Алексей Бродников поэзиятын тылбааа

Аҕа дойду Улуу сэриитин унньуктаах 4 сыла саха норуотугар алдьархайынан аацнаабыта. Дьон саамай чулуута, кыайыылаах-хотуулаах етте, эдэрэ-чэгиэнэ сэриигэ ьщырыллыбыта.

Киэн тутта ааттыа^ыц Чурапчы буойун-суруйааччыларын: Телейтен терYттээх лирик-поэт Алексей Спиридонович Бродников.

Поэт, тылбаасчыт Болтоӊо нэһилиэгиттэн Гавриил Иванович Макаров – Дьуон Дьаӊылы.

Болтоӊо нэһилиэгиттэн тѳрүттээх Василий Сергеевич Соловьев – Болот Боотур.

Саха литературатын сэдэх жанрын тѳрүттээбит үгэһит-сатирик, гражданскай уонна Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Степан Афанасьевич Саввин – Күн Дьирибинэ.

Биллиилээх драматург, театр режиссера Ытык Бахсы сириттэн тѳрүттээх Николай Дмитриевич Слепцов – Туобулаахап.

Сэрии саҕаланынан инниттэн хоһоон – ырыа суруйан испит эдэр дьон бааллара. Олортон кимнээҕи билэбитий, ѳйдүүбүтүй? Чурапчы Хатылытыттан тѳрүттээх лейтенант Егор Дмитриевич Доҕордуурап. Чурапчы Одьулуунунттан убайдыы-бырааттыы Гавриил Дмитриевич уонна Михаил Прокопьевич Ефимовтар. Учуутал, поэт Чурапчы Сылаӊыттан тѳрүттээх Виктор Ильич Башарин.

Сэрии тиэмэтэ Алексей Бродников поэзиятыгар

Ефрейтор званиелаах, Албан аат III степенэ бойобуой уордьан кавалера, А5а дойду Улуу сэриитин I степенэ уордьаннаах, элбэх убулуейунэй мэтээллээх. Саха АССР оскуолатын утуелээх учуутала. Саха тылын, литературатын учуутала, лирик-поэт, прозаик, публицист, суруйааччы. Эрилик Эристиин аатынан республиканскай бириэмийэ лауреата. Чурапчы улууhун бочуоттаах гражданина.

Бродников Алексей Спиридонович ахсынньы ый 26 кунугэр 1917 сыллаахха Чурапчы улууhугар Төлөй нэhилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕата Спиридон Федорович, ийэтэ Прасковья Федоровна Бродниковтар диэн оччотооҕу кэминэн син сэниэ ыал этилэр, үс оҕону атаҕар туруорбуттара. Оҕолор төрөөбүт-үөскээбит алаастара Дьуодьалы диэн киэҥ-куоҥ аhары YЧYгэй айыл^алаах сир.

Алексей Спиридонович Бродников - Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, «Албан аат», «Аҕа дойду сэриитин I степеннээх»

уордьаннарын, бойобуой уонна үлэ мэтээллэрин кавалердара; Поэт, прозаик, ССРС уонна Россия суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ; Эрилик Эристиин аатынан литературнай бириэмийэ лауреата, Саха АССР үтүөлээх учуутала, Чурапчы улууhун уонна Чурапчы сэлиэнньэтин Бочуоттаах олохтоо^о.

Алексей Бродников айар-суруйар Yлэтин 30-ус сыллартан са^алаабыта. Суруйааччы саха литературатыгар буойун-суруйааччы, лирик-бэйиэт, о^о аймах суруйааччытын быһыытынан биллэр. Ол курдук,төрөөбүт дойдутун кэрэ айыл^атын, YTYе-мааны Yлэhит дьонун, YPДYK YерYYHY, тапталы, умсулҕаннаах олоҕу, ийэ айылҕа уһуктуутун, сарсыадааҥҥы сииги, күөх чарак суугунун о.д.а. ойуулаан-хоhуйан, киhи хара^ар кестен кэлэр гына иэйиилээхтик, хатыламмат кэрэ хартыына гынан хоНуйбута.

Алексей Бродников “Күөх чараҥҥа” диэн бастакы хоһоонунан хомуурунньуга 1959 с., онтон салгыы “Күөх суугун”, “Сиккиэр”, “Хочо хоһооно”, “Этигэн хомус”, “Куорсуннаах оноҕос”, “Кулун туйаҕа”, “Хоһооннор”, “Кыырайа көт, кынаттаах атым!”, “Айылгы туонабар”, “Үчүгэйиэн дойду сирэ”, “Күөх чараҥ ырыаһыта” уо.д.а. хомуурунньуктара тахсан, дьон-сэргэ сэкээриитин ылбыттара.

Кини тереебут тылын суду кууhун этинэн-хаанынан дьиннээхтик хайдах билбитин маннык ахтар: «…Арай биир сарсыарда (Москва радиотынан) Екатерина Захарова «Кэҕэ» диэн ырыатын биэрдилэр. Бу ырыа мин сүрэхпинэн ааhан, этим сааhынан силиибэр кытта тиийбитэ быhыылааҕа. Мин ытаан то^о бардым^

Тыл иччилээх, илбистээх дииллэрэ, арааhа кырдьык быhыылаах… Ити ырыаттан ситимнээн мин «Бааhырыы» диэн хоhоону суруйбутум». Алексей Спиридонович ити курдук госпитальга сылга чугаhыыр кэм эмтэнэн баран, үтүөрэн аны авиационнай чааска анаммыта, сэриини түмүктүүр улахан кыргыhыыларга кыттыбыта. 1946 сыл күhүнүгэр дойдутугар эргиллэн кэлэн учууталлаабыта.

Аймах-билэ дьонуц-сэргэц

Алгыстаан атаарбыта:

«Саалаахтан самнан биэримэ, Саргылан», - дии хаалбыта.

Сириӊ-дойдуӊ, талба Тааттаӊ

Сибэккитэ сиппитэ,

Айаныӊ суолун ааныттан

Айгыр хамсыы түспүтэ:

Быраһаай, аймах-хаан дьонум,

Быйыл кыһын эргиллиэм,

Күүтүӊ мин ыытар сурукпун, Күн ахсын да биллэриэм.

(А.Бродников «Тыйыс дьылҕа» поэма)