II гурух - Абдоминал семизлик ва НАЖБП билан касалланган беморлар (n = 54)

Гурухлар шакллангандан сунг, семизлик, метаболик синдром ва НАЖБП билан оғриган беморларда жигар шикастланишининг частотаси ва тузилиши бахоланди.

Текшириш учун олинган беморлар антропометрик маълумотлари олинди. Бўй ва тана оғирлиги асосида ТМИ аниқланди. ТМИ аниқланганда аксарият қисмини Семизлик II даражани ташкил этди(52.5%), I даражадаги семизлик- 27.5% III даражадаги семизлик эса 21.25% ни ташкил этди.

Кейинги босқичдаги текширувимиз шу беморлар орасида юрак қон томир хавф омилларини аниқлашдан иборат. Текширув учун олинган беморларнинг текширув натижаларига кўра юрак-қон томир хасталиклари хавф омиллари жуда кўп эканлиги аниқланди. Ушбу омиллар ичидан асосийлари яъни илмий иш учун зарур бўлганларини ажратиб олдик ва тахлил қилдик. Улар қуйидагилар:

  • 1.    Гиперхолестеринемия. Текширув учун олинган 80нафар беморлардан 20 нафарида холестерин миқдорига анализлар олинган. Унинг натижаларидан аён бўладики семизлиги ва метаболик синдромга эга    бўлган    НАЁЖКли    беморларнинг    қарийб    90%ида

  • 2.    Дислипидемия. Гипертриглисеридемия ва қондаги триглицерид бирикмаларининг кўпайиши Юқоридаги гапларнинг давоми сифатида юқоридаги натижалар липид спектри анализларида хам ўз тасдиғини топмоқда.

  • 3.    Систолик ва диастолик қон босимининг кўтарилиши (140/90 мм.сим.уст дан катта). Беморларда қон босими натижалари олинган ва унга кўра АГ I даража 9 та беморда (11.25%), АГ II даража 14 та беморда (17.5%), АГ III даража 21 та беморда (26.25%) , бўлса 36 та (45%) беморларда артериал босим нормада эканлиги аниқланди. Ушбу натижалар хам ЮҚТ хавф омилларининг юқори эканлигини кўрсатмоқда.

  • 4.    Семизлик. Текширув учун олинган барча беморларимизда ортиқча тана вазнини хисобга олган холда барча беморларда (100%) ушбу хавф омили борлигини билиш қийин эмас.

  • 5.    Функционал метаболик касалликлар. Бунга организмнинг глюкоза толерантликнинг бузилиши (қонда глюкоза даражаси кўтарилиши) киради. Текширувлар натижасида семилик ва НАЁЖК бўлган

гиперхолестеринемия мавжуд

беморларнинг 20 нафар (37%)беморда нахорги глюкоза микдори 5.6-6.1 ииоль/л гача,23 та ( 42.6%) беморда ГТТ 7.8-11.1 ммоль/л эканлиги ва 26 та ( 48.1%) беморда гликирланган гемоглабин 5-6 ммоль/л эканлигини куришимиз мумкин.

Хулосалар.

  • 1.    НАЁЖК семизлиги бўлган беморларнинг хар 3 тасидан 2 тасида (77.7%) учрайди. Кўп қисмини НАЁЖК билан ассоцирланган кардиометаболик хасталиклари бўлган беморлар ташкил этади : гипертриглицеридемия (65.6%), артериал гипертензия (65.6%), қандли диабет (42.6%), глюкозага толерантликнинг бузилиши (92.5%)

  • 2.    Семизликнинг ортиши ва унга боғлиқ равишда дислипидемия билан биргаликда НАЁЖК билан хасталанинг даражаси ортиб боради. Бу эса биргаликда ушбу гурух беморларда кадиометаболик хавфнинг ортишига олиб келади.

  • 3.    НАЁЖК билан юрак-кон томир хасталиклари ва II тур кандли диабетнинг гормонал ва метаболик хавф омиллари ўзаро чамбарчас боFлик, ва у юрак-кон томир асоратларини оширади.

  • 4.    НАЁЖК ва МСга эга буган беморларнинг 25%ида юрак-кон томир тизимида бир қатор ўзгаришлар аниқланди. Бу эса метаболик синдром ва НАЁЖК юрак-кон томир хасталиклари хавф омили сифатида карашни исботлайди.

Амалий тавсиялар.

  • 1.    Семизлиги ва МСга эга бўлган беморлар, жигар холатига бахо бериш, НАЁЖК эрта аниқлаш ва асоратларини олдини олиш мақсадида комплекс клиник лаборатория ва ултратовуш текширувидан ўтишлари керак. Яллиғланиш маркерларини, липид спектрини, қондаги глюкоза

  • 2.    НАЁЖК метаболик синдром учун қўшимча меъзон сифатида қаралиши мумкин, чунки НАЁЖК метаболик синдром бўлган аксарият беморларда учрайди.

  • 3.    Жигар холатини бахолаш учун клиник лаборатория ва инструментал усулларни семизлиги бўлган беморларга ихтисослашган ёрдам кўрсатиш стандартларига киритиш тавсия этилади.

  • 4.    НАЁЖКга эга бўлган беморларнинг барчасида юрак қон томир хасталикларининг профилактикаси ва эрта ташхиси учун ЭКГ, ЭхоКГ ва магистрал қон томирлар доплер текширувини ўтказиш керак. Ва ушбу хавф омилларини олдини олиш ва коррекция қилиш учун соғлом турмуш тарзига амал қилиш.

миқдорини, трансаминазаларни назорат қилиб бориш керак.

Адабиётлар.

  • 1.    Khullar V. Pre-and-post transplant considerations in patients with nonalcoholic fatty liver disease / V. Khullar, A. Dolganiuc, R J. Firpi // World J Transplant. - 2014. -V.4(2). - P.81-92.

  • 2.    Khullar V. Pre-and-post transplant considerations in patients with nonalcoholic fatty liver disease / V. Khullar, A. Dolganiuc, R J. Firpi // World J Transplant. - 2014. -V.4(2). - P.81-92.

  • 3.    Caldwell S.H. Cryptogenic cirrhosis: clinical characterization and risk factors for underlying disease / S.H. Caldwell, D.H. Oelsner, J.C. Iezzoni, E.E. Hes-penheide, E.H. Battle, C.J. Driscoll // Hepatology. - 1999. - V.29. - P.664669.

  • 4.    Charlton M.R. Frequency and outcomes of liver transplantation for nonalcoholic steatohepatitis in the United States / M.R. Charlton, J.M. Bums, R.A. Pedersen, K.D. Watt, J.K. Heimbach, R.A. Dierkhising // Gastroenterology. -2011- V.141. -P.1249-1253.

  • 5.    Салохиддинов З.С Ички касалликлар пропедевтикаси Андижан 2021

  • 6.

"Экономика и социум" №5(84) 2021

Список литературы Ноалкогол ёли жигар касаллиги ва унинг юрак-он томир хавфи билан ўзаро аълоасини бахолаш

  • Khullar V. Pre-and-post transplant considerations in patients with nonalcoholic fatty liver disease / V. Khullar, A. Dolganiuc, R J. Firpi // World J Transplant. - 2014. -V.4(2). - P.81-92.
  • Khullar V. Pre-and-post transplant considerations in patients with nonalcoholic fatty liver disease / V. Khullar, A. Dolganiuc, R J. Firpi // World J Transplant. - 2014. -V.4(2). - P.81-92.
  • Caldwell S.H. Cryptogenic cirrhosis: clinical characterization and risk factors for underlying disease / S.H. Caldwell, D.H. Oelsner, J.C. Iezzoni, E.E. Hespenheide, E.H. Battle, C.J. Driscoll // Hepatology. - 1999. - V.29. - P.664- 669.
  • Charlton M.R. Frequency and outcomes of liver transplantation for nonalcoholic steatohepatitis in the United States / M.R. Charlton, J.M. Bums, R.A. Pedersen, K.D. Watt, J.K. Heimbach, R.A. Dierkhising // Gastroenterology. -2011- V.141. -P.1249-1253.
  • Салохиддинов З.С Ички касалликлар пропедевтикаси Андижан 2021
Статья научная