Насосларнинг турлари асосий кўрсаткичлари
Автор: Мусулманов Ф.Ш., Амроев И.Ф., Полванов Д.И., Тешаев Ж.А., Ражаббоев Ф.Х.
Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium
Рубрика: Основной раздел
Статья в выпуске: 11-2 (90), 2021 года.
Бесплатный доступ
Қишлоқ хўжалиги ерларни суғоришда ва захини қочиришда, ичимлик ва саноат сув таъминотида ҳамда нефт маҳсулотларини ўзатишда марказдан қочма насослар билан жиҳозланган насос қурилмалари ва станцияларидан кенг фойдаланилади. Босим қувурлари насос станциялари ва қурилмаларининг асосий иншоотларидан ҳисобланади. Бу босим қувурлари сув, нефт ва бошқа суюқликларни исрофсиз узатишда асосий ишни бажаради. Шунинг учун босим қувурлари узатилаётган суюқликларни тежовчи технология ҳисобланади. Шу сабабли босим қувурларига бағишланган илмий изланишлар ҳозирги куннинг долзарб масаласи деб таъкидлаш мумкин. Босим қувурлари ҳар хил арматуралар (қулфак, тескари клапан ва бошқалар), яъни жиҳозлар билан таъминланади.
Насос, паррак, марказдан қочма насослар, ҳажмий насослар, динамик насосларда, ғилдирак
Короткий адрес: https://sciup.org/140288939
IDR: 140288939
Текст научной статьи Насосларнинг турлари асосий кўрсаткичлари
Насослар ҳар хил суюқликлар оқимини ҳосил қилувчи гидравлик машиналардир. Насослар ўзларига берилаётган механик ёки бошқа турдаги энергияни ўзи орқали оқиб ўтадиган суюқликнинг гидравлик энергиясига айлантириб беради.
Насосларни ҳаракатга келтириш учун ҳозирги вақтда асосан электр двигателидан фойдаланилади. Баъзи ҳолларда ички ёнув двигателидан ҳам фойдаланишади.
Ҳаракат тури бўйича насослар динамик ва ҳажмий насосларга бўлинади.
Динамик насосларда суюцлик, насоснинг кириш хамда чицишлари билан доимий боFланган иш камерасидаги иш органининг таъсирида силжийди. Суюцликка таъсир кучи буйича динамик насослар куракли (марказдан цочма, диагонал, уций) ва ишцаланишли (вихрли, оцимли, сув -хаво кутаргичлар, шнекли) насосларга булинади.
^ажмий насосларда суюцлик, насоснинг кириш ва чицишларига навбати билан уланадиган иш камерасидаги хажмни даврий (уцтин -уцтин) узгартириб турувчи иш органининг таъсирида силжийди. Ишчи органларининг харакати буйича хажмий насослар цайтма - илгариланма ва айланма (роторли) насосларга ажратилади. Ишчи цисмларнинг тури бўйича қайтма–илгариланма насослар поршенли, плунжерли диафрагмали, пневматик насосларга, айланма (роторли) насослар эса шестерняли, винтли ва шиберлиларга булинади [6]. Парракли насос - двигателдан олаётган энергияни иш ғилдираги парраклари орқали силжиётган суюцликка беради. 1.1- расм. Парракли насослар: марказдан цочма, уций ва диогоналларга булинади.
1.1 - расм . Парракли насос
Марказдан қочма насос лар кенг тарқалган сув узатиш машиналаридир. Улар махсус муфталар ёки туFридан-туFри электродвигателъ валига уланиб ҳаракатга келтирилади. Шунинг учун, улар фойдали иш коеффисиент(Ф.И.К)- ининг юцорилиги, ихчамлиги ва ишончли ишлаши билан характерлидир.
Марказдан цочма насосларда суюцлик, иш Fилдираги айланишидан вужудга келадиган марказдан қочма кучлар ҳисобига узатилади. Сўриш қувуридан иш ғилдираги марказига узатилган суюқлик, иш ғилдираги парраклари орқали олиб кетилади. Олиб кетилган суюқлик марказдан қочма куч таъсирида парраклар орқали олиб келиш каналига тушади. Бу ерда тезлик камайиши ҳисобига босим ортади ва суюқлик босим қувурига ўтади. 1.2 -расм .

-
1.2 -расм. Марказдан қочма насос
“Д” турдаги насосларнинг вали горизонтал ҳолатда жойлашган. Насос кўтариб бераётган суюқлик, сўриш патрубкасидан кейин икки оқимга ажралади ва иш ғилдирагининг марказий қисмига икки томондан кириб келади, яъни бир иш ғилдираги худди икки баробар суюқлик узатаётгандек туюлади. Иш ғилдирагининг иккала томонига таъсир қилувчи гидравлик кучлар симметрик булгани учун, улар бир-бири билан мувозанатлашади. Шунинг учун, насос валига тушадиган ўқий зўриқишлар жуда кичикдир.

-
1.3 - расм. Икки томонлама суюқлик кирувчи “Д” турдаги насос Ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикасининг “СУВМАШ” заводида иш ғилдирагига икки томондан сув кирувчи насосларнинг қуйидаги турлари ишлаб чиқарилмоқда: Д 630 – 90 а; Д 1250 – 125 а; Д 1250 – 65; Д 630 – 90; Д 320 – 50.
Консолли марказдан қочма насослар шаҳар, саноат, қишлоқ хўжалигини сув билан таъминлашда қурилишда, коммунал, дехқон- фермер ва таморқа – боғдорчилик хўжаликларида, шунигдек, тоғ–кон, металлургия ва бошқа сохаларда ишлатилади. 1.4 - расм . Бу насослар ҳайдаётган суюқликларнинг ҳарорати 00C - 850C, суюқлик сарфи 1,3 – 9,8 л/с, босимлари 9 - 95 м оралиқда ўзгариб туриши мумкин. Бир томонлама суюқлик кирувчи иш ғилдираги, валга гайка ва шпонка ёрдамида маҳкамланади. Насоснинг сув келтириш канали, суюқликни иш ғилдирагига ўқ бўйлаб киришини таъминловчи тўғри ўқли конфузор кўринишига эга бўлади. Ишчи ғилдирагидан чиққан сув, корпусдаги спиралсимон канал - чиғаноқ бўйича олиб кетилади. Босим патрубкасидан босим қувурига чиқиш, сув келтириш ўқига нисбатан 900 бурчак остида жойлашган.

1.4-расм. Консолли марказдан қочма насос
Ишчи ғилдирагига икки томонлама суюқлик кирувчи “Д” турдаги насослар шаҳар, саноат, қишлоқ хўжалигини сув билан таъминлашда қурилишда, коммунал, дехқон- фермер ва томорқа – боғдорчилик хўжаликларида, шунигдек, тоғ – кон, металлургия ва бошқа соҳалардаишлатилади. 1.2.4 - расм.
Фойдаланилган адабиётлар.
-
1. KHamroyev G.F, To‘ayev S.S. Efficient use of preparation aggregates for planting lands in a single pass with a straightening torsion work // матеріали міжнародної наукової конференціЇ. (Т. 1), 12 червня, 2020 рік. Київ, Україна: МЦНД. 119-121 б.
-
2. Nurov KH, KHamroyev.G.F, Sirojev.J, Zayniyev.O, Mardonov.M, Преимущества технологии применения посевных машин универсал в бухарской области // The Way of Science. 2019. № 12 (70). Vol. II. – c. 62-64.
-
3. Г.Ф Хамроев, С.С Тураев. Выбор рабочего оборудования гидроцилиндра, установленного в комбинированном агрегате // Электронный журнал «Столица Науки» 2020. №3 МАЙ 5(22). https://ftp.scientific-capital.ru/may2020/40052020.pdf
-
4. FU Zhurayev, GF Khamrayev, AN Zhurayev. Technology of reclamation machines application in the conditions of irrigated agriculture // The Way of Science, 2014. №3. c. 32.
-
5. KN Sabirov, NS Hamroev, GF Khamroyev Prospects for the development of tourism animation activities // Экономика и социум, 2020. №11. – с. 335-338.
-
6. F U Zhurayev, G' F.Khamroyev, I F.Khamroyev, Z. Khaydarova, I.Ibodov. THE USAGE OF A COMBINED MACHINE IN THE PROCESS OF PREPARING THE LAND FOR PLANTING // CONMECHYDRO - 2021. IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering Scopus.
-
7. Musulmanov F.Sh, Hamroyev I.F. DESCRIPTION OF THE STRUCTURE, FUNCTION AND CLASSIFICATION OF PUMPS // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 955-959.
-
8. Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. СУВ НАСОСИНИ ТАЪМИРЛАШНИНГ МИКРОМЕТРАЖ УСУЛЛАРИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 965-969.
-
9. Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. МАРКАЗДАН ҚОЧМА СУВ НАСОСЛАРИНИ ТАЪМИРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 960-964.
-
10. Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. НАСОСЛАРНИ ТАЪМИРЛАШ ЦЕХИНИ УМУМИЙ МАЙДОНИНИ ҲИСОБЛАШ ВА ЖИҲОЗЛАРНИ ЖОЙЛАШТИРИШ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 975-979.
-
11. Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. НАСОСЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА АСОСИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 950-954.
-
12. Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. СУВ ХЎЖАЛИГИДА НАСОС ЁРДАМИДА СУВ КЎТАРИШНИНГ АҲАМИЯТИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 945949.
-
13. Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. НАСОС ДЕТАЛНИ ТИКЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАҚҚОСЛАШ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 970-974.
"Экономика и социум" №11(90) 2021
Список литературы Насосларнинг турлари асосий кўрсаткичлари
- KHamroyev G.F, To‘ayev S.S. Efficient use of preparation aggregates for planting lands in a single pass with a straightening torsion work // матеріали міжнародної наукової конференціЇ. (Т. 1), 12 червня, 2020 рік. Київ, Україна: МЦНД. 119-121 б.
- Nurov KH, KHamroyev.G.F, Sirojev.J, Zayniyev.O, Mardonov.M, Преимущества технологии применения посевных машин универсал в бухарской области // The Way of Science. 2019. № 12 (70). Vol. II. – c. 62-64.
- Г.Ф Хамроев, С.С Тураев. Выбор рабочего оборудования гидроцилиндра, установленного в комбинированном агрегате // Электронный журнал «Столица Науки» 2020. №3 МАЙ 5(22). https://ftp.scientific-capital.ru/may2020/40052020.pdf
- FU Zhurayev, GF Khamrayev, AN Zhurayev. Technology of reclamation machines application in the conditions of irrigated agriculture // The Way of Science, 2014. №3. c. 32.
- KN Sabirov, NS Hamroev, GF Khamroyev Prospects for the development of tourism animation activities // Экономика и социум, 2020. №11. – с. 335-338.
- F U Zhurayev, G' F.Khamroyev, I F.Khamroyev, Z. Khaydarova, I.Ibodov. THE USAGE OF A COMBINED MACHINE IN THE PROCESS OF PREPARING THE LAND FOR PLANTING // CONMECHYDRO - 2021. IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering Scopus.
- Musulmanov F.Sh, Hamroyev I.F. DESCRIPTION OF THE STRUCTURE, FUNCTION AND CLASSIFICATION OF PUMPS // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 955-959.
- Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. СУВ НАСОСИНИ ТАЪМИРЛАШНИНГ МИКРОМЕТРАЖ УСУЛЛАРИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 965-969.
- Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. МАРКАЗДАН ҚОЧМА СУВ НАСОСЛАРИНИ ТАЪМИРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 960-964.
- Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. НАСОСЛАРНИ ТАЪМИРЛАШ ЦЕХИНИ УМУМИЙ МАЙДОНИНИ ҲИСОБЛАШ ВА ЖИҲОЗЛАРНИ ЖОЙЛАШТИРИШ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 975-979.
- Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. НАСОСЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА АСОСИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 950-954.
- Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. СУВ ХЎЖАЛИГИДА НАСОС ЁРДАМИДА СУВ КЎТАРИШНИНГ АҲАМИЯТИ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 945-949.
- Мусулманов Ф.Ш, Ҳамроев И.Ф. НАСОС ДЕТАЛНИ ТИКЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАҚҚОСЛАШ // Экономика и социум, 2020. №11.78 – с. 970-974.