Oliy ta’lim muassasasida masofaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanish metodikasini takomillashtirish (boshlang‘ich ta’lim va sport tarbiyaviy ishi yo‘nalishi misolida)

OLIY TA’LIM MUASSASASIDA MASOFAVIY TA’LIM TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH METODIKASINI TAKOMILLASHTIRISH (BOSHLANG‘ICH TA’LIM VA SPORT TARBIYAVIY ISHI YO‘NALISHI MISOLIDA)

Lutfulla Nurmaxmatov , Qarshi davlart universitetinig Pedagogika universiteti o`qituvchisi

Annotatsiya

O‘rganish - bu mukammallikka bo‘lgan ehtiyojning boshlanishi.

Shunisi aniqki, ilm va bilim qanchalik rivojlangan bo‘lsa; o‘rganish va uning mexanizmlarini o‘zgartirish uchun ko‘proq ehtiyoj talab etiladi. Masofaviy o‘qitish muqobil yondashuvlardan biri bo‘lib, uni yuzma-yuz yoki an’anaviy ta’lim bilan almashtirish mumkin va bu oliy ta’lim rivojlanishining asosiy omillaridan biridir. Olimlardan biri Xolmberg masofaviy ta’limni uzluksiz aloqa deb ta’riflaydi. Demak, vaqt va joyga nisbatan o‘quvchi va o‘qituvchi bir-biridan ajralib turadi. O‘qituvchi va o‘quvchining o‘quv vaqtida ajralib turishini masofaviy ta’limning asosiy xususiyati deb hisoblaydi. Maqolada ham masofaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanish metodikasini takomillashtirishning ahamiyati haqida to‘xtalinadi.

Kalit so’zlar: Gibrid, sirtqi o‘qish, tarqatilgan ta’lim, metodika, takomillashtirish

KIRISH

Sirtqi o‘qish. Masofadan o‘qitish, sirtqi o‘qitishning asl shakli o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida qog‘ozda yozma so‘z bilan almashishni o‘z ichiga oladi. Transport texnologiyalarining yaxshilanishi (ya’ni, poezdlar, yuk mashinalari, samolyotlar) pochta xizmatiga ushbu tadqiqotni tobora hayotiy usulga aylantirishda yordam berdi.

Tarqatilgan ta’lim. Elektron texnologiyalar vaqt oralig‘idagi to‘siqlarni yengish uchun ko‘proq masofani emas, balki ko‘proq masofani bosib o‘tishda yordam beradi. Tarqatilgan ta’limda ta’lim istalgan vaqtda istalgan joyda mavjud (yoki "tarqatilgan").

Gibrid sinflar.

Ushbu kurslarda masofaviy o‘qitish va yuzma-yuz texnikaning aralashmasi qo‘llaniladi. Masalan, biologiya darsidagi bir guruh o‘quvchilar laboratoriya ishlarida yuzma-yuz uchrashishlari mumkin, ammo qolgan ko‘rsatmalar televizor yoki kompyuter orqali taklif qilinishi mumkin. Talabalar bunday darslar davomida nafaqat o‘qituvchi bilan (talaba-o‘qituvchining o‘zaro aloqasi), balki o‘zaro (o‘quvchi talabaning o‘zaro aloqasi) muloqot qilish imkoniyatiga ham ega bo‘lishadi. Masofaviy o‘qitishning asosiy kamchiliklari o‘qituvchilar va hamkasblar bilan to‘laqonli aloqaning yo‘qligidadir. Kompyuterga asoslangan onlayn o‘qitish tizimlarida ishlash uchun zarur bo‘lgan malakalar yetishmaydi. Masofaviy o‘qitishning ijobiy jihatlardan biri deyarli barcha ishtirokchilar o‘z maydonlarini kengaytirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bo‘sh vaqt tejaladi. Afsuski, masofaviy ta’lim bilan bog‘liq eng ko‘p uchraydigan muammolar fakultet va o‘qituvchilar bilan o‘zaro aloqada bo‘lmasligidir. Masofa sabab yordam so‘rashga imkoni ham yo‘q. Shuni ta’kidlash joizki, eng yuqori darajadagi ishonchga ega bo‘lgan talabalar onlayn ta’lim texnologiyalaridan foydalanishda ijtimoiy o‘zaro munosabatlar va turli xil ma’muriy masalalar uchun juda kam to‘siqlarga duch kelishmoqda. Hozirgi vaqtda universitetlarning raqobatbardoshligini oshirish uchun masofadan o‘qitish salohiyati to‘liq ishga solinmagan. Ko‘p o‘qituvchilar hali ham an’anaviy o‘qitish rejimini joriy etishni talab qilishadi. Boshqa tomondan, moddiy kompensatsiyaning etishmasligi o‘qituvchilarning muammolarni ishlab chiqish vazifalaridan foydalanishga bo‘lgan qiziqishini pasaytiradi. Bu, o‘z navbatida, masofadan o‘qitish samaradorligini pasaytiradi.

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA.

Tadqiqot jarayonida ilmiy bilishning mantiqiylik, tarixiylik, izchillik va obyektivlik usullaridan keng foydalanildi. Maqolada masofaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanish mexanizmlari yortib o’tildi. Mazkur maqolani yoritishda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning tarixi va ma’naviy merosini o’rganishga oid bergan uslubiy ko’rsatmalari tadqiqotning nazariy-uslubiy asosi bo’lib xizmat qiladi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR.

Masofaviy ta’limni joriy etishdagi to‘siqlar aniqlangandan so‘ng, ichki to‘siqlarni tahlil qilish va diqqat bilan baholash kerak. Shu sababli, hal qilinishi kerak bo‘lgan birinchi ichki muammo - bu universitet salohiyatini noto‘g‘ri baholash. Strategik maqsadlar qo‘yilayotganda, universitet ma’muriyati imkoniyatlarni baholashi kerak, ya’ni masofaviy ta’limning barcha turlari maqsadga erishishda qanday hissa qo‘shayotganini ko‘rish lozim.

Ochiq o‘rganish.

Bu Britaniya Hamdo‘stligi mamlakatlarida keng qo‘llaniladigan masofaviy o‘qitish uchun atama. Bu atama Buyuk Britaniyaning Ochiq Universitetidan kelib chiqqan. Buyuk Britaniyaning tanlangan universitetlarida o‘qish imtiyoziga ega bo‘lmaganlarga yordam berish uchun Ochiq Universitet 1960-yillarda yozma materiallar, televizion dasturlar va mahalliy repetitorlar kombinatsiyasi orqali mashg‘ulotlarni boshladi. Ochiq universitetlar Hamdo‘stlik mamlakatlariga tarqaldi va butun dunyo bo‘ylab millionlab talabalarga xizmat qilmoqda.

Onlayn o‘rganish.

Masofaviy o‘qitish, bu erda ta’limning asosiy qismi kompyuter va internet orqali taqdim etiladi, bu onlayn ta’lim deb nomlanadi.

Elektron ta’lim.

Elektron ta’lim atamasi har qanday elektron yordam ko‘rsatmalariga taalluqlidir, lekin ko‘pincha kompyuter va internet orqali taqdim etiladigan ko‘rsatmalar bilan bog‘liq. Ta’lim olish imkoniyatlari juda ko‘p: Dunyo bo‘ylab kollejlar va universitetlar mavjud va har xil hunarlarni o‘rgatadigan maxsus kollejlar mavjud. Nima uchun masofadan o‘qitish kerak?

Masofaviy ta’limning asosiy maqsadi joy va vaqt to‘siqlarini yengib o‘tishdir. O‘quvchilar izolyatsiya qilingan, qishloq joylarda yashashi va ta’lim olish imkoniga ega bo‘lmasligi mumkin. Boshqa o‘quvchilar kollejga kirish huquqiga ega bo‘lishlari mumkin, ammo kollej ushbu o‘quvchi uchun zarur bo‘lgan o‘qishni taklif qilmasligi mumkin. Masofaviy o‘qitish, talabalar shaharchasidagi jismoniy mashg‘ulotlarga qatnasha olmaydiganlarga ta’lim olish imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, o‘quvchilar oila, ish va ta’limni muvozanatlashtirishga harakat qilganda, vaqt qimmatbaho tovarga aylanadi. Talabalar shaharchasiga haydash, mashinalar to‘xtash joyi va belgilangan vaqtda (va ehtimol noqulay) darsda vaqt o‘tkazish o‘quvchining umumiy jadvaliga to‘g‘ri kelmasligi mumkin. Masofaviy o‘qitish kurslari tobora o‘quvchilarga o‘z jadvallariga mos keladigan vaqtda qatnashish imkoniyatini beradi.

Masofadan o‘qitish, shuningdek, o‘qitish uslubidagi to‘siqlarni yengib o‘tishi mumkin. Ilgari faqat masofaviy o‘qitishda qo‘llaniladigan elektron ta’lim vositalari, o‘quv yurtida ham, tashqarida ham ko‘proq qo‘llanilmoqda. Video, audio, faol ta’lim, simulyatsiya va elektron yutuqlardan foydalangan holda, faqat bitta o‘qish uslubiga moslashmagan o‘quvchilar duch keladigan muammolarni yengib o‘tish mumkin. Jismoniy yoki aqliy nogironligi bo‘lgan o‘quvchilar talabalar shaharchasiga bormasdan darajaga erishdilar. Masofaviy o‘qitish jismoniy imkoniyati cheklangan kishilarga shaxsan ularning tashrifiga to‘sqinlik qiladigan yoki to‘sqinlik qiladigan kishilarga ta’lim olish imkoniyatini beradi. Masofaviy ta’lim aqliy nuqsoni bo‘lganlarga o‘quv materiallarini o‘z tezligida kuzatib borish imkoniyatini beradi. Masofaviy o‘qitish talabalarga tezroq ilmiy darajaga ko‘tarilishiga yordam beradi. Masofaviy o‘qitish talabalarga kollejga kreditlar bilan kirish va qisqa vaqt ichida oliy ma’lumot olish imkoniyatini beradi. Bundan tashqari, xarajatlarni oldini olish yoki tejash omillari mavjud..

XULOSA

Ta’limning eng yaxshi provayderlari talabalar va ularning maslahatchilari va o‘qituvchilari o‘rtasidagi munosabatlar talaba faoliyati va muvaffaqiyatining asosiy jihati ekanligini tan olishadi. Sifatli onlayn dasturlar buni o‘z ichiga oladi.

O‘quvchining mazmuni: Kontentni ishlab chiqish va rejalashtirish o‘qituvchining muhim rollaridan biridir. Ta’limni rejalashtirish jarayoni o‘quvchining aloqasi va mazmuni uchun muhim rol o‘ynaydi. Ushbu protsedura kurs davomiyligini davom ettirishi kerak va o‘qituvchi o‘quvchilarning ehtiyojlari yoki mavzularning yangilanishi asosida tarkibni muntazam ravishda yetkazishi kerak.

Ushbu turdagi aloqa va o‘zaro munosabatlar o‘qituvchilarning o‘quv jamiyatlarini tashkil qiladi. Mutaxassislarni emas, balki yaqin o‘qituvchi hamkasblarni birinchi va eng muhim ma’lumot manbai deb bilishadi va texnik va pedagogik muammolarni hal qilishda yordam beradi. Ushbu muammolar o‘qituvchilar bir-biri bilan aloqa qilmasa ko‘proq bo‘ladi. Natijada, boshqa o‘qituvchilarni qo‘llab-quvvatlaydigan o‘qituvchilar guruhi bo‘lishi kerak. –

ADABIYOTLAR RO‘YXATI:

• 1.    Masofali ukitish nazariyasi va amaliyoti. monografiya / A. A. Abdukadirov, A. X.

• 2.    Aripov M.M. va boshqalar. Informatika, informasion texnologiyalar, 2-qism.-Toshkent, «TDTU», 2003, 430b.

• 3.    Andreyev A. A. Vvedenie v distansionnoe obuchenie. Uchebno-metodicheskoe posobie. — M.: VU, 1997 g.

• 4.    Axayan A.A. Virtualniy pedagogicheskiy vuz. Teoriya stanovleniya. - SPb.: Izd vo "Korifey", 2001. - 170 s.

• 5.    . Basovskaya N.I. Mojet li leksiya bit neproblemnoy?: Pedagogicheskoe esse. – M.:RGGU, 2006 g. 11. Distansionnoe obuchenie v kataloge ssilok Open Directory Project (dmoz).

• 6.    12. Dostoinstva i nedostatki distansionnogo obucheniya // "Obrazovanie: put k uspexu". - Ufa., 2010.

• 7.    Zaychenko T.P. Osnovi distansionnogo obucheniya: Teoretiko-prakticheskiy bazis: Uchebnoe posobie. - SPb.: Izd-vo RGPU im. A.I. Gersena, 2004. - 167 s.

• 8.    Zaychenko T.P. Invariantnaya organizasionno-didakticheskaya sistema distansionnogo obucheniya: Monografiya. - SPb.: Izd-vo "Asterion", 2004. – 188

• 9.    Ziyomuxamedov B., Tojiev M. Pedagogik texnologiya-zamonaviy o‘zbek modeli. /”Lider Press”, Toshkent-2009y.

• 10.    . Internet, internet va axborot himoyasi/ http://www.freenet.uz . Mualliflar: Hasanov P./. Isaev R. va boshqalar. Toshkent-2000. 17

Pardaev; red. M. Sodikova. - T. : Uzbekiston respublikasi fanlar Akademiyasi " FAN

" nashriyoti, 2009. - 145 b.

"Экономика и социум" №9(88) 2021