Глютен осылан бидай наныны рецептурасын зірлеу

Кіріспе

Жыл сайын республиканьщ наубайханалары шамамен 700-720 мьщ тонна нан ендіреді, бул ез ендірісі есебінен елдіц ішкі цажеттілігш цамтамасыз етуге мумкіндік береді.

Тамац енімдері ендірісініц жалпы келеміндегі нан-тоцаш енімдері ендірісініц улесі (1 556,4 млрд тецге) 14,6% - ды (224,9 млрд тецге) цурайды.

Нан жэне уннан жасалган кондйтерлік енімдер экспортыныц келемі 11,7 мыц тоннаны, импорт - 75,7 мыц тоннаны Мурады. Жалпы 2018 жылы 800,8 мыц тонна нан мен уннан жасалган кондйтерлік енімдер тутынылды, импорт улесі - ішкі тутынудыц жалпы келемініц 9,4%.

Нан ендірушілер халыцтыц нан цажет-тілігін цанагаттандыру ушін гана емес, сонымен цатар нарыцтагы сураныстыц болуына байланысты енімнін ассортйментін кецейту Yшін де белсенді жумыс істейді: бул негізінен ^ыс^а жэне уза^ сакталатын нан-то^аш, уннан жасалган кондйтерлік енімдер.

А0К дамытудыц 2017-2021 жылдарга арналган мемлекеттік багдарламасына сэйкес ауыл шаруашылыгы енімдерін ^айта ецдеу-мен айналысатын А0К субъектілері (оныц ішінде нан ендірушілер) Yшін мынадай мемлекеттік ^олдау шаралары кезделуде:

• -    айналым ^аражатын толыщтыруга берілген кредиттер бойынша сыйа^ы мел-шерлемесі оны тецгемен жылдыщ 5 (бес)% -га, негізгі ^уралдарды сатып алуга-тецгемен жылдьщ 10 (он)% - га темендету ар^ылы субсидияланады. Субсидияларды беру тэрті-бі мен шарттары Казахстан Республикасы Премьер-Министршщ орынбасары -Казахстан Республикасы Ауыл шаруашы-лыгы министршщ 2018 жылгы 26 ^азандагы № 436 буйрыгымен регламенттелген;

• -    нан ендірісіне есептелген ККС сомасын 70% - га азайту.

Сондай-а^, сыйа^ы мелшерлемесін субсидиялай отырып, «^арапайым заттар экономикасы» багдарламасы шецберінде кредиттелетін багыттар тізбесіне «нан ендірісін» енгізу мэселесі ^арастырылуда.

Нан пісіру ендірісі біздіц еліміздіц эко-номикасыныц элеуметтік мацызды саласы болып табылады жэне А0К-ніц жетекші сег-менттерініц біріне жатады. Халы^гыц барлыщ топтары Yшін азыЕ^^лікпен ^амтамасыз ету саланыц кдншалыщты таімді жумыс істейтініне жэне дамуына байланысты.

Казіргі уа^ытта нан-то^аш ендірісі енімдерініц индустриясы эртYрлі багыттар бойынша кецінен дамып келеді. Химия-биологиялыщ зертханалардыц зерттеушілері, жабдыщтарды жасаушылар, ингредиенттер ендірушілер жэне т. б. Yлкен Yлес досады.

Нан жэне нан-то^аш енімдерін ендіру саласындагы инновациялыщ технологиялар-дыц ^азіргі замангы нарыгы енімніц сапасын арттыруга мYмкіндік беретін ингредиент-терден бастап, пісіру процестерін автоматтандыру тетіктері бойынша жогары децгейге дейін эртYрлі технологияларга ие.

Нан мен нан-то^аш енімдерініц сапасы мэселесі соцгы жылдары езекті болып келеді. 0нім сапасын арттыру са^тауды арттыру, технологиялык процестерді ба^ылауды ^^ -шейту, жаца жабдыщтарды енгізу, заманауи ^аптама материалдарын пайдалану жэне т. б. Yшін ^олданылатын шараларга байланысты.

Нан жэне нан-то^аш енімдерін енді-руді улгайту Yшін инновациялыщ жэне прогрессив I т технологияларды енгізу негізінде нан-то^аш ендірісін одан эрі дамытуды жYзеге асыру ^ажет.

Химиялы^-биологиялы^ технологияларды ^олданумен к;атар, соцы бірнеше жыл ішінде АКШ пен Еуропада белсенді ^олданылып келе жащан муздатуды ^олдана отырып, нан енімдерін дайындау технологияларына деген ^ызыгушылыщ артты. Нан-то^аш енімдерін муздатудыц ^ай кезеціне байланысты бірнеше технология белінеді: к;амыр дайындамаларын муздату, жартылай пісірілген енімдерді муздату, жогары дайын енімдерді муздату. Совдыны муздатудыц жогарыда аталган багыттарыныц эрк;айсысы-ныц езіндік ендірістік ерекшелігі бар.

Нан-то^аш ендірісі саласындагы негізгі инновацияларга эр турлі дэм ^оспалары мен жа^сарт^ыштары бар сапаны, тагамдыщ жэне биологиялыщ кундылыщты арттыруга багытталган жаца енім тYрлерін, Шикізатты, дайын енімді талдау жэне ба^ылау эдістерін эзірлеуді жэне шиюзаттыц дэстYрлі емес тYрлерін ^олдануды жат^ызуга болады.

Зерттеу материалдары мен эдістері

Зерттеулерді уйымдастыру. Бул жумыс-та сапасы мен тагамдыщ ^ундылыгын арт-тыратын есімдік ^оспалары бар нан енім-дерініц сапасын багалау к;ажет. Экспернменттік зерттеулерді жургізу схемасы 1 суретте керсетілген.

ЭксперименIт орнатуды уйымдастыру

Зерттеу объектшер1 мен эдістерін аныктау всі мдік тектес коспалары бар нан-токаш енімдерінін сапасына багалау жургізу

Органолептикалык керсеткіштерді зерттеу (тусі, пішіні, беті, сынуы, дэмі, йісі жэне салкындаганнан кейінгі жай-к^Yййіі)

Зерттелетін Yлгі сапасыныц физика-химиялык жэне микробиологиялык керсеткішін аныктау

Сапаны багалау нэтнжелерін талдау

• 1 - сурет. Экспернменттік зерттеулер жургізуді уйымдастыру

Зерттеу нысаны нан-токаш енімдерініц улгілері болды, оларды ендіру кезінде ун массасына глютен келесі мелшерде косылды: ОО/ /10/ ,т,лио до/ 2%, 4% жэне 6% .

Нан-токаш енімдерініц улгілері «РЗА-НАН» ЖШС зертханалык жабдыгында дайын- далып, енім сапасын аныктау бойынша зертхана базасында зерттелді. Yлгілер унныц массасына глютен косып дайындалды. ЛЗМ-1М зертханалык днірменінде унтакталды, У1-ЕТВ камыр нлегішінде нленді, ШХЛ-065СПУ пешінде 200-ден 230°С-ка дейін пісірілді.

• 2    - сурет. Нан енімдерініц дайын Yлгілер

Суретте керсетілген улгілер келесі керсеткіштер бойынша зерттелді: нан енім-дерініц тусі, беті, сынуы, пішіні, дэмі, нісі, салкындаганнан кейінгі жагдайы.

Нан жэне нан-токаш ендірісінде кол-данылатын норматйвтік-технологиялык кужаттаманы талдау

Курделі нан-токаш, уннан жасалган кон-днтерлік енімдерді дайындау жэне еткізу процесін уйымдастыруга арналган негізгі нор-матнвтік жэне технологиялык кужаттар мемлекеттік стандарттар (МЕМСТ), саннтарлык процедуралар мен нормалар (Сан-ПнН), біріз-дендірілген рецептуралардыц жннактары, когамдык тамактандыру кэсіпорындарына ар-налган уннан жасалган конднтерлік, нан жэне нан-токаш енімдеріне арналган рецептуралар-дьщ жннагы, технологиялык нускаулыктар жэне буйымдарды ендіру женіндегі техно-логиялык (техникалык-технологиялык) карталар болып табылады., кэсіпорын стандарттары жэне баска да кужаттар.

Когамдык тамактандыру кэсіпорында-ры мен наубайханалардыц стандарттары адам-дардыц емірі, денсаулыгы мен коршаган ортаныц кауіпсіздігін камтамасыз ету макса-тында оларды колдану кажеттілігіне карай тікелей кэсіпорындарда дербес эзірленеді жэне бекітіледі. Сондай-ак, кэсіпорындар стандарттарды эзірлеу, бекіту, есепке алу, езгерту жэне жою тэртібін белгілейді. Кэсіпорындар стан-дарттарыныц талаптарына сэйкестігі ушін оларды бекіткен шаруашылык кызмет субъек-тілері жауап береді.

Рецептуралар жинагында сипатталган нан-токаш жэне уннан жасалган кондшерлік енімдерді ендіру кезінде рецептураларга кейбір езгерістер енгізуге, енім ендірудіц сани-тариялык кагидаларын, технологиялык режимін бузуга, оныц тутынушылык каснеттері мен сапасыныц нашарлауына жол бермей, компо-ненттер тізбесін кецейтуге руксат етіледі. Жинактар рецептілерінде буйымдарды дайындау технологиясыныц ережелері (технология- лыц процестердіц реттілігі, температуралыц режим, енімдердіц езара алмасушылыгы) міндетті болып табылады. Курделі нан - тоцаш жэне уннан жасалган кондйтерлік буйымдарды дайындау кезінде ендірушілер технологиялык жэне техникалы^-технологиялы^ карталарды, сондай-ац шиюзат пен жаца буйымдарды ендеу актілерін басшылыцца алуы тиіс.

Жумыста келесі стандарттарга сілтемелер цолданылады:

КР СТ 984-2008. Бидай унынан жасал-ган нан. Жалпы техникалыц шарттар

КР СТ 2085-2011. Дэутрмендймине-ралды цоспалармен байытылган нан жэне нан-тоцаш енімдері. Жалпы техникалыц шарттар.

КР СТ 1081-2002. Тамац енімдеріне технологиялык нусцаулыцтар мен рецептура-ларды эзірлеу тэртібі. Негізгі ережелер. Алгаш рет енгізілді.

МЕМСТ 26987-86. Жогары, бірінші жэне екінші сурыпты бидай унынан пісірілген ац нан. Техникалыц шарттар

МЕМСТ 32677-2014. Нан-тоцаш енім-дері. Терминдер мен аныцтамалар

ТШ 9189-005-00365517-06 Кургац бидай глютені.

Нан пісіру ендірісініц жаксарткыш-тарын колдана отырып, нан-токаш енім-дерін ендіру рецептурасын жэне техноло-гиясын модельдеу

ГОСТ 31934-2012 бидай глютені. Техникалыц шарттар. Бидай глютенініц ец кеп цолданылатын себеп - ун дайындау немесе нан пісіру кезінде унныц ацуыз децгейін реттеу болып табылады. Барлыц ун кэсіпорындары енімді стандарттау ушін бидай глютенін пайдаланады, тіпті ацуызы темен бидайды цолданган кезде де жогары сапалы ун алуга цол жеткізеді. Бул тэж1рибе эсіресе Еуропада танымал, онда элсіз бидай унын глютенмен кушейту цымбат, импорт-талатын бидайдыц кушті сорттарын цосудыц тиімді баламасы ретінде цолданылады.

Бидай глютенін цосу кептеген наубайханалар енімдерініц сапасын арттырады, эсіресе нан пісіру кезінде бидай глютенініц артыцшылыгы байцалады.

Бидай глютенініц негізгі артыцшы-лыцтары:

• ✓    Ол суды салмагынан кеп мелшерде сіціреді жэне соцгы енімніц шыгуын арттыратын соцгы енімніц бір белігін сацтайды

• ✓    Ылгалдылыцты сацтау арцылы соц-гы енімніц цартаю процесі баяулайды, бул оныц сацтау мерзімін арттырады.

• ✓    Камырдыц пешке жацсы кетерілуін жэне соцгы енімніц улкен келемін цамта-масыз етеді

• ✓    Нанныц эдеттегі дэмін жацсартады

• ✓    Энімніц тусін, эсіресе цыртыстыц тусін жацсартады

• ✓    Ацуыздыц жогарылауы енімніц тагамдыц цундылыгыныц жогарылауына экеледі

• ✓    Камырды ецдеуді жецілдетеді.

• ✓    Yгінділердіц цурылымы нэзік жэне біртекті болады

• ✓    Консистенция улкен жумсацтыцца ие болады.

• ✓    Жуца кесектерге кесілген кезде нан бузылмайды.

¥нныц сапасына байланысты унныц жалпы келемінен 3% - дан 5% - га дейін бидай глютенін цосуды усынады.

• 3 - сурет. Нан ендірісінде цолданылатын цапшыцталган глютен

• 1    кесте. ¥нды жаксарту Yшін бидай глютенін косу денгейі

  Акуыздыц ба-стапкы мелшері	Кажетті акуыз мелшері (100 кг унга кг-га бидай глютенін косу децгейі)
  	7%	8%	9%	10%	11%	12%	13%	14%	15%	16%	17%
  6%	1,47	2,99	4,55	6,15	7,81	9,25	11,21	13,11	15,00	16,95	18,97
  7%	—	1,49	3,03	4,62	6,25	7,94	9,68	11,47	13,33	15,25	17,24
  8%			1,52>	3,08	4,69	6,35	8,06	9,84	11,67	13,56	15,52
  9%	—	—	—	1,54	3,13	4,76	6,45	8,20	10,00	11,86	13,79
  10%	—	—	—	—	1,56	3,17	4,84	6,56	8,33	10,17	12,07
  11%	—	—	—	—	—	1,59	3,23	4,92	6,67	8,47	10,34
  12%	—	—	—	—	—	—	1,61	3,28	5,00	6,78	8,62
  13%	—	—	—	—	—	—	—	1,64	3,33	5,08	6,90
  14%	—	—	—	—	—	—	—	—	1,67	3,39	5,17
  15%	—	—	—	—	—	—	—	—	—	1,69	3,45
  16%	—	—	—	—	—	—	—	—	—	—	1,72

Нан-токаш енімдеріндегі коректік зат-тардыц курамын арттырудыц бірден- бір эдісі -нан пісіру жаксарткыштарын колдану [1, 5, 6, 8].

Жумыстыц максаты: «РЗА-НАН» ЖШС нан-токаш енімдерін ендіру технологиясын жаксарту.

Жумыс «РЗА-НАН» ЖШС-де жургізілді.

Дэнді терец ецдеу аркылы алынган кургак бидай глютені колданылды. Ол бидай унынан акуыз, май жэне мацызды аминкышкылдарыныц к¥рамы бойынша асып туседі.

Нанга арналган камыр кою ашыткыда дайындалды. Бидай унынан дайындаудыц рецептурасы мен технологиялык режим 4 кестеде келтірілген.

• 2    кесте. «Пшеничный» нанын рецептурасы жэне оны дайындаудыц технологиялык режнмі

  Шлкізат жэне процесс керсеткіштерініц атауы	Шлкізат шыгындары, кг
  	Камыр ашыткысын дайындау	Камырды дайындау
  1	2	3
  1-2 сурыпты наубайханалык бидай уны	50	50
  Сыгымдалган ашыткылар, кг	0,5
  Пропионкышкылды бактериялар концентраты, мл	5
  Су, л	2/3 судыц белігі	Есеп б/ша
  1	2	3
  Ас тузы, кг		1,5
  Бастапкы температура, °С	30±2	28-30
  Соцгы кышкылдык, °Т	3,5-6,5	4
  Ашыту узацтыгы, саг	3-4,5	1-2
  Ылгалдылыгы, % артык емес	60-70	50
  Ащыту узактыгы, мин		30-50
  Пісіру узактыгы, мин		35-45
  Камыр дайындамасыныц салмагы, кг		0,610-0,620
  Пісіру камерасыныц температурасы, °С		215-250

  Глютен мен ун коспасынан нан енім-дерініц эр улгісі ушін камырдыц шыгым-дылыгы 1000 г болуы керек, сондьщтан 1:1 катынасында ауыстырылды. Ягни 2%, 4%

жэне 6% глютен сэйкесінше 2%, 4% жэне 6% унга тец.

Нан улгілері (3 кестені карацыз) келесі рецепт бойынша дайындалды:

3 кесте. Глютен косылган нан камырын дайындауга арналган рецепт

Yлгі атауы	Бидай уны 1сорт, г	Глютен, г	Су, л	Ашыткы, г.	Туз, г.
№1 бакылау улгісі	1000	0	65	0,5	1,5
№ 2 улгі 2% глютен	998	2	65	0,5	1,5
№ 3 улгі 4% глютен	996	4	65	0,5	1,5
№4 улгі 6% глютен	994	6	65	0,5	1,5

Рецепт жасалганнан кейін камыр йленіп жэне технологиялык схемага сэйкес камырмен одан эрі эрекет жасалынды (4-сурет.).

Камыр илеу

Ашыту

Камыр илеу А ^д ш ^I ыту

Камырды беліктерге белу

Кесектерді децгелектеу

Алдын ала. ра сстойка

Сынак дайындамаларын калыптастыру

Сонгы тексеру

Пісіру

Нанды салкындату жэне сактау

4-сурет. Нан дайындау ендірісінін технологиялык схемасы

Ашыткыны дайындау Yшін илеу ыдысына ашыткы енгізіліп, араластыру кезінде рецепт бойынша су мен ун косылды. Илеу біртекті масса алынганга дейін жYргізілді, содан кейін ашыткы 240 минут ішінде тандыру шкафында ашытуга калдырылды. Термостатта барлык уакыт бойы микрокли-маттын бірдей шарттары сакталды: температура 37,5+(-)2°С жэне ауаньщ алыстырмалы ылгалдылыгы 80+(-)2 %. Камырдын дайын-дыгы технологиялык нускаулыкпен белгіленген органолептикалык керсеткіштермен, кышкылдыкпен жэне ылгалдылыкпен анык-талды. Камырды дайындау Yшін дайын ашыткы сумен, тузды ерітіндімен мукият араластырылды, содан кейін рецепт бойынша калган ун к¥йылды. Бидай унымен бірге глютен белгіленген дозада енгізілді. Камыр-ды илеу жаксы араластырылган жэне консис-тенциясы бойынша біртекті масса алынганга дейін жYргізілді, содан кейін камыр 90 минут ішінде тандыру шкафына ашытуга орналастырылды. Камырдын дайындыгы техника-лык нускаулыкпен белгіленген органолеп-тикалык керсеткіштер, кышкылдык жэне ылгалдылык бойынша аныкталды [4].

Ашытылган камыр кесуге берілді. Ка-лыптаскан сынак формалар есімдік майымен майланган немесе дайындалган пішіндер мен парактарга колмен салынган. Камыр дайындамалар 37,5+(-)2°С температурада жэне 40 мин ішінде ауанын 75% салыстырмалы ыл-галдылыгында сонгы ашытуга арналган тандыру шкафына орналастырылды [9].

Пешке камыр дайындамалары бар ка-лыптар мен табактар орналастырылды. Пісіру 45 мин бойы 220°С температурада бумен сулану жагдайында жYргізілді [12].

Пісірілген нан пісіргеннен кейін 5 сагаттан уакыт аралыгында органолепти- калыд жэне физика-химиялыд керсеткіштер бойынша багаланды.

Жаксарткыштарды колдана отырып пісірілген нан жэне нан енімдерінін органо-лептикалык керсеткіштерін баFалау

«РЗА-НАН» ЖШС жагдайында экпере-ментальды жолмен пісірілген нан сапасынын органолептикалыд керсеткіштеріне салыстырмалы талдау жургізілді.і.

6 кесте. <«РЗА-НАН» жагдайында экперементальды жолмен пісірілген 11-сурыпты бидай наны ссапасыныц керсеткіштерін талдау

Керсеткіштін атауы	ГОСТ 26987 - 86 бойынша сипаттама	Надты сипаттамасы
Сыртды турі:
- пішіні	Буйірлік балдымаларсыз пісірілген нан туріне сэйкес келеді.	Буйірлік балдымаларсыз нан пішініне сэйкес келеді.
- беті	Тегіс, улкен жарыдтар мен жыртылу-ларсыз жод.	Тегіс, жарыдтары мен жырты-луларсыз жод.
- тусі	Ашыд сарыдан донырга дейін	Ашыд сары.
Нан жумсагынын жагдайы:
Толыд пісу дэрежесі	Піскен, ылгалдылыд сезілмейді. Сер-пімді. Саусадтарынызбен женіл басданнан кейін нан жумсагы ба-стапды пішінін алады.	Аталган ГОСТ талаптарына сэйкес келеді.
Илену дэрежесі	Кесектер мен іздер жод	Бертпелер мен іздер жод.
- кеуектілік	Дамыган, дуыстар мен тыгыздагы-штар жод. Кыфтысты угінділерден тазартуга жол берілмейді.	Жеткілікті дамыган, дуыстар мен тыгыздагыштар жод.
Дэмі	0німнін осы туріне тэн. Бетен дэмі жод.Бегде татымдарсыз.	Бидай нанынын дэмі, бегде татымдар жод.
Йісі	0німнін осы туріне тэн. Бетен шссіз.	Наннын шсі, бетен шстер жод.

• 6    кестеден «РЗА-НАН» ЖШС жаг-дайында экперементальды жолмен пісірілген 1 - сурыпты бидай наны барлыд орга-нолептикалыд керсеткіштері бойынша жога-ры, бірінші жэне екінші сурыпты бидай унынан жасалган нан МЕМСТ 26987-86 сэйкес келетінін керуге болады.

Жаксарткыштарды колдана отырып пісірілген нан жэне нан енімдерініц физико-химиялык керсеткіштерін аныктау

Глютенді унта енгізу, біріншіден, оны жетіспейтін адуызбен байытады, екіншіден, енімніц есуіне эсер етеді, ушіншіден, глютен нанныц сапасын едэуір жадсартады, дамырдын турадты дурылымын дуруга, онын созылуын бадылауга, газ устап туру дабілетін арттыруга мумкіндік береді.дамырдын дурылымдыд жэне механикалыд сипаттамаларын жадсарту, демек, сонды енім-нан енімдерініц сапасын жадсартады.

Жургізген зерттеулер дамырды дайын-даудыц барлыд тэсілдерінде дурамында желімтік мелшері аз унды дайта ендеу кезінде 1-ден 3% - га дейін дургад бидай желімтігін досудын орындылыгын керсетті.

Кургад глютенді долдану бойынша келесі усыныстар эзірленді: дамырдын физикалыд жэне реологиялыд дасиеттерш жэне бидай унынан жасалган наннын сапасын жадсарту ушін 2% - га дейін дургад глютенді досыныз; нан пісіру дасиеттері темен унды ендеу кезінде наннын кеуектілігі мен меншікті келемін жадсарту ушін дургад глютеннін мелшері уннын массасына 4-6% дурауы мумкін.

Глютенді долдану енімді адуыздармен жэне манызды амин дышдылдарымен байытады.

Наннын мундай сорттарын ендіру сапасы мен адуызды байыту мэселесін ішінара шешеді [11].

• -    1-3% (дамырды дайындаудын барлыд тэсілдерінде (ашытды жасап, ашытды жасамай, жылдамдатылган) дурамында глютені аз унды дайта ендеу кезінде);

• -    2% - га дейін (дамырдын физикалыд жэне реологиялыд дасиеттерін жэне бидай унынан пісірілген наннын сапасын жадсарту ушін);

• -    4-6% (нан пісіру дасиеттері темен унды ендеу кезінде наннын кеуектілігі мен улес келемінін дурылымын жадсарту ушін);

Физикалык-химиялык керсеткіштер бойынша «Пшеничный» наны ГОСТ 2880890 керсетілген талаптарга сэйкес келуі керек.

10 кестеде Yлгілердщ ылгалдылыгы бакылау децгейінде калганын керуге болады. Камырды елеу жэне ашыту уакыты азаяды.

7 кесте. «Пшеничная» нанынын физика-химимялык керсеткіштері

Керсеткіштердіц атауы	«Пшеничный» наныныц нормасы
	ГОСТ 28808-90 бойынша	№1 бакылау улгісі	№2 2% глютен косылган	№3 4% глютен косылган	№4 6% глютен косылган
Yгінділердіц ылгалды-лыгы, % артык емес	40-47	42	42,2	42,4	43
Кышкылдыгы, град,%, артык емес	2,5-4	2	2,2	2.1	2,0
Кеуектілігі, % кем емес	55-66	64	64,3	63,4	63,1

Fылыми зерттеу жумыстарын жYргізу барысында, алдымен, жалпы нан аумагында глютен нан енімін дайындауда колданыла-тын барлык инновациялык технологиялар мен техникалар аныкталып, зерттелді. «РЗА» ЖШС нан цехында нан - токаш енімін жэне езге де кондитерлш енімдерді ендірудіц технологиялык YPДІсін жYзеге асыру Yшін жаца инновациялык технологияларды колда-нады. Сонымен катар, нан енімдерді ендіру рецептуралары мYмкіндігінше жацартылып отырады. Осылайша кэсіпорын нарыкка жаца инновациялык енімдер ассортиментін усынып отырады.

ПАЙДАЛАНЫЛЕАН ЭДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

• 1.    Антипов С.Т., Кретов И.Т., Остриков А.Н., Панфилов В.А., Ураков О.А. Азык-тулік ендірісініц машиналары мен аппараттары. 2 кітап. Ікітап. : ЖОО арналган. - М.: Высш. шк., 2001. - 703б.: ил.

• 2.    Ауэрмен Л. Я. Нан пісіру ендірісініц технологиясы: окулык. СПб: Профессия, 2003. 416 б.

• 3.    Барабанова, Е. Н. жэне т.б. Азык-тулік тауарларыныц тауар танушысы. - Мэскеу.: Экономика, 2004. - 246 б.

• 4.    Белов С.В. жэне т.б.. 0мір кауіпсіздігі. -ГУП "Высшая школа", 2001. - 184 б.

• 5.    Белокаменская А.М., Ребезов М.Б., Мазаев А.Н., Ребезов Я. М., Зинина О.В. Челябі облысыныц

  зертханаларында физика-химиялык зерттеу эдістерін колдану. Жас галым. 2013. № 4. - Б. 48-53.

• 6.    Прохасько Л.С., Ребезов М. Б., Асенова Б. К. Тамак енеркэсібіндегі тылым мен техниканыц заманауи мэселелері: оку куралы. Алматы: МАП; 2015. - 112 б.

• 7.    Березина Н. Пісірілген нан-токаш енім-дерін ендіруде каракумык унын пайдалану / Березина Н.// Нан енімдері. - 2012. - №1. - Б 52-53.