Oliy ta'limda ta'lim sifati

Ta’lim sifati jamiyat hayotining sifati, uning gullab-yashnashining shartidir. Ta’lim sifatini oshirish, hozirgidan yaxshiroq bo‘lishi kerak degan fikrga qo‘shilmaydiganlar topilmasa kerak. Zamonaviy hayot kengroq va chuqurroq bilimni va shuning uchun yaxshi ta'limni talab qiladi. Mamlakatdagi iqtisodiy o'zgarishlar davlat universitetlarini an'anaviy faoliyat bilan bir qatorda marketing tadqiqotlari bilan shug'ullanishga, moliyaviy menejmentni takomillashtirishga, ularning rivojlanishini strategik rejalashtirishni amalga oshirishga, qo'shimcha kasbiy ta'lim ko'lamini kengaytirishga majbur qilmoqda.

Ta’lim sifati tor tushuncha sifatida pedagogik kadrlar malakasi darajasiga, o‘quv-uslubiy jarayonning tashkil etilishiga, moddiy-texnika bazasining holatiga, intellektual salohiyatga bog‘liq holda bevosita ta’lim jarayonining natijasidir. Ta'lim sifatiga qo'shimcha ravishda ta'lim muassasasi bitiruvchilariga bo'lgan talab, ularning muvaffaqiyati, ish beruvchilarning bitiruvchilarning kasbiy mahoratini baholashi, universitet va ishlab chiqarish munosabatlari, tanqidlarning yo'qligi yoki mavjudligi kiradi.

Ta’limning zamonaviy huquqiy asoslarini tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, ta’lim sifatini ta’minlash zarurati ta’lim va fan vazirligining vaqtinchalik islohoti emas, balki uzoq muddatli davlat siyosati hisoblanadi. Kontseptsiyaning mazmuni va sifatli ta'limni ta'minlash shartlarini tushunish uzoq evolyutsiyadan o'tdi. Rasmiy hujjatlardagi “ta’lim sifati” tushunchasining ma’nosi o‘zgardi va kengaydi. Shunga ko'ra, O’zbekiston Respublikasida me'yoriy-huquqiy bazasidagi ushbu tendentsiyalardan so'ng, oliy ta'lim muassasalariga qo'yiladigan talablar ham o'zgardi. Prezidentimizning ta’lim sifati g‘oyasi, uni nazorat qilish va ta’minlash masalalari o‘z murojaatlarida muntazam eshitilib kelinayotgan so‘zlariga murojaat qiladigan bo‘lsak, bu jarayonning asosiy bosqichlarini yaqqol ko‘rishimiz mumkin.

Ta'lim sohasidagi akkreditatsiya kontseptsiyasi sifat tushunchasi bilan uzviy bog'liqdir: akkreditatsiya - bu ma'lum bir ta'lim dasturida, ma'lum bir universitetda va hokazolarda o'qitishning vakolatli organlar tomonidan rasmiy tan olinishi, belgilangan sifat standartlariga javob beradi.[1]

Akkreditatsiya Yevropa oliy ta’lim tizimlarida muhim islohot jarayonlarini ta’minlashning markaziy vositasi hisoblanadi. Baholash singari, akkreditatsiya yangi daraja dasturlarini amalga oshirishda sifatni o'lchash va mavjudlarini monitoring qilish uchun xizmat qiladi. Akkreditatsiya, ya'ni diplom dasturini sertifikatlash mazmuni va ixtisosligining minimal standartlari, berilgan darajaning kasbiy muvofiqligi, ilmiy daraja dasturining umumiy kontseptsiyasining izchilligi va uyg'unligi tekshirilgandan so'ng amalga oshiriladi. Ta'lim dasturi baholash tartib-qoidalarining shaffofligini hisobga olgan holda ma'lum muddatga akkreditatsiyadan o'tkaziladi. Mutaxassislar tomonidan professional ekspertiza jarayoni agentliklar tomonidan boshqariladi, ular ham muntazam ravishda tashqi baholash orqali ko'rib chiqadilar. Ta'lim provayderlari tarmog'i tomonidan taqdim etilayotgan ta'lim xizmatlari hajmining o'sishi sharoitida ular taqdim etayotgan ta'lim sifati muammosi nihoyatda dolzarb bo'lib qolmoqda.[2,3]

Akkreditatsiya Yevropa ta’lim madaniyatida nisbatan yangi hodisa emas. Oliy taʼlim muassasasining davlat akkreditatsiyasi 1992 yildan boshlab kuchga kirgan. Bu davlat tomonidan barcha fuqarolar uchun ta'lim sifatini kafolatlash va davlat maqomini belgilashni amalga oshirish mexanizmi.

Davlatni tan olish tartibi uch bosqichdan iborat:

• -    litsenziyalash - o'quv faoliyati shartlarining o'quv xonalari, laboratoriya jihozlari, professor-o'qituvchilar tarkibi, o'quv adabiyotlari darajasiga qo'yiladigan davlat talablariga muvofiqligini baholash;

• -    attestatsiya - bitiruvchilarni tayyorlash mazmuni, darajasi va sifatining davlat ta'lim standarti talablariga muvofiqligini baholash;

• -    akkreditatsiya - oliy kasbiy ta'limning ta'lim dasturlari ro'yxatini belgilash bilan universitetning turlari (oliy ta'lim muassasasi) va turlari (institut, akademiya, universitet) bo'yicha davlat akkreditatsiyasi maqomini belgilash (keyingi muddatga tasdiqlash). Unga universitet davlat namunasidagi ta'lim to'g'risidagi hujjatlarni berish huquqiga ega.

Har qanday tashkilot muvaffaqiyatining asosiy omillaridan biri bu uning faoliyati natijalarining sifatidir. Ta’lim sifatini ta’minlashning samarali usullaridan biri akkreditatsiya bilan bir qatorda tashkilot faoliyatining turli jihatlarini tartibga soluvchi xalqaro sifat menejmenti standartlaridan foydalanish hisoblanadi. Shunga o'xshash yondashuv ko'plab xorijiy universitetlarda qo'llaniladi. Barcha manfaatdor tomonlarning talablariga javob beradigan talab qilinadigan sifat darajasiga erishish uchinchi tomon tomonidan yaratilgan, joriy etilgan va sertifikatlangan sifat menejmenti tizimining ishlashi natijasidir. [2]

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

• 1.    Соатов А. М., Мухитдинов А. А., Абдуллаев У. Учебно производственные задачи в кружковых работах //Передовые инновационные разработки. Перспективы и опыт использования, проблемы внедрения в производство. – 2019. – С. 200-202.

• 2.    Абдуганиев А. и др. Межпредметные связи черчения с геометрией-важный фактор активизации мышления студентов //Передовые научно-технические и социально-гуманитарные проекты в современной науке. – 2018. – С. 85-87.

• 3.    Абдуганиев А. и др. Отбор объектов для практических работ студентов по черчению //Молодой ученый. – 2016. – №. 2. – С. 113-117.

"Экономика и социум" №6(97) 2022