Qishloq xo`jalik mahsulotlarini tabiy omillar ta`sirida quritish va saqlashning matematik modellarini tadqiqoti

Urug'chilikda, yakuniy mahsulotning yuqori sifatiga intilib, ishlab chiqaruvchilar makkajo'xori boshoqlarini uning fiziologik pishishiga yaqin bo'lgan davrda yig'ib olishadi. O‘rim-yig‘imning bunday usuli mahsulotning jismoniy va fiziologik sifatlarini qadrsizlantirishi mumkin bo‘lgan iqlim hodisalari, mikroorganizmlar va hasharotlar ta’siridan qochib, dalada cheklangan muddatga qolish imkonini beradi. Biroq, bu jarayonda makkajo'xori yuqori namlikli muhitda yig'ib olinadi, uni yig'ib olingandan so'ng darhol quritilishi kerak. Materialning namligini kamaytirish uning biologik faolligini, shuningdek, saqlash vaqtida sodir bo'ladigan kimyoviy va fizik o'zgarishlarni kamaytiradi. Don namligini kamaytirish bir vaqtning o'zida issiqlik va massa almashinuvi jarayonlarini o'z ichiga oladi, bu esa ishlatiladigan don turiga qarab don sifatini sezilarli darajada o'zgartirishi mumkin. Xavfsiz saqlash darajasiga erishilgunga qadar suv mavjudligining kamayishi bilan suv faolligi va kimyoviy reaktsiyalar tezligi kamayadi; shunday qilib, mikroorganizmning rivojlanishi ham kamayadi. Har bir mahsulotning namlikni yo'qotish harakati to'g'risida modellashtirish va nazariy ma'lumotlar quritish tizimlarini o'rganish, jihozlarni loyihalash, optimallashtirish va tijorat hayotiyligini o'rganish uchun zarurdir.

Donni quritadigan texnik parametrlar jadvali

Modellashtirish maqsadi - o`rginalning xarakterli tomonlari modellarni jixatlarini va ularni tadqiq etish usullarini aniqlaydi. Masalan: matematik modellarni deterministik va extimollik (staxastik) sinflarga ajratish mumkin. Birinchisi modelni xarakteristikasi va parametrlari orasidagi o‘zaro mos kelishlikni aniqlasa, ikkinchisi bu kattaliklarni statistik qiymatlari orasidagi moslikni aniqlaydi. U yoki bu turdagi modelni tanlash tasodifiy faktorlarni xisobga olish zarurligi darajasiga asoslangan. Matematik modellarni tadqiq etish usullari qo‘yidagi turlarga bulinadi; analitik, sonli, imitatsion. Matematik modellami ishlab chiqish usullari orasida quyidagilarni ajratish mumkin:

analitik - bu usul asosida substansiyani saqlashning funda mental qonunlari yotadi:

eksperemental va eksperemental-analitik - bu usul asosida o‘rganilayotgan obyektning kirish va chiqish holatlari haqidagi eksperemental ma’lumotlarni statistik qayta ishlash yotadi.

Gigroskopik mahsulotlarda quritish jarayonini tahlil qilish va modellashtirishning bir qancha usullari taklif qilingan. Simulyatsiya qilinishi mumkin bo'lgan jarayonlarda (masalan, quritish) ikki turdagi modellardan foydalanish mumkin: nazariy va empirik. Birinchi modellar o'zlarining murakkabligi va bir nechta funksiya va parametrlarning ishtiroki tufayli boshqarish qiyin bo'lgan qonunlar va nazariyalarga asoslanadi. Empirik modellar odatda nazariy jihatdan shakllantirilmaydi va odatda eksperimental ma'lumotlar va o'lchovli va statistik tahlillarga asoslangan oddiy matematik analogiyalar yordamida olinadi. Ushbu faktlarga qaramay, ushbu modellar tadqiqotchilar tomonidan qoniqarli natijalar bilan texnologiyaning turli sohalarida bir nechta jarayonlarni simulyatsiya qilish uchun taklif qilingan. Quritish kerak bo'lgan materialga qarab, namlik turli mexanizmlar bilan ichkariga kirishi mumkin. Ko'pgina qishloq xo'jaligi mahsulotlarida bo'lgani kabi, g'ovakli mahsulotlarda namlikni tashish mexanizmlari quyidagilardan iborat: suyuqlik diffuziyasi, kapillyar diffuziya, sirt diffuziyasi, gidrodinamik oqim, bug 'diffuziyasi va termal diffuziya.

1-rasm vertikal makkajo’xori donni quritish mashinasi.

Matematik modellar : matematik model tizmini abstrakt tilda formal tavsiflashdan iborat. Xususan tizimni ishlashini matematik ifodalar yordamida modelni yaratish uchun ixtiyoriy matematik vositalar - algebrik, differensial va integral xisoblash, to‘plamlar nazariyasi, algoritmlar nazariyasi va boshqalar ishlatilishi mumkin. Mohiyati bo‘yicha xamma matematika ob’ekt va jarayonlarni modellarini yaratish va tadqiq etish uchun yaratilgan. Ushbu modellar ko'pincha qishloq xo'jaligi mahsulotlarini quritish hodisasini tasvirlash uchun ishlatiladi. Namlik nisbatini aniqlash uchun makkajo'xori boshoqlarining muvozanat namligi Chung-Pfost modeli yordamida hisoblangan.

Xulosa. Don quritish uskunalari energiya tejash va iste'molni kamaytirish yo'nalishida rivojlanmoqda. Ko'pchilik, quritgich juda qimmat deb o'ylashadi. Aslida, quritgich uchun juda ko'p issiqlik manbalari mavjud, shu jumladan o'tin, tabiiy gaz, elektr energiyasi, moy va boshqalar. Agar siz elektr energiyasiga muhtoj bo'lsangiz, 70% energiya sarflaydigan yuqori haroratli issiqlik nasos quritgichidan foydalanish tavsiya etiladi. elektr isitish quvurlari uchun tejash. Yuqori haroratli issiqlik nasos quritgichi asosan ishlatiladi: qo'ziqorinlarni, kiyimlarni, don va donalarni quritish, o'g'itlar, chivin lasanlari, matolar, tamaki barglari, charm, o'simliklarni suvsizlantirish, dori-darmonlar, maydalangan ko'mir, shilimshiq, lignit, loy, yog'och va boshqalar. Jihoz yuqori energiya samaradorligiga, xavfsizlik va barqarorlikka, iqtisodiy va energiya tejashga ega. Oddiy elektr qozonlarning energiya sarfining to'rtdan biriga to'g'ri keladi.

ADABIYOTLAR

• 1.    Numonjonov S. D. Innovative methods of professional training //ISJ Theoretical & Applied Science, 01 (81). – 2020. – С. 747-750.

• 2.    Bobomurodovich, B. M., & Makhamadaminovich, S. M. (2020). Human capital is made in the family. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(2), 144-150.

• 3.    Дадабоев     Кодиржон    Хамиджанович    ИССЛЕДОВАНИЕ

• 4.    N.R.Yusupbekov, D.P.Muxitdinov. Texnologik jarayonlarni modellashtirish va optimallashtirish asoslari. -T.: «Fan va texnologiya», 2015, 440 bet.

МАТЕМАТИЧЕСКИХ МОДЕЛЕЙ ПРОЦЕССОВ СУШКИ И ХРАНЕНИЯ

"Экономика и социум" №3(94) 2022