O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanish imkoniyatlari

Kirish. Raqamli iqtisodiyot zamonaviy texnologiyalarga asoslangan iqtisodiy model boʻlib, mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida muhim rol oʻynaydi. Oʻzbekistonning ushbu sohadagi rivojlanish imkoniyatlari koʻp qirrali va keng koʻlamlidir. Birinchidan, davlat raqamli infratuzilmani rivojlantirishga katta e'tibor qaratmoqda. Internet tarmog‘ini kengaytirish, zamonaviy IT-parklar tashkil etish va axborot texnologiyalari sohasidagi startaplarni qoʻllab-quvvatlash choralari koʻrilmoqda.Ikkinchidan, raqamli iqtisodiyot kichik va oʻrta biznes uchun yangi imkoniyatlar yaratadi, masalan, elektron tijoratni rivojlantirish, elektron toʻlov tizimlarini joriy etish va eksport salohiyatini oshirish. Bundan tashqari, aholining moliyaviy savodxonligini oshirish ham ushbu jarayonning ajralmas qismidir.Uchinchidan, davlat xizmatlarini raqamlashtirish orqali samaradorlikni oshirish va korrupsiyani kamaytirish imkoniyatlari mavjud. Elektron hukumat tizimining kengayishi aholiga qulay va tezkor xizmatlarni taqdim etishda muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Mamlakatimizda ilm-maʼrifatga alohida urgʻu berilishi va bu orqali raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish masalasi kun tartibiga qoʻyilishi bugungi kun zaruratidir. Zero, eng katta boylik – bu aql-zakovat va ilm, eng katta meros – bu yaxshi tarbiya, eng katta qashshoqlik – bu bilimsizlikdir.

Raqamli iqtisodiyot oʻzi nima? u iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqalarni raqamli texnologiyalarni qoʻllash asnosida amalga oshirishning yaxlit bir tizimi sifatida qaraladi. Bunda raqamli iqtisoidiyot yangi texnologiyalar, platformalar va biznes modellari yaratish va ularni kundalik hayotga joriy etish orqali mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga koʻchirish demakdir.

Soʻngi yillarda iqtisodiyotning raqamli sektorini rivojlantirish borasida davlat tomonidan keng koʻlamli chora-tadbirlar amalga oshirish maqsadida Prezidentimiz tomonidan bir qator normativ-huquqiy hujjatlari imzolandi.

Raqamli iqtisodiyotni keng joriy etish va uni qoʻllab-quvvatlash mamlakatimizning istiqboldagi taraqqiyot rejasidan muhim oʻrin egallaganligi tufayli iqtisodiyotning raqamli sektorini rivojlantirish borasida keng koʻlamli chora-tadbirlar belgilandi va mazkur vazifalar ijrosi oʻlaroq, mamlakatimizda yangi elektron hujjat aylanishi tizimlari joriy etilmoqda, elektron toʻlovlar rivojlantirilmoqda va elektron tijorat sohasidagi normativ-huquqiy baza takomillashtirilmoqda, elektron infratuzilma va tijorat shakllantirilmoqda, iqtisodiyotning barcha jabhalarida raqamli transformatsiyaga oʻtilishi qadamma-qadam amalga oshirilmoqda.

Oʻzbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi zamonaviy texnologiyalarning iqtisodiyot sohalariga joriy etilishi, samaradorlikni oshirish, va global raqobatbardoshlikni ta'minlash maqsadlarini oʻz ichiga oladi. Quyida raqamli iqtisodiyotning rivojlanish omillari haqida batafsil toʻxtalib oʻtiladi:

• 1.    Raqamli infratuzilma rivojlanishi

• •    Internet tarmog‘ining kengayishi va sifati : Internet aloqasining keng qamrovli va yuqori tezlikda boʻlishi raqamli iqtisodiyotning asosiy omili hisoblanadi. Oʻzbekiston soʻnggi yillarda 4G va 5G tarmoqlarini kengaytirish, shuningdek, optik tolali aloqa tarmoqlarini joriy etish ustida ish olib bormoqda.

• •    Texnologik infrastruktura : Ma'lumot markazlari, bulutli hisoblash xizmatlari, va texnoparklar raqamli iqtisodiyot rivoji uchun muhim hisoblanadi.

• 2.    Qonunchilik va davlat qoʻllab-quvvatlovi

  • •    Normativ-huquqiy bazaning takomillashuvi : Raqamli iqtisodiyot rivojlanishi uchun davlat tomonidan qonunlar va nizomlar joriy qilinmoqda. Xususan, elektron tijorat, raqamli toʻlovlar va ma'lumotlarni himoya qilish sohasidagi qonunchilik rivojlantirilmoqda.

  • •    Davlat dasturlari: "Raqamli Oʻzbekiston – 2030" strategiyasi raqamli texnologiyalarni rivojlantirishga qaratilgan.

• 3.    Kadrlar tayyorlash va raqamli savodxonlik

• •    Raqamli savodxonlikni oshirish: Aholining texnologik bilim va koʻnikmalarini oshirish raqamli iqtisodiyotning muhim qismi hisoblanadi. Hozirda IT ta'lim markazlari, universitetlar va maxsus kurslar orqali IT sohasidagi kadrlar tayyorlanmoqda.

• •    Texnik kadrlar: Dasturchilar, muhandislar va IT mutaxassislarining koʻpayishi texnologik rivojlanishni tezlashtiradi.

• 4.    Elektron tijorat va moliyaviy texnologiyalar (FinTech)

• •    Raqamli toʻlov tizimlari: Payme, Click va boshqa toʻlov platformalari aholining kundalik hayotiga joriy etildi, bu esa naqd pul muomalasini qisqartirishga yordam beradi.

• •    Elektron tijorat platformalari: Oʻzbekistonda elektron savdo platformalari va onlayn xizmat koʻrsatish imkoniyatlari kengaymoqda.

• 5.    Innovatsion ekotizim va startaplar

• •      Startaplarni qoʻllab-quvvatlash : Innovatsion g‘oyalarni amalga

oshirish uchun davlat va xususiy sektor mablag‘lari jalb qilinmoqda.

• •      Texnoparklar va akseleratorlar : IT Park, Inha universitetining

• 6.    Xalqaro hamkorlik

inkubator dasturlari va boshqa innovatsion markazlar startaplarni qoʻllab-quvvatlashni kuchaytirmoqda.

• •    Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish: Texnologik loyihalar va startaplar uchun xorijiy investorlarni jalb qilish raqamli iqtisodiyot rivojiga turtki beradi.

• •    Tajribalarni oʻzlashtirish: Global texnologik kompaniyalar bilan hamkorlik qilish orqali ilg‘or tajribalarni Oʻzbekistonga olib kelish imkoniyatlari kengaymoqda.

• 7.    Raqamli xizmatlar koʻlamining kengayishi

• •    Davlat xizmatlarining raqamlashtirilishi: Davlat xizmatlari yagona platforma orqali elektron shaklda taqdim etilmoqda (my.gov.uz).

• •    Sog‘liqni saqlash va ta’lim sohasida raqamlashtirish: Elektron tibbiy kartalar va onlayn ta'lim platformalari keng rivojlanmoqda.

Oʻzbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanish imkoniyatlari juda keng va ulkan salohiyatga ega. Quyida ushbu yoʻnalishda mavjud imkoniyatlar va ustuvorliklar haqida maʼlumot beriladi:

• •    Onlayn savdo rivoji: Elektron tijorat bozori tez surʼatlar bilan kengaymoqda. Milliy va xalqaro platformalar orqali kichik bizneslar osonlikcha raqamli bozorga chiqmoqda.

• •    Fintech xizmatlari: Toʻlov tizimlari, mobil banking va raqamli moliyaviy xizmatlar aholining kundalik hayotida oʻz oʻrnini topmoqda.

• 5.    Xalqaro tajriba va hamkorlik

• •    Investitsion hamkorlik: Xalqaro kompaniyalar va donor tashkilotlar (Jahon banki, ITU, USAID) Oʻzbekistonning raqamli iqtisodiyotini rivojlantirishda faol ishtirok etmoqda.

• •    Texnologiya transferi: Rivojlangan davlatlarning ilgʻor texnologiyalari va tajribasidan foydalanish imkoniyati mavjud.

• 6.    Ijtimoiy va iqtisodiy afzalliklar

• •    Ish oʻrinlari yaratish: IT-sohada yangi ish joylari yaratilmoqda. Frilanserlik va masofaviy ish imkoniyatlari kengaymoqda.

• •    Qulayliklar: Raqamli xizmatlar sog‘liqni saqlash, taʼlim, transport va boshqa sohalarda sifatni oshirib, hayotni yengillashtirmoqda.