Gidrouzelda reykalarning joylashuvi

Suv o’lchash joydagi ishlar kuzatuvchi va gidrotexnik tomonidan bajariladi. Suv o’lchash joyi jihozlanishiga qarab 4 turga bo’linadi.

• 1.    Oddiy (reykali, svayli aralash).

• 2.    Ma’lumotni uzatuvchi.

• 3.    O’zi yozgich.

• 4.    Suv sathini uzluksiz yoki ma’lum muddatlarda qayd etuvchi masofadan o’lchovchi.

Oddiy va ma’lumotlarni kuzatuvchi suv o’lchash joylarida maksimal va minimal suv sathlarini o’lchash uchun svayda o’rnatilgan po’lat quvurlar ichiga o’rnatilgan maksimal reyka, burama uchli maksimal reyka, Gidrotexnika inshootlar bo’g’ini yuqori va pastki biefi gidropostlar bilan jixozlanadi. Inshootning yuqori biefiga o’rnatiladigan reyka ya’ni bosh kanal inshootidagi zatvorlardan h _bk ∙(6...8) m uzoqlikda o’rnatiladi (1-rasm).

Yassi zatvor

1-rasm. Kanalning yuqori bief ko’rinishi.

Bu yerda:

h bk , (m) - bosh kanalning maksimal chuqurligi;

• a, (m) - zatvor ko’tarish balandligi.

Pastki biefda esa reyka rizberma tugagan nuqtadan hbk•(8...10) m masofada qurilgan o’zgarmas o’zanga o’rnatiladi (2-rasm).

2-rasm. Kanalning pastki bief ko’rinishi.

Bu yerda:

h _T-1 , (m) — T-1 kanalning maksimal chuqurligi;

h _qurilis h (m) — kanalning qurilish balandligi;

• a, (m) - zatvor ko’tarish balandligi.

Suv o’tkazuvchi inshootlar pastki biefida suv tezligi 3m/sek va undan ortiq bo’lsa o’zgarmas o’zan va reyka inshootdan 100....150 m masofada pastda joylashtiriladi (3-rasm).

3-rasm. Kanalning pastki bief ko’rinishi.

Buxoro viloyatidagi, “Amu-Buxoro” tizimlari havza boshqarmasining

“Shoxrud do’stlik” irrigatsiya tizimi boshqarmasi, Buxoro tuman irrigatsiya bo’limining Panja gidrouzeliga qarashli nazoratchi gidropost (4-rasm).

4-rasm. Panja gidrouzelida joylashgan reykaning ko’rinishi.

Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash joizki kanallarda o’rnatilgan reykalarning masofasi ya’ni qancha masofadan keyin joylashtirish kerakligi muhim hisoblanadi. Chunki reykaning joylashgan joyidan kanaldagi suv sathi aniqlanadi. Suv sathlarini vaqtida o’lchab borish, asosan, suv sarflarini hisoblashda foydalaniladi. Reyka yuqoridagi ko’rsatilgan masofalarda joylashtirilsa suv sathi aniqroq olingan hisoblanadi chunki bunday masofada kanaldagi oqim barqaror bo’ladi.

ADABIYOTLAR

• [2]    IA Ibragimov, UA Juraev, DI Inomov. Hydromorphological dependences of the meandring riverbed forms in the lower course of the Amudarya river. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. (2022-01-18, Volume: 949,       1-8      p.)      https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-

  1315/949/1/012090

• [3]    Ibragimov I.A., Inomov D.I., Yavov A.U.  Recommendations for

  Strengthening the Hydraulic Calculation and Coastal River of the River in Amudarya with Adjusted Conditions. INTERNATIONAL JOURNAL ON ORANGE TECHNOLOGY (2021-11-12, Volume: 3 Issue: 11, 25-29 б.) https://journals.researchparks.org/index.php/IJOT/article/view/2372

• [4]    H Ismagilov, I Ibragimov. Hydraulic parameters on the curvilinear section of the river channel in conditions of regulated water flow. Conferința "Cadastru și Drept" Lucrări ştiinţifice, Chișinău, Moldova. (2013. Volume: 33, 69-72 б.) https://ibn.idsi.md/sites/default/files/imag_file/69-72_5.pdf

• [5]    Х.А Исмагилов, И.А. Ибрагимов. Рекомендации по гидравлическому расчету и креплению берегов русла реки Амударья, в условиях зарегулированного стока воды. Журнал: Проблемы механики. (2014/3. №1.                             66-69                             c.)

• [6]    ХА Исмагилов, ИА Ибрагимов. Движение паводковых вод в руслах в условиях зарегулированного стока воды. Журнал: Проблемы механики. (2014.                  №1.                   69-71                   c.)

• [7]    ИА Ибрагимов. Морфологические параметры на криволинейном участке реки в условиях зарегулированного стока воды. Журнал: Проблемы механики. (2014. №1. 65-68 c.)

"Экономика и социум" №9(100) 2022