Табии бояыштар олданылан тоыма материалдарыны тстік асиеттерін зерттеу
Автор: Сабырханова C.Ш., Елдияр Г.К., Битлисли Б.О., Абзалбекулы Б., Сарыбаева Э.Е.
Журнал: Вестник Алматинского технологического университета @vestnik-atu
Рубрика: Технология текстиля и одежды, дизайн
Статья в выпуске: 3 (145), 2024 года.
Бесплатный доступ
Әр түрлі мақсатта қолданылатын тоқыма материалдарын бояудың экологиялық таза технологиясын жасау, зиянсыз шығын материалдарын, атап айтқанда өсімдік тектес бояғыштарды қолдану арқылы технологиялық процестерді өзгерту арқылы жүзеге асырылады. Өсімдік тектес бояғыштар адам табиғатына қолайлы, биологиялық ыдырайды, сонымен қатар көпшілігі бактерияға қарсы және емдік қасиеттерге ие. Бұл жұмыстың мақсаты табиғи өсімдіктер негізінде алынған бояғыштардың колориметриялық қасиеттерін зерттеу және математикалық модельдерін жасау. Тоқыма материалдарын бояуға арналған бояғыштар пияздың қабығы, түймешетен, шәйқурай және жаңғақ қабығы сығындылары негізінде алынған. Сонымен қатар бояғыштар құрамына қасиетін жақсартқыш толықтырғыш коспалар ретінде алюмокалий тұзы және мыс сульфаты қолданылған. Алынған бояғыштардың колористикалық қасиеттерін зерттеу Konica Minolta cm-3600d құрылғысының көмегімен 360-700 нм түстік координаттарында жүргізілді. Зерттеу нәтижелері тоқыма материалдарының бояу сапасын, бояғыштардың құрамын, табиғи бояудың қасиеттерін жақсартқыш қоспаларды қолданудың жоғары тиімділігін көрсетті. Колористикалық зерттеулердің нәтижелері бойынша регрессия теңдеулері және матаның түс қарқындылығына бояу тереңдігі және түстің шағылуының әсерін сипаттайтын математикалық модельдер құрылды. Табиғи бояғыштардың түстерінің кеңейтілген реңктерінің арқасында оларды тоқыма өнеркәсібіне енгізу өзекті міндет болып табылады. Қасиеттері жақсартылған табиғи бояғыштарды қолдану өнімдердің гигиеналық қасиеттерін жақсартуға және әрлеу процесінің экологиялық тазалығын арттыруға мүмкіндік береді.
Тоқыма, табиғи бояғыштар, түрлендіргіш қоспалар, математикалық модель
Короткий адрес: https://sciup.org/140307007
IDR: 140307007 | DOI: 10.48184/2304-568X-2024-3-157-163
Список литературы Табии бояыштар олданылан тоыма материалдарыны тстік асиеттерін зерттеу
- Robinson T., McCullan G., Marchant R., Nigam P. Remidiation of dyes in textile effluent: critical review on current treatment technologies with a proposed alternative. Bioresource Technology. Vol. 77. 2001: pp. 247-255.
- Alligre C., Moulin P., Maisseu M., Charbit F. Treatment and reuse of reactive dyeing effluents. Journal of Membrane Science. Vol. 269. 2006: pp.15 - 34.
- Badanova R.R., Badanov K.I., Badanov I.K. Ustroistvo dlya realizatsii khimiko-tekhnologicheskikh protseccov tekstil'noi promyshlennosti. //Mekhanika i tekhnologii. T 4.- 2014: S. 24 - 30.
- Patent №17654 Respublika Kazakhstan, MPK: D 06 B 5/12 Ustroistvo dlya zhidkostnoi obrabotki tekstil'nykh materialov / Badanov K.I., Kauymbaev R.T., Badanova R.R. http://kzpatents.com/0-pp17654-ustrojjstvo-dlyazhidkostnojj-obrabotki-tekstilnyh-materialov.html. Data obrashcheniya: 15.01.2016
- Krichevskii G.E. Vozrozhdenie prirodnykh krasitelei. Publitprint - 2017.
- Malatesti N., Munitic I., Jurak I. Porphyrinbased cationic amphiphilic photosensitisers as potential anticancer, antimicrobial and immunosuppressive agents. Biophys Rev. Vol. 9. 2017: rr. 149-168.
- Chen, C., Li, M., Wang, C., Fu, S., Yan, W., & Chen, C. Meta-mordant dyeing with Camellia sinensis (L.) O. Ktze var. waldensae (SY Hu) Chang (Yellow-bud Tea) extract for wool fabrics treated by UV radiation. Fibers and Polymers. 19(6), 2018: pp.1255-1265.
- Narayan M.R. Dye sensitized solar cells based on natural photosensitizers. Renewable and sustainable energy reviews. Vol. 16(1), 2012: pp.208-215.
- Heinrich M. Quality and safety of herbal medical products: regulation and the need for quality assurance along the value chains. British Journal of Clinical Pharmacology. Vol. 80, 2015: pp.62-66.
- Ebrahimi I., Gashti M.P. Extraction of juglone from pterocarya fraxinifolia leaves for dyeing, anti-fungal finishing, and solar UV protection of wool. Coloration Technology. Vol. 131(6), 2015: pp.451-457.
- Fernandez-Agullo A., Pereira E.,. Freire M.S, Valentao P., Andrade P.B., GonzalezAlvarez J., Pereira J.A. Influence of solvent on the antioxidant and antimicrobial properties of walnut (Juglans regia L.) green husk extracts. Industrial crops and products. Vol. 42. 2013: pp.126-132.
- Sabyrkhanova S.Sh., Behzat O.B., Yeldiyar G.K. (2022). Dyeing the cotton with extract of onion peels, walnut shell and (tanacetum) tansy, Tekhnologiya tekstil'noi promyshlennosti. Tom 1(397), s.212-217. - (In English). https://doi.org/10.47367/0021-3497_2022_1_212
- Sabyrkhanova S.Sh., Bitlisli B.O., Eldiyar G.K., Abzalbekuly B. Ik-spektroskopicheskie issledovaniya struktur tekstil'nykh materialov s prirodnymi krasitelyami. Vestnik Almatinskogo tekhnologicheskogo universiteta. T. 4, 2022: s.174-179. https://doi.org/10.48184/2304-568X-2022-4-174-179
- Tarasevich B.N. IK - spektry osnovnykh klassov organicheskikh soedinenii. - M., 2012 .
- Moros J., Garrigues S., de la Guardia M. Vibrational spectroscopy provides a green tool for multi-component analysis. TrAC Trends in Analytical Chemistry. T. 29(7). 2010: pp 578-591.
