Апаратты жйелердегі заманауи модельдеу дістері

Ақпараттық жүйелер (АЖ) үнемі өсіп келе жатқан күрделілігімен және іске асырылып жатқан логистикалық шешімдердің алуан түрлілігімен ерекшеленеді. АЖ құру және пайдалану кезінде, инженерлік тәжірибеде бұрын-соңды болмағандай, модельдер кеңінен қолданылады:

• -    ақпараттық,

• -    функционалдық,

• -    процесс модельдері,

• -    Нысандар,

• -    деректер ағындары,

• -    пайдалану жағдайлары және т. б.

CALS-технологиялар шеңберінде өмірлік циклдің барлық сатыларында өнімді электрондық құжаттауға көшу ақпараттық модельдеуге жоғары талаптар қояды.

Күрделі, ғылымды қажетсінетін өнім (көлік: автомобиль, теңіз, теміржол; зымыран; компьютерлік және т. б. техника), негізінен, дәл осындай өнім үшін пайдалану өзекті болып табылады

CALS-технологиялар, бір өнімде ондаған мың компоненттер түрін қолданумен ерекшеленеді, олар туралы ақпарат АЖ деректер базасында болуы керек.

CALS технологиясының тағы бір маңызды ерекшелігі-өнімнің өмірлік циклінің әртүрлі қатысушылары жинақтаған ақпараттық ресурстарды басқару қажеттілігі. CALS технологиясының стратегиясы-бұл өнімнің өмірлік циклінің барлық қатысушылары үшін бірыңғай ақпараттық кеңістік құру. CALS стандарттарының қатерлі ісіктерінде қолданылатын ақпараттық модельдеу әдісі (Express тілі [3]) кейбір мәселелерді шешеді, бірақ ақпараттық ресурстардың физикалық орналасуын модельдеуге мYмкiндiк бермейдi.

Жiктеудiц максаты мен мазмуны

Жіктеудің мақсаты модельдеудің белгілі әдістерінде қолданылатын негізгі принциптердің жиынтығын анықтау болып табылады, олар АЖ құру кезінде модельдердің сәтті қолданылуын қамтамасыз етті және реляциялық деректерді модельдеу әдістерін дамыту тұрғысынан перспективалы болып табылады.

IDEF эдiстерi

Шетелдiк тэж1рибеде iс-эрекеттi модельдеудщ ец кеп таралFан эдiстерi-IDEF эд1стер1 тобы. Бул топка мыналар к1редй IDEF1X — акпараттык кажеттiлiктердi модельдеудщ графикалык эдiсi; IDEF0 — функционалды кажеттiлiктердi модельдеудщ графикалык эд1с1; IDEF3 — процестердi модельдеудщ графикалык 9дiсi жэне т.б. А^Ш-тагы IDEF0, IDEF1X стандарттары мемлекеттік стандарттар болып табылады. Әдістерге IDEF (3.5; 3.7; 4.2 нұсқалары), ERWin, Bpwin және т. б. дизайнер — модельдердщ жасалуын автоматтандыруды камтамасыз ететш бағдарламалық өнімдердің үлкен саны қолдау көрсетеді. Бұл бағдарламалық өнімдер модельдерге талдау жасауға мүмкіндік береді (функционалдык модель бойынша кундык талдау белiгiнде экономикалык талдау; функцияларды орындауға арналған уақыт және басқа да шығындарды талдау; функционалдық модельдер бойынша Петри боялған желілері әдісі бойынша модельдерді құру; модельдер бойынша бірқатар есептерді құру, мысалы, ұйымдастырушылық есептер салынған модельге сәйкес ұйымдық бірліктермен орындалуы тиіс функциялардың тізбесін алуга мYмкiндiк беред1).

Oracle эдiстерi

Модельдеудщ баска кец таралган эд1стер1-Огас1е компаниясыныц CASE құралдарында жүзеге асырылатын әдістер. CASE құралдарындағы бағдарламалық өнімдер (Designer2000) модельдерді құруға мүмкіндік береді (графикалық көріністі қоса): ақпараттық (IDEF1X стандартынан теориялық айырмашылықтар принципсіз, пәндік аймақтың семантикасын ұсынудың жеке ерекшеліктерін ұсыну мүмкіндіктері кеңейтілді, басқа графикалыц нотация цолданылады — Баркер белпср элемд1к тэж1рибеде әдіс idef1x әдісіне қарағанда кеңінен қолданылады), процесс модельдері, функциялар иерархиясы жэне деректер аFыныныц модельдерi [11].

Графтар теориясыныц эдiстерi

Отандық тәжірибеде пайдаланылады графтар теориясы құру үшін модельдер кызметi [9], деректер цурылымдары бизнес-процестердщ графикалық моделі ұсынылған, оған өзара байланысты үш компонент кiредi: уйымдыц-штаттыц цурылым, бизнес-процестердщ нацты моделi және ақпараттық ресурстарды қоса алғанда, әртүрлі ресурстар туралы мэл1меттер.

Ақпараттық модельдеу әдісі ретінде осы тәсілдерді дамыта отырып, G графигiн царастырыцыз, онда V-тщ гетерогенд1 шындарыньщ жиынтыгы {a} салмақ сипаттамаларының массивтерімен пәндік аймақ объектілерінің түрлерімен (белгілі ER модельдеу әдістеріндегі субъектілерге балама) және олардың қасиеттерінің түрлерімен (ER модельдеу әдістеріндегі атрибуттарға балама) анықталады. G графигінің R доғаларының жиынтыFы-пэндiк аймац объектiлерi арасындаFы байланыс тYрлерiмен (ER модельдеу эдiстерiндегi катынастарFа балама):

G = (V, Ю, м¥ндаFы:

V={VL}, i = 1,1 (I - ацпараттыц объектiлер типтершщ саны);

K-кептеген догалар

VI

Б^л жаFдайда V шыцдарыныц эрцайсысы жалпы жагдайда А-ныц салмац сипаттамаларыныц массивтерiне сэйкес келуi мYмкiн.

Осы тұжырыммен және ақпараттық технологияны қолдану кезінде жоғарыда қарастырылған модельдің барлық компоненттері ақпараттық объектілер түрінде реляциялық деректер базасында ұсынылуы мүмкін. Элементарлық компонент (Элементарлық ақпараттық объект) [5] кортежбен ұсынылады

D1 (A1, A2 , a^,..., а^), онда

Dl-1-ші ақпараттық объектінің идентификаторы, а1 -_)-1-ші ақпараттық объектінің атрибуты,

Мұндай ақпараттық объект V модельдің шыңдарын (G = (V, R бағандары) W салмақтық сипаттамаларының массиві бір өлшемді болған жағдайда және оларды көрсету үшін A1 атрибуттарын пайдалану жеткілікті болған жағдайда ұсынуы мүмкін . Мұндай жағдай ER моделінің алғашқы қалыпты формасына сәйкес келеді.

Қойылған міндеттерді шешу үшін ақпараттық жүйелерді жобалау және пайдалануды қолдау құралдарын, атап айтқанда модельдеу құралдарын құру және дамыту жөніндегі жұмыстарды қарқындату талап етіледі. Бұл мақалада ақпараттық модельдеу әдістерін дамыту тұрғысынан перспективалы тәсілдердің жіктелуі жасалды.

Қолданылған әдебиеттер:

• 1.    Валиулова, А. Р. Управленческий учет как инструмент управления производственно-экономическими системами: организационные аспекты / А. Р. Валиулова // Управленческий учет. 2013. № 8. с. 3–13.

• 2.    Самарский, А. А., Михайлов А. П. Математическое моделирование. — М.: Физматлит. 2001. — 320 с.

• 3.    Шкарупа С. П. Управленческий учет и стратегический управленческий учет при ведении внешнеэкономической деятельности / С. П. Шкарупа // Управленческий учет и финансы. 2013. № 4. с. 302–306.