Android operatsion tizimda mobil qurilmalar uchun elektron darslik ishlab chiqish xususiyatlari

WWW ning rivojlanishi hayotning barcha sohalarida o‘zgarishlarga olib keldi. Ayni paytda, ko‘proq va yanada ko‘proq odamlar muloqot qilish, xarid qilish, turli xarajatlarni to‘lash, kino chipta sotib olish va hokazo kundalik hayotida Internet texnologiyalaridan foydalanish hayotda internetning mavjudligi ko‘pchilik odamlar uchun odatiy holga aylangan. WWW imkoniyatlari tufayli odamlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarning mohiyati o‘zgardi. Hozirgi kunda har qanday xizmatni olish masofa yoki vaqt bilan cheklanmaydi.

Internet texnologiyalarining rivojlanishi ta’lim sohasida ham o‘zgarishlarga olib keldi. Agar internetga ulanish bo‘lsa, har qanday vaqtda va har qanday joyda ta’lim olishi mumkin, ta’lim olishni yanada qulay qiladi. Mashg‘ulotlarda yangi texnologiya - mobil trening ishlab chiqilmoqda [1].

YuNESKO xodimlari mobil ta’limni "joy va vaqtdan qat’i nazar, ta’lim jarayonini tashkil etish uchun alohida va boshqa axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (mexanizmlar) bilan birgalikda mobil texnologiyadan foydalanish" deb tushunadilar [2]. Shu bilan birga mobil texnologiyalar deganda mobil telefonlar, planshetlar, elektron kitob o‘quvchi va boshqa ko‘chma mobil qurilmalar tushuniladi.

Mobil qurilmalar orqali o‘rganish bir qator afzalliklarga ega •

• *    Iqtisodiy samaradorlik;

• *    Kirishning katta erkinlik;

• *    Vaqt va geografik chegaralarning yetishmasligi;

• *    Axborot bilan ishlashda moslashuvchanlik;

• *    O‘z-o‘zini o‘rganish;

• *    Ta’limning boshqa turlari bilan birlashtirish qobiliyati;

• *    Talabalar ishini optimallashtirish;

• *    Interaktiv kontentdan foydalanish qobiliyati .

Mobil qurilmalardan foydalanish vositalaridan biri mobil ilovalardir. Misol uchun, ixtisoslashgan Google Play xizmati [3] turli xil Android dasturlariga kirishni ta’minlaydi. Ushbu xizmatning tahlili (1-jadvalga qarang) quyidagi o‘quv qo‘llanmalarining mavjudligini ko‘rsatdi: chet tillarni o‘rganish uchun arizalar, turli fanlar bo‘yicha EGE Yegeda o‘qitish uchun arizalar, dasturlashni o‘rgatish uchun arizalar, ma’lumotnomalar va boshqalar..

1-jadval Android OS asosida o‘quv dasturlari buyicha ukuv kullanmaning umumiy ko‘rinishi

Turkumlar
QIYOSIY TA’LIM O`QUV QO`LLANMA		MI
		1-bob.
		1.1.
		1.2.
		1.3.
		1.4.
		1.5.
		1.5.
		2-bob.
		2.1.
		2.2.
		2.3.
		2.4.
		3- bob.
		3.1.
		3.2.
		3.4.
		3.5.
		3.5.

Ilovalar misollar
JNDARUA
so z Bosm	4
QIYOSIY ТАХШ VA QIYOSIY PEDAGOGIKANTNG FAN SIFATIDA RIVOJLAMSHI	7
Qiyosiy ta'lim tuihinichalafi va ulaming zamonaviy ta'lim amalivoti га ta’: ifi
Qiyosiy talimmng tarixiy rivojlaoishi va qiyosiy tahlili	14
Qiyosiy taTimri o'fganishga qiziqishning octiahi udnm sabab bo Тезе omiilar	24
Qiyosiy ta’lim tar-iriEg ri vojlaEi shida xalqaro tashkilotlar va ulaming faoliyati	30
Ta'lim sohasizi isloh qilishda xalqaro t^ribalamiEg ahamiysti	3 /
JahoE mamLakatlarida O’quvchilaf bill mi Ei baholash mezoElari	52
ZAMONAVIY DUNYODA TA’LIM MUAMMOLARI VA TA’LIM TIZIMINT BOSHQARISH	70
Bolonya jarayozi mamlakstlari va O'zbakiston oliy ta'lim tizimi qiyosiy tahlili	70
Qiyc®y ta umaa пишу ta um нашит amqia&h vositaian	79
RivojlaEEaE davlatlar ta um tizimi	85
Evropa mamlakstlari da oliy taTimziEg xeses iyatlari va tatkibi	106
XXI - ASR QIYOSIY ТАХШ1	119
XX-XXI asrlarda xorijda xalqaro ta'lim таксой	119
Xonjiy mamlakatlatda maktab ta Umi tizimlari	133
7 a iimt tiami castcilan va texnoloaivalan	153
Ikki tilli ta'lim tizimlari	162
Ta lim tiamua boshqari sh: zam.or.aviv yocidaslxvlar	172
Jahon mamlakatlarida padagog kadtLarga Ъо Тезе ehtiyoj va ulami tayvoclash masalalari	180
XIX OS A	192
FOYDALAMLGAN ADAEIYOTLAR	193
GLOSSARIY	196

O‘quv qo‘llanmalari katta bo‘lishiga qaramay, mobil ta’lim uchun ilovalarni ishlab chiqish bo‘yicha uslubiy ishlanmalar yetarli emas. Shu munosabat bilan tadqiqotimizning maqsadi Android OS ishlaydigan mobil qurilmalar uchun elektron darslik yaratish metodikasini ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish edi.

Bu metodika ADDIE ¹ pedagogik loyihalash tamoyillariga asoslanadi [4].

Grafik usulda model 1-rasmda ko‘rsatilgan.

realizatsiy a qilish

taxlil (анализ)

baxolash

dizayn

ishlab chiqish

Rasm 1. Model ADDIE

Tahlil qilish bosqichida elektron darslikning talabalar tayyorlashning umumiy tizimida tutgan o‘rni va o‘rnini hisobga olgan holda elektron darslik yordamida o‘rganish maqsadlarini oqilona cheklash hamda undan foydalanib o‘rganishning kutilayotgan natijalarini oldindan aytib berish lozim. Bu bosqichni muvaffaqiyatli o‘tish uchun elektron darslikning kimga mo‘ljallanganligini aniq belgilash, uning qanday tuzilishga ega bo‘lishini aniqlash va elektron darslikning vazifalarini aniqlash lozim.

Elektron darslikni loyihalash bosqichida vositalarni tanlash amalga oshiriladi, uning asosiy bloklari va o‘rganish strategiyasi aniqlanadi va tartib, interfeys va navigatsiya xususiyatlari aniqlanadi.

Rivojlanish fazasi 2-rasmda ko‘rsatilgan.

elektron darslikning tuzilishini qurish

tarkibni yaratish

qurilish vazifalari

baholash qurilishi

elektron darslik nomi

tarkibni tanlash

vazifalarning mazmuni

Baxolash tizimi va me’zoni

elektron darslikning mundarijasi

kontent taqdimotini tanlash

Topshirit turlari

elektron darslik bo’limlari

glossariy

Asosiy va qo’shimcha adabiyotlar ro’yxati

Rasm 2. Elektron darslikning rivojlanish bosqichi

Amalga oshirish bosqichida elektron darslikning dasturiy ta’minoti oldingi bosqichlarda hisobga olingan barcha resurslar va talablarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi: dastur taqdimotini yaratish; tarkibni to‘ldirish; arizani disk raskadrovka qilish; elektron darslikni ko‘rib chiqish; dastlabki bosqichda hisobot uchun savollar (shakllantiruvchi baholash).

Baholash bosqichi ishlab chiqilgan elektron darslikning sifatini eksperimental tekshirish va baholashni o‘z ichiga oladi. Elektron darslik sifatini baholash uchun quyidagi mezonlar ishlab chiqildi:

• >    elektron darslik mazmuni, maqsad va vazifalari;

• >       materiallar tuzilishi; kontent sifati;

• >      javob dizayn;

• >      oson navigatsiya;

• >      aniq maqsadlar;

• >      ko’lamini uchun vositalar mavjudligi;

• >      qidiruv vositalari mavjudligi;

• >      geribildirim mavjudligi.

Bayon etilgan metodikaga muvofiq "masofaviy ta’lim texnologiyalari" fanining "masofaviy ta’lim texnologiyalarining mohiyati, tuzilishi va mazmuni" bo‘limini o‘rganuvchi talabalar uchun Android asosida mobil qurilmalar uchun elektron darslik ishlab chiqildi [5-6].

Dasturga kirganingizda asosiy ekran ochiladi, bu yerda elektron darslik bo‘limlari joylashgan bosh menyu joylashadi (3-rasm).

Ko‘rsatkich 3. Asosiy ilova ekranining interfeysi

Dastur kodining bir bo‘lagi 4-rasmda ko‘rsatilgan.

< yout xmlns:android=" pk/res/android"

xmlns:app=" es-auto"

xmlns:tools=" "

android:layout_width="match_parent" android:layout_height="match_parent" android:background="#AD2BC4" tools:context=".MainActivity4">

android:layout_width="wrap_content" android:layout_height="75dp" android:text="Mundarija"

android:layout_marginTop="10dp" android:textSize="35sp"

app:layout_constraintVertical_bias="0" android:textColor="#00BCD4"

android:layout_marginLeft="20dp" android:layout_marginRight="20dp"

app:layout_constraintLeft_toLeftOf="parent"

app:layout_constraintRight_toRightOf="parent"

app:layout_constraintBottom_toBottomOf="pa rent"

app:layout_constraintTop_toTopOf="parent"/>

Ko‘rsatkich 4. Dasturning asosiy ekran interfeysining dastur kodi

Ma’lum bir bo‘lim tanlangandan so‘ng tegishli nazariy blok ochiladi (5-rasm).

Ko‘rsatkich 5. Elektron darslikning nazariy bo‘limi

Ushbu dasturdan pedagogik ta’lim talabalari o‘rtasida "masofaviy ta’lim texnologiyalari" fani bo‘yicha materiallarni nazariy ishlab chiqishni tashkil etish uchun foydalaniladi. Mobil ilovaning mavjudligi talabalarga o‘zlari uchun qulay bo‘lgan istalgan vaqtda uni mobil qurilmasidan ishga tushirish va nazariy materialni o‘rganish imkonini beradi [6].

Bizning fikrimizcha, bunday mobil ilovalardan foydalanish o‘qitishning mavjudlik, ommaviy, tizimli foydalanish, innovatsiya va texnologiyani amalga oshirish orqali ta’lim jarayonining samaradorligini oshiradi. Pedagogik dizayn tamoyillarini hisobga olgan holda Android OS ishlaydigan mobil qurilmalar uchun o‘quv dasturlarini ishlab chiqish bo‘yicha tavsiya etilgan metodikadan turli o‘quv fanlari uchun elektron mobil darsliklar yaratishda foydalanish mumkin.

Adabiyotlar ruyxati:

• 1.    Rekomendatsii po politike v oblasti mobilnogo obucheniya [Elektronnыy resurs] - Rejim dostupa: http://iite. unesco.org/ pics/ publications/ ru/files/3214738.pdf .

• 2.    Romanova M.V., Savelev K.N. Razrabotka elektronnыx obrazovatelnыx resursov//Novыe informatsionnыe texnologii v obrazovanii materialы VIII mejdunar. nauch.-prakt. konf. Ros. gos. prof.-ped. un-t. Yekaterinburg, 2015. -S. 364-367.

• 3.    Servis Google Play [Elektronnыy resurs] - Rejim dostupa: play.google.com.

• 4.    Znakomimsya s ADDIE [Elektronnыy resurs] - Rejim dostupa: http://armikael.com .

• 5.    Karmanova Ye.V. Organizatsiya uchebnogo protsessa s ispolzovaniem distansionnыx obrazovatelnыx texnologiy : [Elektronnыy resurs] : uchebnoe posobie / Yekaterina Vladimirovna Karmanova; FGBOU

  VPO «Magnitogorskiy gosudarstvennыy texnicheskiy universitet im. G.I. Nosova». – Elektron. tekstovыe dan. (2,23 Mb). – Magnitogorsk : FGBOU VPO «MGTU», 2016.

• 6.    Primenenie distansionnыx texnologiy v vыsshem uchebnom zavedenii: monografiya / I.I. Bobrova, Ye.G. Trofimov, Ye.V. Karmanova, Ye.V. Chernova, L.F. Ganieva, K.A. Ruban, V.N. Makashova – Magnitogorsk: Izd-vo Magnitogorsk. gos tex un-ta im G.I.Nosova, 2016.-s.97.

"Экономика и социум" №4(83) 2021