Ишло ўжалик экинларида овакловчи пашшаларнингривожланиши
Автор: Исашова У.А., Султонова М.Ж.
Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium
Рубрика: Основной раздел
Статья в выпуске: 12-1 (91), 2021 года.
Бесплатный доступ
Ушбу мақолада сабзавот биоценозида учрайдиган ғовакловчи пашшанингLiriomyza sativaeтури ҳамда фазалар бўйича ривожланиши ва ўсимликни зарарлаш майдонлари бўйича олиб борилган кузатув ва тадқиқот натижалари келтирилган.Ғовакловчи пашшаларнинг 5 кун давомида ўсимлик баргини зарарлаш фоизлари ва зараркунанданинг ривожланиш фазаларини давомийлиги ўрганилди.
Liriomyza sativa
Короткий адрес: https://sciup.org/140262381
IDR: 140262381
Текст научной статьи Ишло ўжалик экинларида овакловчи пашшаларнингривожланиши
1-жадвал
Liriomyza sativae. нинг ривожланиш давомийлиги ва фазаларининг ўлчамлари
Ривожланиш даврлари |
Ривожланиш авомийлиги к н |
Узунлиги, |
Тухуми |
5,6±0,5 |
0,25±0,02 |
Биринчи ёш личинкаси |
1,9±0,2 |
1,3± 0,4 |
Иккинчи ёш личинкаси |
2,4±0,5 |
1,6±0,2 |
Учинчи ёш личинкаси |
2,6±0,2 |
2,9±0,1 |
Ғумбаги |
12±0,8 |
2,2±0,5 |
Имагоси |
4,4±1,2 |
1,8±0,3 |
Бизнинг тажрибамизда Liriomyza satvae. нинг тўлиқ бир авлоди 18 кун давомида ривожланиб бўлди. Тухумлик стадияси ўртача 5,6 кунда ривожланди. Тухуми ўртача 0.25 мм узунликда бўлди.Биринчи ёш личинкаси ўртача 1,9 кунда ривожланди ва узунлиги ўртача 1,3 мм бўлди.Иккинчи ёш личинкаси ўртача 2,4 кунда ривожланди ва узунлиги ўртача 1,6 мм бўлди.Учинчи ёш личинкаси ўртача 2,6 кунда ривожланди ва узунлиги ўртача 2,9 ммни ташкил қилди.Ғумбаги ўртача 12 кунда ривожланди ва узунлиги 2,2 ммни ташкил қилди.Имагоси ўртача 4,4 кунда ривожланди ва узунлиги 1,8 ммни ташкил қилди.Лаборатория шароитида урғочилари ўртача 7 кун, эркаклари эса 4 кун яшайдилар. Тажрибаларимизда урғочи пашшаларнинг серпуштлиги ҳам аниқланди. Урғочи пашшалар ўртача 25 та тухум қўйди. Айрим вариантларда бу кўрсаткич 39 та, энг паст серпуштликда
16 та тухумни ташкил қилди. Liriomyza sativae личинкаларининг ривожланиш давомийлиги у озиқланаётган ўсимлик турига ва ҳаво ҳароратига боғлиқ.Личинкалар ғоваклардан асосан соат 900 дан 1300 гача чиқиб, авж даври (пик) 1030 ни ташкил қилди. Пашша личинкалари томонидан ўсимлик барги юзасини зарарлаш жадаллигини кузатганимизда қуйидагилар аниқланди (2-жадвал).
2-жадвал
Liriomyza sativae личинкаларини барг юзасига етказадиган зарари
Кун |
Зарарланган майдон, см2да |
Зарарланган майдон, % да |
||
1 кунлиги |
Жами |
1 кунлиги |
Жами |
|
1 |
0,04 |
0,04 |
5,3 |
5,3 |
2 |
0,12 |
0,16 |
16 |
21,3 |
3 |
0,22 |
0,38 |
29,3 |
50,6 |
4 |
0,26 |
0,64 |
34,6 |
85,3 |
5 |
0,19 |
0.73 |
25,3 |
97,3 |
Жадвалдан кўриниб турибдики, личинкалар 1-куни умумий зарарланиш майдонининг 5,3% ини, 2-куни 16% ини ва учинчи куни эса 29,3 % ини зарарлар экан. 4 ва 5 – кунлари зарарлаш майдони ўсиб бориб жами зарарланиш майдонининг 34,6 % ни ташкил этади. Битта личинка ўзининг ҳаёти давомида помидор баргини ўртача 0,75 см2 юзасини зарарлаб, ўсимликка шикаст етказади. Юқоридаги маълумотлар асосида шуни хулоса қилиш мумкинки, личинкалар биринчи куни озуқага кам талаб бўлиб, улар катталашган сари ўсимликка зарари ошиб боради.
Шунингдек, зарарланиш даражаси барглардаги личинкалар миқдорига боғлиқ ҳолда ўзгариб боради.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ.
-
1 . Ш.Ҳўжаев, Э.А.Холмуродов “Энтомология, қишлоқ хўжалик экинларини ҳимоя қилиш ва агротоксикология” Тошкент. 2014йил
-
2 . Другова Е.В., Злобин В.В. «Томатный листовой минер требует внимания» Защ и Карантин растение. 2003 № 3, стр.36
-
3 .Harris Mary, Bedley J., W. Dennis. “Liriomyzatrifolii (Agromyzidae, Diptera)
-
4 ..Minkenberg Oscar, Helderman C.A. “Effects of temperature on the life history of L.bryoniae (Agromyzidae, Diptera) on tomato”. \\ J. Econ. Entomol. 1990 – 83, № 1 – р 117. реф.жур.Биология 1991 № 11.
-
5 .Spenser K.A. 1973 a. “Diptera, Agromizidae – Handbook for the Inentificftion of British Insects”. 10 (5g): 1-136.
-
6 .Abe Y. & Kawahara T. (2001). Coexistence of the vegetable leafminer; Liriomyza sativae(Diptera: Agromyzidae), with L. trifolii and L. bryoniae on commercially growntomato plants. Applied Entomology and Zoology 36: 277 -281.
-
7 .Mason Gail A., Johnson Marshall W. and others. “Susceptility of L.sativae and Liriomyza trifolii (Agromyzidae, Diptera) to permetrin and fenvalerate”.
-
8 .Isashova, U. A. (2020). Leaf Miner Flies and Measures of Fighting Against Them. Solid State Technology , 63 (4), 244-249.
-
9 . Sulaymonov, B. A., Isashova, U. A., Rakhmanova, M. K., Parpiyeva, M. Q., & Rasulov, U. S. (2019). Systematic analysis of the dominant types of entomophages in fruit orchards. Indonesian Journal of Innovation Studies , 8 .
11. Anorbayev, A. R., Isashova, U. А., Rakhmonova, М. K., & Jumayeva, A. N. (2019). Development and Harm of Liriomyza Sativa Blanchard leaf--mining Flies.
Indonesian Journal of Innovation Studies
,
8
.
suppressionwithsoliarapplicationsofSteintrmacarpocapsaeandabamektin”. \\ J. Econ. Entomol. 1990-83, № 6с, р2380. Реф. жур. Биология 1991 № 10.
“J.Econ. Entomol” 1987, 80, № 6, 1262-1266 (анг). Реф. Жур. Биология 1988 № 8.
"Экономика и социум" №12(91) 2021
Список литературы Ишло ўжалик экинларида овакловчи пашшаларнингривожланиши
- Ш.Ҳўжаев, Э.А.Холмуродов “Энтомология, қишлоқ хўжалик экинларини ҳимоя қилиш ва агротоксикология” Тошкент. 2014йил
- Другова Е.В., Злобин В.В. «Томатный листовой минер требует внимания» Защ и Карантин растение. 2003 № 3, стр.36
- Harris Mary, Bedley J., W. Dennis. “Liriomyzatrifolii (Agromyzidae, Diptera) suppressionwithsoliarapplicationsofSteintrmacarpocapsaeandabamektin”. \\ J. Econ. Entomol. 1990-83, № 6с, р2380. Реф. жур. Биология 1991 № 10.
- Minkenberg Oscar, Helderman C.A. “Effects of temperature on the life history of L.bryoniae (Agromyzidae, Diptera) on tomato”. \\ J. Econ. Entomol. 1990 - 83, № 1 - р 117. реф.жур.Биология 1991 № 11.
- Spenser K.A. 1973 a. “Diptera, Agromizidae - Handbook for the Inentificftion of British Insects”. 10 (5g): 1-136.
- Abe Y. & Kawahara T. (2001). Coexistence of the vegetable leafminer; Liriomyza sativae(Diptera: Agromyzidae), with L. trifolii and L. bryoniae on commercially growntomato plants. Applied Entomology and Zoology 36: 277 - 281.
- Mason Gail A., Johnson Marshall W. and others. “Susceptility of L.sativae and Liriomyza trifolii (Agromyzidae, Diptera) to permetrin and fenvalerate”. “J.Econ. Entomol” 1987, 80, № 6, 1262-1266 (анг). Реф. Жур. Биология 1988 № 8.
- Isashova, U. A. (2020). Leaf Miner Flies and Measures of Fighting Against Them. Solid State Technology, 63(4), 244-249.
- Sulaymonov, B. A., Isashova, U. A., Rakhmanova, M. K., Parpiyeva, M. Q., & Rasulov, U. S. (2019). Systematic analysis of the dominant types of entomophages in fruit orchards. Indonesian Journal of Innovation Studies, 8.
- Anorbayev, A. R., Isashova, U. А., Rakhmonova, М. K., & Jumayeva, A. N. (2019). Development and Harm of Liriomyza Sativa Blanchard leaf--mining Flies. Indonesian Journal of Innovation Studies, 8.