Фуаролик масъулияти - XXI аср жамият тараиётиниюксалтириш гарови cифатида

CITIZEN RESPONSIBILITY - AS A GUARANTEE FOR IMPROVING SOCIETY DEVELOPMENT OF THE 21ST CENTURY

Ҳеч биримизга сир эмаски ХХI аср жамиятда фуқароларнинг фаол ҳаракати ҳар бир мамлакатнинг тараққиётини таъминловчи куч ҳисобланади. Зеро, фуқаро бўлмаса жамият бўлмаганидек, унинг фаол ҳаракатисиз, масъулиятисиз мамлакатнинг тараққиётини бўлиши ҳам мумкин эмас. Шунинг учун бугун мамлакатимизда кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилаётган даврда, энг муҳим вазифа фуқароларнинг жамият тараққиёти, давлат бошқарувини амалга оширишдаги фаол иштирокини таъминлаш, бунинг учун унинг ижтимоий-сиёсий ва маънавий-маърифий асосларини яратиш муҳим вазифа бўлиб келмоқда. Зеро, фуқаролар, хусусан, ҳар бир ёшларнинг жамиятдаги ўзига хос ўрнини, уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш биз мақсад қилган демакратик фуқаролик жамиятини барпо этишнинг муҳим шартларидан бири. Янги Ўзбекистонда фуқаролик жамиятини риважлантиришда ёшларга глобаллашув замоннинг салбий таъсирини камайтириш ва уларда даҳлдорлик асосида маънавий комил шахс этиб тарбиялаш учун ёшларда ватан ҳалқи олдида масъулият ҳиссини шакллантириш зарур. Бу борада Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев таъкидлаганидек, “Бугунги кунда мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотлар самараси, авваламбор, юксак маънавиятли, мустақил фикрлайдиган, Ватанимиз тақдири ва истиқболи учун масъулиятни ўз зиммасига олишга қодир ёш кадрлар сафини кенгайтиришга бевосита боғлиқ”. Дарҳақиқат, мамлакатимиз аҳолисининг катта қисмини, яъни, 60 фоизини ташкил этадиган ёшлар қатламини бугунда жамият ва давлат олдида масъулиятли қилиб тарбиялаш бугунги миллий ўзига хосликни сақлаб қолиш ҳамда давлат мустақиллигини мустаҳкамлашда муҳим куч сифатида намоён бўлмоқда. Бу борада ёш олим Туратов Ш. масъулият ҳақида қуйидаги фикрларни билдириб ўтади. “Фуқаролик жамиятини ривожлантириш ўзининг бир қатор мезонларига эга бўлиб, уларнинг асосийларидан бири – ҳар бир жамият аъзоларида масъулият туйғуси билан яшаш ҳусусиятини шакллантиришдир. Масъулиятли фуқароларнинг ҳар бир амалий, ҳаракати ва фаолияти маҳсулини тўлиқ тасаввур қила олган ҳолда унинг ўзи ва ўзгалар учун нима наф келтиришини тушуна олиш қобилиятидир.

Фуқаролик масъулияти Ўзбекистонда яшаётган ҳар бир онгли фуқаронинг қайси миллат вакили бўлишидан қатъий назар, Конституцияда кафолатланган ҳуқуқларидан фойдаланиш баробарида, унга жавобан фуқаролик масъулиятини ҳам ҳис этиб яшашидир. Бунинг маъноси, ҳар бир фуқаро мамлакат Конституциясига, Олий Мажлис қабул қилган барча қонунларга, Вазирлар Маҳкамаси чиқарган қарорларга риоя этиши ва ҳурмат қилиши, уларни амалга ошириш учун ўзида масъулият сезиши лозим. Шуни унутмаслик керакки, ижтимоий тараккиётнинг демократик ривожланиш жараёни шахснинг узини-узи англаши, кадр-кимматини кай даражада эъзозлай олиши, жамият учун хизмат қилиш имконияти ва ҳаракат меъёрига кўп жиҳатдан боғлиқдир. Буларнинг ҳаммаси кишиларнинг ўзи яшаб турган кўча, маҳалласидан тортиб, то яхлит мамлакатнинг барқарорлигини сақлаб қолиш, хавфсизликни таъминлашда юксак масъулиятни ўз фаолиятида онгли равишда амалга ошириши демакдир.

Фукаролик масъулияти ва тараккиётимизнинг бош омили ва кафолати - бу

Ўзбекистон Республикаси Конституциясидир.

Бугунда

Ўзбекистон

Республикаси Конституцияси мамлакатимизда фуқаролик жамиятини шакллантиришнинг асосий принципларини белгилаб берган бирламчи ҳужжатдир. Ўзбекистон Конституциясининг бош мақсади замирида инсон манфаатларига хизмат қилиш принципи ётади. Шунинг учун ҳам унинг “Асосий принциплар”идан кейинги бўлими бевосита инсон ҳуқуқ ва эркинликларига ҳамда бурчларига бағишланган. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг VI боби “Фукаролик” деб номланиб, Конституциянинг 21 -моддасида Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ягона фуқаролик ўрнатилади. Ўзбекистон Республикасининг фуқаролиги, унга қандай асосларда эга бўлганликдан қатъи назар, ҳамма учун тенгдир. Қорақалпоғистон Республикасининг фуқароси айни вақтда Ўзбекистон Республикасининг фуқароси ҳисобланади. Фуқароликка эга бўлиш ва уни йўқотиш асослари ҳамда тартиби конун билан белгиланади дейилган. Узбекистон Республикаси Конституциясининг 22-моддасида давлат уз худудида кам, унинг ташкарисида ҳам ўз фуқароларини ҳуқуқий ҳимоя қилиши ва уларга ҳомийлик кўрсатишни кафолатлаши хакида маълумот берилган булса, Конституциянинг 23-моддасида, Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги чет эл фуқароларининг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари халқаро ҳуқуқ нормаларига мувофиқ таъминланиши, улар Ўзбекистон Республикасининг

Конституцияси, қонунлари ва халқаро шартномалари билан белгиланган бурчларни адо этишлари белгилаб қўйилган.

Ўзбeкиcтoндa ёш aвлoднинг фуқaрoлик мacъулиятини шaкллaнтириш мacaлacи бугунги кундaги дoлзaрб мacaлa cифaтидa муҳим aҳaмиятгa эгa бўлмoқдa. Бу масаланинг ечимини ёшларнинг ҳуқуқий вa aхлoқий oнгини уйғун тарзда юкcaлтириш орқали топиш муҳим aҳaмият кacб этади. Зеро, ёшлaрдa фуқaрoлик мacъулиятини шу тариқа шaкллaнтириш вa ривoжлaнтириш Ўзбeкиcтoндa ижтимoий бaрқaрoрлик, жaмият тaрaққиёти вa қўлгa киритилaётгaн мувaффaқиятлaрнинг муҳим омилларидан бири бўлиб хизмат қилади.

Фойдаланилган адабиётлар:

• 1.    Мирзиёев Ш.М. Конституция – эркин ва фаровон ҳаётимиз, мамлакатимизни янада тараққий эттиришнинг мустаҳкам пойдеворидир //Халқимизнинг розилиги бизнинг фаолиятимизга берилган энг олий баҳодир. 2-жилд. Тошкент, Ўзбекистон, 2018 йил, 36-37 бетлар.

• 2.    Саидқосимов А. Фуқаролик масъулияти – жамиятда қонун устуворлигини таъминлашнинг муҳим шарти // Демократлаштириш ва инсон ҳуқуқлари. Илмий-маърифий журнал, № 4, 2020 йил, 45 бет.

• 3.    Садулла Отамуродов. “Глобаллашув: миллатни асраш масъулияти”. Тошкент 2018 йил 148 бет.

• 4.    Ibaydullayev, T. G. (2019). Ethnic cloths as a main factor of national cultural development. In EurasiaScience (pp. 119-120).

• 5.    Melikuzievich, K. P., & Ibodullaevich, K. K. (2022, March). Moral perfection-anti corruption the spiritual basis of struggle. In E Conference Zone (pp. 86-88).

• 6.    Turatov Sh.B. Factors of civil responsibility for the development of society // In an “International Multidisciplinary Conference” “Tech-Fest-2021”, published with Conference International Database, hosted online from Boston, USA on October 3rd 2021. - Page. 9-12.

• 7.    Kholbekova, M. A. T. U. (2022). Applications and developments of synergetics. Scientific progress, 3(3), 942-945.

• 8.    Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). Content of the concept of synergetics. Scientific progress, 3(3), 938-941.

• 9.    Tajibayev, M. A., & Axmedov, J. T. (2022). Sinergetik yondashuv-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantirishning asosiy jihatlaridan biri sifatida. Scientific progress, 3(3), 527-532.

• 10.    Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). The concepts of sustainability and instability in synergetics are an important principle. Scientific progress, 3(3), 930933.

• 11.    Kulmatov, P. M., & Tajibaev, M. A. (2022). Synergetic aas a factor for the development of modern science. Scientific progress, 3(3), 925-929.

• 12.    Tajibaev, M. A., & Kholbekova, M. U. (2022). Synergetic methodology serves humanity. Scientific progress, 3(3), 934-937.

• 13.    Abdurashidovich, T. M. (2022). Yoshlarda sinergetik dunyoqarashni shakllantirish omillari. integration of science, education and practice. scientific-methodical journal, 3(3), 203-207.

• 14.    Abdurashidovich, T. M. (2022). Sinergetika-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantiruvchi bilim sifatida. Fan, ta'lim, madaniyat va innovatsiya, 1(2), 69-73.

• 15.    Azimova, S. Y., & Tojiboev, M. A. (2021). Improvement of spiritual and educational work it is our important task. Scientific progress, 2(5), 544-548.

• 16.    Melikuziyevich, K. P., & Abdurashidovich, T. M. (2021). State and community management-as a priority task in the appeal. International journal of discourse on innovation, integration and education, 2(2), 133-136.

• 17.    Quvanovich, R. Q. (2021). The Moral Importance of Humanity and Patriotism in Chistiya and Kubraviya. International Journal on Orange Technologies, 3(3), 98-103.

• 18.    Ruziev, A. J. (2019). Изучение мировоззрения и деятельности мыслителей как исторического критерия. Theoretical & Applied Science, (11), 166-169.

• 19.    Ruziyev, A. (2021). Дунёқарашда тарихий хотира ва онгнинг ўзаро деалектикаси. Научно-просветительский журнал" Наставник", (2), 187-193.

"Экономика и социум" №9(100) 2022