Dorivor fitopreparatlarning organizmdagi ahamiyati

Kirish.

Dorivor o'simliklardan foydalanish butun dunyoda sog'liqni saqlash tizimida yetakchi o'rinni egalladi. Hozirgi kunda kasalliklarni davolashda dorivor o'simliklardan qilingan tadqiqotlar natijasi va ulardan foydalanish ortib bormoqda. Dorivor o'simliklarda tabiiy birikmalar mavjudligi tufayli shifobaxsh xususiyatlarga ega hisoblanadi. Dorivor o'simliklar inson kasalliklarini davolashda foydalidir va fitokimyoviy tarkibiy qismlar mavjudligi sababli shifo berishda muhim rol o'ynaydi. Foydali va fitokimyoviy dorivor o’simliklarimizdan biri Ferula bo’lib, u tinchlantiruvchi vosita sifatida ishlatilgan. Shuningdek, u qonni suyultiradi va qon bosimini pasaytiradi. U Hindistonda oziq -ovqat mahsulotlarida va hind tibbiyotida dori sifatida keng qo'llaniladi (Nargiza R. Hamzaeva, 2021). Ferula mahalliy dorilar orasida qadim zamonlardan buyon hurmatga sazovor bo'lgan. Uning tibbiy ahamiyatga ega bo’lgan yana boshqa birikmalari ham klinik tadqiqotlar natijasida o’rganildi. Kavrak tarkibiga efir moylarini ham kirishini hisobga olinsa, bunday kuchli hidli birikmalarning asosini oltingugurt tashkil qiladi. Undagi yog’lar tarkibida fitokimyoviy moddalar asosan pinen, kadenin va vanilin mavjud bo’lib, qatroni esa umbelliferon, asaresinotannol, foetidin, kamolonol va ferul kislotasi kabi fitobirikmalarni o'z ichiga oladi (Nargiza R. Hamzaeva, 2021). Bundan tashqari kavrak, uglevodlarni o'z ichiga olgan ba'zi ovqatlarni hazm qilishga yordam beradi, shuningdek qondagi shakar miqdorini me’yorda saqlaydi, nafas olishda kuchli stimulyator sanalib, balg'am ko’chiruvchi vositasifatida, nafas siqishini bartaraf etadi. Kavrak tarkibidagi uchuvchan yog’lar o'pka orqali tashqariga chiqariladi, shuning uchun xalq tabobatida astma, ko'k yo'tal, bronxit va o'pka bilan bog'liq boshqa muammolarni davolash uchun qo’llaniladi (Omid Safari 1, 2019). Hatto sanoatda atir –upaning xushbo'y tarkibiy qismi sifatida ham ishlatiladi.

Ferulaning dorivorlik xususiyatlari.

Xulosa

Xulosa qilib aytganda, Kavrak dorivor o’simliklar qatoriga kiritilgan bo’lib, undan tibbiyotda ko’plab irsiy bo’lmagan kasalliklarni, qon tomir, nafas olish, ovqat hazm qilish tizimidagi muammolarni oldini oluvchi va davolovchi fitopreparat sifatida foydalaniladi. Ushbu jihatlarni hisobga olgan holda, uni kundalik ovqatlanish ratsionida yetarli miqdorda va belgilangan me’yordan ortiq bo’lmagan holda ist’emol qiloish tavsiya etiladi. Bundan tashqari, ovqatlanish rejimiga to’g’ri rioya qilishva me’yorida ovqatlanish maqsadga muvofiq bo'ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

• 1.    Buranova G, H. N. (2021). INTERNATIONAL JOURNAL ON ORANGETECHNOLOGIES. The Role of Vitamins in Health of Pregnance Women.

• 2.    Hamzayeva N, D. K. (2021). IMPORTANCE OF DIETARY FIBERS IN HEALTH. European Journal of Research Development and Sustainability,.

• 3.    Nargiza R. Hamzaeva, N. K. (2021). Dietary Asafoetida (Ferula Asafetida). INTERNATIONAL JOURNAL OF HUMAN COMPUTING STUDIES.

• 4.    Omid Safari 1, M. S. (2019). Dietary administration of ferula (Ferula asafoetida) powder as a feed additive in diet of koi carp, Cyprinus carpio koi: effects on hemato-immunological parameters, mucosal antibacterial activity, digestive enzymes, and growth performance. Fish Physiol Biochem.

"Экономика и социум" №2(93) 2022