Эластик стерженнинг ўрнатилиш параметрларини анилаш

Қобиқланган уруғларни қуритиш ускунасининг транспортер лентасидан тушаётган уруғнинг шкастланмасдан тушуши ва унинг сиртининг ҳамма тамони бутунлай сифатли қуриши учун, унга кейинги транспортер лентага бошқа юзаси билан оҳиста тушиши учун уруғ ҳаракат траекториясининг охирги қисмида цилиндрик эластик стерженлар ўрнатилган. Бу стерженга уруғ бориб урилганда у айланма ҳаракат қилишга мажбур бўлади, инерцияси пасайиб стержен бўйлаб текис пастга тушади. Бундан ташқари уруғнинг стерженга келиб урилганда шкастланмаслиги учун стерженлар шарнир ёрдамида эркин осиб қўйилади, яъни у уруғ келиб урилганда қандайдир бурчакка силкиниб туради. Бу эса уруғнинг стерженга келиб урилганда стержен томонидан ҳосил бўладиган реакция кучининг кўпаймаслигига олиб келади. Чунки стержен силкинаётиб қаршилик кучини камайтиради.

Эластик стержен материали полиэтилен ёки резинадан тайёрланади.

Уруғнинг транспартёр лентадан отилиб тушишини ўрганамиз. Эластик стержен, уруғ эгри чизиқли ҳаракатини тугатаётиб пастга перрендикуляр туша бошлаган нуқтага ўрнатилиши лозим. Чунки агар уруғ ўз траекторияси бўйича тушса шикастланиш эҳтимоли кўпаяди, бундан ташқари пастки лентага ўзининг жойлашув ҳолатини ўзгартирмасдан, яъни қуримаган юзанинг жойлашуви ўзгармай қолиши мумкин.

Уруғни моддий нуқта деб қабул қиламиз. Ҳавонинг қаршилиги ҳисобга олинмайди. Уруғ А нуқтада, яъни лентанинг (охирги) тўғри чизиқли ҳаракатининг охирги нуқтасида v 0 тезликка эга. У троекториянинг С нуқтасида вертикал тушишга яқинлаша бошлайди.

Биздан А нуқтанинг О марказдан баландлик h ва узунлик ℓ ни топишимиз талаб қилинади (1–расм).

1–расм. Уруғнинг тушиш траекторияси.

YOX координата текислигини ўрнатамиз. Бу ерда y 0 = h , x 0 = 0.

Бошланғич тезлик v 0 нинг Y ўқига проекцияси v 0 у = 0 га тенг, X ўқига проекцияси v _{0 x} = v ₀ га тенгдир. Бу эса тезлик v_x = const, яъни у ҳар доим траекториянинг исталган нуқтасида ўзгармас катталикка эга эканлигини билдиради. Шу сабабли а_х = 0 га тенг. Y ўқига тезланиши а_у = – g га тенг, чунки ҳаракат пастга қараб йўналган.

Ҳаракат троекторияси бўйича қандайдир В нуқтадаги тезлик

Vy = V0 y - gt бу ерда           V 0 y = 0

у ^олда          Vy = - gt х ўқига нисбатан тезлик

^V x = ^V 0 x

Троекториянинг ^ар кандай нуктасида v_Ox = v₀ га тенг булади v_x = v .

Энди траекториянинг С нуқтасининг жойлашганг параметрларини аниқлаймиз. Бу нуқта эластик стержен билан ҳаракат троекторияси учрашган нуқтадир. Х ўқи бўйича узоқлигини аниқлаймиз.

Уруғнинг эластик стерженга келиб уриладиган С нуқтасидан лента текислигигача бшлган масофа ёки баландлик

Демак уруғнинг эластик стержен билан учрашган С нуқтасининг параметрлари (1) ва (2) формулалар билан топилади.

Юқоридаги формулалардан кўринадики лентанинг чизиқли тезлиги ортиши билан учиш масофаси ℓ ва h ўлчамлари ортиб кетади. Шуни такидлаш керакки ҚХМИТИ илмий ходимлари томонидан лентанинг чизиқли тезлиги, барабан диаметри ва бошқа параметрларнинг назарий ва тажриба кўрсаткичлари аниқланиб, ишлаб чиқаришга тавсия этилган.

Шунга кўра лента чизиқли тезлиги v 0 = 0,25 м/с , барабанлар диаметри d =0,4 м t=2c ҳисобланса у ҳолда назарий жиҳатдан лентадан отилиб тушаётган уруғнинг эластик стержен билан учрашув нуқтаси параметрлари қуйидагига тенг бўлади h = 19,6 м ; ℓ = 0,5 м. h нинг бу миқдори барабанлар орасидаги масофани қуритиш мосламасининг ихчамлилигини таъминлашга шароит яратади,яъни у барабан диаметридан 19,6 м гача бўлиши мумкин,шу сабабли қуритиш мосламасининг конструктив параметри ихтиёрий танланади.

Юқоридаги схемада кўрсатилган эластик стерженнинг қўлланилиши ҳисобига уруғнинг ўниб чиқиши ва ривожланишига ижобий таъсир этади, чунки бунинг натижасида текис қуриш бир мунча янада яхшиланади, масофалари бўйича текисланиши (лента устида жойлашиши), геометрик размерлари ва унинг донадорлиги бошланғич ҳолатига нисбатан ошади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ: