Уруғдорилагич препаратларнинг заъфарон зараркунанда ва касалликларига таъсири

Автор: Нуралиев Х.Х., Мминова Р.Д.

Журнал: Life Sciences and Agriculture.

Статья в выпуске: 2-3, 2020 года.

Бесплатный доступ

Yшбу мақолада Экма заъфарон (Crocus sativus L.) ўсимлигининг касалликлари ва зараркунандаларига қарши уруғдорилагич препаратларнинг биологик самарадорлигини ўрганиш бўйича маълумотлар баён этилган. Шафрон касаллик ва зараркунандаларига қарши ўсимлик пиёзбошлариниэкишдан олдин қуйидаги препаратлар билан ишлов бериш тавсия этилади: Аваланче,70 % н.кук. (5,0 л/т), Гаучо М, 58,5 % н.кук. (6,0 л/т) ва Максим 2,5% сус.к (0,4 л/т) , Фундазол 50% н.кук. (2,5 кг/т).

Уруғдорлагич, препарат заъфарон, зараркунанда, касаллик биологик самарадорлик

Короткий адрес: https://sciup.org/14125800

IDR: 14125800   |   DOI: 10.24411/2181-0761/2020-10106

Текст научной статьи Уруғдорилагич препаратларнинг заъфарон зараркунанда ва касалликларига таъсири

Ҳозирги вақтда турли худудлар флорасига мансуб “Экма заъфарон (Crocus sativus L.) ўсимлиги Республикамиз шароитида интродукция қилиниб, заъфарон плантациялари ташкил қилинмоқда ва экин майдонлари кенгайтирилмоқда.

“Экма заъфарон (Crocus sativus L.) нинг яхши ўсиб, улардан сифатли хом ашё олишга эришиш учун уларга керакли барча агротехник тадбирлар, ўғитлаш ва суғориш ишларини ўз вақтида сифатли ўтказиш билан бирга уларни зараркунанда ва касалликлардан ўз вақтида ҳимоя қилиш муҳим аҳамиятга эгадир.

Мамлакатимиз иқлим шароитида юқоридаги зарарли организмларнинг биоэкологик асослари, тур таркиби, турларнинг тарқалиш ареали, уларнинг зарар келтириш даражаси ва уларга қарши профилактик кураш чоралари етарлича ўрганилмаган.

Ўзбекистонда “Экма заъфарон (Crocus sativus L.) нинг фаунаси ва микобиотаси режали асосда ўрганилмаган. Ўзбекистон худудида олиб борилган микологик ва фитопатологик тадқиқотларда “Экма заъфарон (Crocus sativus L.) касалликлари тўғрисида маълумотлар йўқ (Флора грибов Узбекистана, 1983-1991).

Адабий манмаларда “Экма заъфарон (Crocus sativus L.) нингзарарли организмлари турли туман бўлиб, ўсимлик ўсиш ривожланиши ва ундан олинадиган махсулот сифатига салбий таъсир эътиши билан ахамияти юқори бўлиб хисобланади.

Тадқиқотлар давомида заъфарон пиёзбошларини юқорида қайд этилган зараркунанда ва касалликларга қарши инсектицид уруғдорилагич препаратлар билан яъни Аваланче,70 % н.кук. (5,0 л/т), Гаучо М, 58,5 % н.кук. (8,0 л/т) ва Максим 2,5% сус.к. (0,3; 0,4л/т), Фундазол 50% н.кук. (2,5 кг/т)белгиланган сарф меъёрда дорилаб экилди. Ўсимлик пиёзбошларига экишдан камида 15 – 20 кун олдин ишлов берилди.

Олинган натижаларнинг кўрсатишича Максим 2,5% сус.куруғ дорилагич препарати 0,3 л/т сарф меъёрида қўлланилган вариантда пиёзбошларнинг унувчанлиги 92,0 % ни ташкил қилган бўлса, пиёзбошлар ва ёш ўсимлик ниҳолларининг сўлиш ва чириш касалликлари билан зарарланиш даражаси 7,2 % дан ошмади. Бу вариантда биологик самарадорлик 71,4 % ни ташкил этди, Максим 2,5% сус.к уруғ дорилагич препарати 0,4 л/т сарф меъёрида қўлланилган вариантда пиёзбошларнинг унувчанлиги 96,0 % ни ташкил қилган бўлса, пиёзбошлар ва ёш ўсимлик ниҳолларининг сўлиш ва чириш касалликлари билан зарарланиш даражаси 2,2 % дан ошмади. Бу вариантда биологик самарадорлик 91,6 % ни ташкил этди (1 -жадвал).

Худди шундай Фундазол 50% н.кук. уруғ дорилагич препарати 2,5 кг/т сарф меъёрида қўлланилган вариантда уруғларнинг унувчанлиги 84,6 % ни ташкил қилган бўлса, ўсимлик ниҳолларининг фузариоз билан зарарланиш даражаси 8,6 % дан ошмади. Бу вариантда биологик самарадорлик 87,0 % ни ташкил этди (1-жадвал). Назорат вариантимизда пиёзбошларнинг унувчанлиги 86,6% ни ташкил қилган бўлса, ниҳолларнинг касаллик билан зарарланиши 26,2% дан ошди.

Илдизқирқар тунламларга қарши тажрибаларнинг кўрсатишича Аваланче, 70 % н.кук. уруғ дорилагич препарати 5,0 л/т сарф меъёрида қўлланилган вариантда уруғларнинг унувчанлиги 82,4% ни ташкил қилган бўлса, ёш ўсимлик ниҳолларининг кузги тунлам билан зарарланиш даражаси 7,2 % дан ошмади. Бу вариантда биологик самарадорлик 75,8 % ни ташкил этди (2 - жадвал).

1-жадвал

Шафран ўсимлигида уруғдорилагичларнинг доғланиш ва фузариоз касалликларига қарши биологик самарадорлиги, Тош ДАУ лизиметр, 2019-2020й.й.

Вариантлар

Сарф миқдори кг/т

Унувчанлиги %

Зарарланиш %

Биологик самара-дорлик, %

1.

Назорат

-

86,6

26,2

-

2.

Максим 2,5% сус.к

0,3

92,0

7,2

71,4

3.

Максим 2,5% сус.к

0,4

96,0

2,2

91,6

4.

Фундазол 50% н.кук.

2,5

84,6

3,4

87,0

Худди шундай Гаучо М, 58,5 % н.кук. уруғ дорилагич препарати 6,0 л/т сарф меъёрида қўлланилган вариантда уруғларнинг унувчанлиги 79,2 % ни ташкил қилган бўлса, ўсимлик ниҳолларининг кузги тунлам билан зарарланиш даражаси 8,3 % дан ошмади. Бу вариантда биологик самарадорлик 72,1 % ни ташкил этди (2-жадвал). Назорат вариантимизда пиёзбошларнинг унувчанлиги 91,6% ни ташкил қилган бўлса, ниҳолларнинг кузги тунлам билан зарарланиши 29,8 % дан ошди. Назорат вариантида тажриба вариантлардагига нисбатан пиёзбош унувчанлигининг юқори бўлишини препаратларнинг униб чиқаётган ниҳолларга салбий таъсири бўлади деб изоҳлаш мумкин.

2-жавдвал

Шафран ўсимлигида уруғдорилагичларнинг илдизқирқар тунламларга қарши биологик самарадорлиги, Тош ДАУ лизиметр, 2019-2020й.й.

Вариантлар

Сарф миқдори кг/т

Унувчанли ги %

Зарарланиш %

Биологик самарадорл ик, %

1.

Назорат

-

91,6

29,8

-

2.

Аваланче,70 % н. кук.

5,0

82,4

7,2

75,8

3.

Гаучо М, 58,5 % н. кук.

6,0

79,2

8,3

72,1

Хулосалар

  • 1.     Шафрон пиёзбошларини юқорида қайд этилган зараркунанда ва

  • 2.    Бу холат ўсимликларнинг ўсишини бошқарувчи биологик фаол моддаларнинг шафрон ўсимлигига қўлланилиши ҳосилдорликнинг ошишига сабаб бўлиши билан бирга ўсимликнинг зарарли организмларга чидамлилигини оширади.

касалликларга қарши инсектицид уруғдорилагич препаратлар билан яъни Аваланче,70 % н.кук. (5,0 л/т), Гаучо М, 58,5 % н.кук. (6,0 л/т) ва фунгицидлардан Максим 2,5% сус.к(0,4 л/т) ҳамда Фундазол 50% н.кук. (2,5 кг/т) сарф миқдорида дорилаб экиш мақсадга мувофиқдир.

Фойдаланилган адабиётлар рўйҳати:

  • 1.    Омонова, Н. М. (2013). ПРИМЕНЕНИЕ ФУНГИЦИДОВ ПРОТИВ ГРИБКОВЫХ БОЛЕЗНЕЙ ТОМАТА. SCIENCE AND WORLD , 54.

  • 2.    Сиддикова, Н. К., Нуралиев, Х. Х., & Абдуллаева, Г. Д. (2020). ЭФФЕКТИВНЫЕ МЕРЫ БОРЬБЫ С ЛЕСНЫМИ БОЛЕЗНЯМИ. Life Sciences and Agriculture , (2-2).

  • 3.    Сиддикова, Н. К., Мирзаитова, М. К., & Абдуллаева, Г. Д. К. (2019). КОРНЕВЫЕ ГНИЛИ ХВОЙНЫХ И МЕРЫ БОРЬБЫ С НИМИ. Вестник науки и образования , (24-3 (78)).

  • 4.    Абдулходиева, З., Сиддикова, Н. К., & Камбарова, М. Х. (2018). МИР ПАРАЗИТНЫХ МИКРООРГАНИЗМОВ. In ИННОВАЦИОННО-ТЕХНОЛОГИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ НАУКИ (pp. 218-221).

  • 5.    Абдуллаева Г. Д. К., Мирзаитова М. К., Сиддикова Н. К. ВРЕДИТЕЛИ ШИПОВНИКА //Вестник науки и образования. – 2019. – №. 24-3 (78).

  • 6.     Сиддикова Н. К., Мирзаитова М. К., Абдукохарова К. АСКОХИТОЗ У

    ЗЕРНОБОБОВЫХ КУЛЬТУР //Наука, техника и образование. – 2019. – №. 11 (64).

  • 7.    Сиддикова, Н. К., Камбарова, М. Х., Абдуллаева, Г., & Абдулходиева, З. (2018). USTILAGO ZEAE UNGER-ВОЗБУДИТЕЛЬ КУКУРУЗЫ ПУЗЫРЧАТОЙ ГОЛОВНЕЙ. In Формирование новой парадигмы научно-технического развития (pp. 81-84).

  • 8.    Исашова, У. А. (2020). ЎСИМЛИКЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШДА ОЧИҚ ВА ЁПИҚ ГРУНТЛАРДА МИКРОБИОЛОГИК ПРЕПАРАТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ. Life Sciences and Agriculture , (2-2).

  • 9.    Kamiljanova, S. N. (2020, August). FOREST MYSTERIES. In Archive of Conferences (Vol. 3, No. 3, pp. 50-53).

  • 10. Дехканова, Д. К., Каримов, О. К., & Мирзаитова, М. К. (2020). АНДИЖОН ВИЛОЯТИ ШАРОИТИДА СОЯДАГИ ПОЛИЗ ШИРАСИНИНГ ЗАРАРИНИ ЎРГАНИШ БЎЙИЧА НАТИЖАЛАР. Life Sciences and Agriculture , (2-2).

  • 11. Рахмонова, М. К., Хамдамов, К. К., Парпиева, М. К., & Абдуллаева, Г. Д. (2020). МЕТОД    ПРИМЕНЕНИЯ    ТРИХОГРАММЫ    ПРОТИВ    ЯБЛОНЕВОЙ

  • 12.    .Исашова, У. А. (2020). ЎСИМЛИКЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШДА ОЧИҚ ВА ЁПИҚ ГРУНТЛАРДА МИКРОБИОЛОГИК ПРЕПАРАТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ. Life Sciences and Agriculture , (2-2).

ПЛОДОЖОРКИ. Актуальные проблемы современной науки , (3), 87-89.

Список литературы Уруғдорилагич препаратларнинг заъфарон зараркунанда ва касалликларига таъсири

  • Омонова, Н. М. (2013). ПРИМЕНЕНИЕ ФУНГИЦИДОВ ПРОТИВ ГРИБКОВЫХ БОЛЕЗНЕЙ ТОМАТА. SCIENCE AND WORLD, 54.
  • Сиддикова, Н. К., Нуралиев, Х. Х., & Абдуллаева, Г. Д. (2020). ЭФФЕКТИВНЫЕ МЕРЫ БОРЬБЫ С ЛЕСНЫМИ БОЛЕЗНЯМИ. Life Sciences and Agriculture, (2-2).
  • Сиддикова, Н. К., Мирзаитова, М. К., & Абдуллаева, Г. Д. К. (2019). КОРНЕВЫЕ ГНИЛИ ХВОЙНЫХ И МЕРЫ БОРЬБЫ С НИМИ. Вестник науки и образования, (24-3 (78)).
  • Абдулходиева, З., Сиддикова, Н. К., & Камбарова, М. Х. (2018). МИР ПАРАЗИТНЫХ МИКРООРГАНИЗМОВ. In ИННОВАЦИОННО-ТЕХНОЛОГИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ НАУКИ(pp. 218-221).
  • Абдуллаева Г. Д. К., Мирзаитова М. К., Сиддикова Н. К. ВРЕДИТЕЛИ ШИПОВНИКА //Вестник науки и образования. - 2019. - №. 24-3 (78).
Статья научная