Психологик маслаат хизматларининг асоси терапевтик алоа исобланади

Калит сўзлар: шахс, психолог мижози, психологик ёрдам, мижознинг терапевтик учрашуви, терапевтик алоқа

Abdullaeva N. senior lecturer Dekhkanov A. student

Namangan Civil Engineering Institute Republic of Uzbekistan, city of Namangan

THERAPEUTIC COMMUNICATION THE BASIS OF PSYCHOLOGICAL COUNSELING

Психологга боришга қарор қилган ва у билан биринчи учрашувга келган мижоз, албатта, ўз муаммоларини ҳал қилиш йўлларини топиш босқичида бўлган шахсдир. Аслида, биз таърифга кўра, ўзини субъектив равишда муаммоли ёки ўта ноқулай ҳис қиладиган ҳолатга ботган одамни учратамиз. Бошқа томондан, бу шахс психолог билан учрашганда ўз муаммоси ва тажрибалари ҳақида айтиб бериши кераклигини тушунади, шунинг учун мутахассис билан тўғридан-тўғри алоқа қилишдан олдин ҳам унинг ичидаги нарсаларни чиқариш учун ўз муаммосини тузишни бошлайди.

Шундай қилиб, психолог билан биринчи алоқага тайёргарлик кўраётганда, шахс деярли ўзаро алоқада бўлишни ёки у билан мулоқотга киришни бошлайди. Унда ўзи билмаган холда психологик ҳимоя учун асос бўлиши мумкин бўлган қўрқувлар пайдо бўлади. Шу билан бирга, биринчи маслаҳат учун келган шахс, у келган муаммодан қатъий назар, ушбу мутахассисга нисбатан маълум бир ишонч эга бўлади. Психологик ёрдам кўрсатиш вазифаси бўлган психолог учун мижознинг шу тарзда кўрсатган ташаббуси ишончли муносабатларни ўрнатиш учун бошланғич нуқта айланади. Шу пайтдан бошлаб психолог самарали терапевтик муносабатларни ривожлантириш ва маслаҳатнинг якуний натижаси учун жавобгардир. Амалиёт шуни кўрсатадики, мижоздан мижозга мутахассисга бўлган дастлабки очиқлик ёки ишонч даражаси сезиларли даражада фарқ қилиши мумкин ва мижоз томонидан терапевтик мулоқотга ички тайёрлик аслида психологнинг масъулиятли профессионаллиги билан учрашиши жуда муҳимдир. Бошқача қилиб айтганда, психологик ёрдам кўрсатиш ҳолати мутахассисдан нафақат юксак маҳоратни, балки унинг шахсий ёки психологик етуклигини ҳам талаб қилади. Шунингдек, унинг касбнинг ахлоқий меъёрларига содиқлиги муҳим аҳамиятга ега, улар орасида "беморга зарар етказмасдан, беморнинг тажрибаси дунёси билан алоқада бўлиш, уни ҳукм қилишга ва уни стандартга мослаштиришга уринмасдан фикрлаш қобилияти билан мурожаат қилиш" қобилияти ва махфийликни ҳурмат қилиш етакчи ўринлардан бирини егаллайди. Ушбу муҳим таркибий қисмлар мавжуд бўлганда, психолог ва мижознинг учрашуви терапевтик бўлади, чунки мижоз билан мулоқотда ваколатли психолог терапевтик суҳбат қонунларига таянади.

"Терапевт шунчаки бемор билан мулоқотда бўлиш орқали даволайди", деди таниқли психотерапевтлардан бири Кайзер. Ва "... амалиёт давомида ҳар бир терапевт учрашувнинг ўзи бемор учун даволанишига ва терапевтнинг назарий йўналишидан қатъи назар, қайта-қайта ишонади", -дейди Irvin Ялом. Бизнинг амалиётимиз шуни кўрсатадики, мутахассис ва мижоз ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг асоси ҳали ҳам терапевтик алоқадир, бу психологик маслаҳат жараёнида етакчи ёки асосий функцияни бажарадиган, еҳтимол енг universal ва ҳар доим тегишли технология. Амалий ёрдам кўрсатадиган professional психолог психологик ишнинг турли ёрдамчи технологиялари ва методларидан фойдаланади. Шу билан бирга, "... баъзи ҳали аниқланмаган тарзда, терапевт ва бемор ўртасидаги шахсий муносабатлар ўзгариш жараёнида муҳим рол ўйнайди, терапевт кўпинча бу омилнинг аҳамиятини инобатга олади ва уларнинг билим қобилиятини оширади."

Терапевтик алоқанинг таркибий қисми терапевтик суҳбат ёки мижоз билан оғзаки (ёки оғзаки) ва оғзаки бўлмаган (ёки оғзаки бўлмаган) мулоқотнинг маълум бир усули ҳисобланади. Шунингдек, унинг психологик маслаҳатнинг турли босқичлари билан боғлиқ бўлган ўз вазифалари мавжуд.

Учрашув бошида суҳбатнинг мақсади мижоз билан алоқа ўрнатиш, мижознинг муаммо ҳақидаги ғояларига қўшилишдир. Бундан ташқари, оғзаки ва оғзаки бўлмаган техникалар ёрдамида мижознинг ўзини ўзи ошкор қилиш, мижознинг умидларини муҳокама қилиш, унинг якуний мақсади учун шароит яратилади. Агар бу ғоялар психологик иш имкониятларидан ташқарига чиқса, улар тузатилади. Психологнинг барча даражаларда акс еттириш усулларидан фойдаланиши мижоз томонидан ички розиликни тўплаш жараёнига ёрдам беради, бу унга максимал психологик хавфсизлик ва қабул қилишни ҳис қилишга ёрдам беради. Суҳбат давомида психологик муаммони ҳал қилиш учун мижознинг барча зарур ресурсларини фаоллаштириш, шу жумладан уларнинг ижобий тажрибасини ўрганиш жуда муҳимдир. Психологнинг вазифаси-мижоз яшайдиган психологик контекстни кенгайтириш, уни еркин танлов қилиш, масалан, вазиятга муносабатини ўзгартириш, қарор қабул қилиш ёки муаммоли хатти-ҳаракатлардан воз кечиш ва ҳоказо. Мижозга унинг психологик муаммосини ҳал қилишда ёрдам берадиган барча манбалар мавжуд, улар фақат фаоллаштирилиши ва керакли жойда ишлатилиши керак. Терапевтик алоқанинг бир қисми сифатида психолог билан учрашувлар мижозга уларнинг яширин имкониятларини билиб олишга ва улардан фойдаланишга ёрдам беради. Бизнинг тажрибамиз шуни кўрсатадики, психолог ва мижоз ўртасидаги терапевтик алоқа маслаҳатнинг ижобий натижасини таъминлайдиган муҳим асосдир.

Aдабиётлар руйхати:

• 1 .Ғозиев Е.oziev E.E. Умумий психология. T.2010.

• 2 .Давлетшин M.G., С.Tўтчиева "Умумкасбий психология". Ўқув қўлланма. T. 2002. 12. Mamurova F. T., Abdullayeva N. K., Qahhorovna S. M. INNOVATIVE APPROACH AND MODERN TRENDS IN THE DEVELOPMENT OF SCIENCE AND EDUCATION //Journal of Critical Reviews. – 2020. – Т. 7. – №. 7. – С. 1061-1063.

• 3 .Мамурова Ф.Т., Абдуллаева Н.К., Маллабоев Н. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТОДА «ОЦЕНКА» ПРИ ОЦЕНКЕ ЗНАНИЙ СТУДЕНТОВ // Теоретические и прикладные науки. - 2019. - №. 11. - С. 80-83.

• 4 .Маъмурова Ф., Абдуллаева Н. ТРЕНИНГ РАЗВИТИЯ СПОСОБНОСТИ МЫШЛЕНИЯ РЕБЕНКА //Экономика и социум. – 2019. – №. 4. – С. 501504.

• 5 .Абдуллаева Н., Мамурова Ф. ВНЕДРЕНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ //Экономика и социум. – 2018. – №. 4. – С. 931-935.

• 6 .Mamurova F. T., Abdullaeva N. K. CHOOSE A SPECIAL STUDENT PSYCHOLOGICAL METHODS //Scientific Bulletin of Namangan State University. – 2020. – Т. 2. – №. 3. – С. 525-529.

• 7 .Н Абдуллаева, Ф Маъмурова, Н Тожимуродов, НЕОБХОДИМОСТЬ ПРИМЕНЕНИЯ СОВРЕМЕННЫХ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАНИИ, Актуальные научные исследования в обществе …, 2021

• 8 .Курбанова С.М., Мадрахимова М.Б., Абдуллаева Н.К., В УСЛОВИЯХ ПОНИМАНИЯ И ЭФФЕКТИВНОГО ПРИМЕНЕНИЯ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ.- Теоретические и прикладные науки, 2020,

• 9 .Ф Маъмурова, Н Абдуллаева ТРЕНИНГ РАЗВИТИЯ СПОСОБНОСТИ МЫШЛЕНИЯ РЕБЕНКА, - Экономика и социум, 2019

"Экономика и социум" №4(95)-1 2022