Тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичларининг ўзгариши

Автор: Очилов Т.А., Худайбердиев М.Р.

Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium

Рубрика: Современные технологии управления организацией

Статья в выпуске: 3-1 (94), 2022 года.

Бесплатный доступ

Ushbu maqolada turli tola tarkibli, ya'ni 100% paxta tolasi, 90% paxta bilan 10% lavsan, 80% paxta bilan 20% lavsan, 70% paxta bilan 30% lavsan tolalari aralashmasidan olingan tikuvchilik iplarining bikrlik ko'rsatkichlari aniqlandi

Эшиш коэффициенти, бикрлик кўрсаткичлари, ярим даврли, бир даврли ва кўп даврли кўрсаткичлар

Короткий адрес: https://sciup.org/140293060

IDR: 140293060

Текст научной статьи Тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичларининг ўзгариши

Тўқимачилик тола, иплар ва тикувчилик иплари оддий шароитда юмшоқ, ингичка, эгилувчан бўладилар. Шунинг учун улар эркин ҳолатда тартибсиз жойлашган бўлади. Тола, иплар олинишида ва улардан маҳсулот ишлаб чиқаришда турли эгилиш деформацияларига учрайди. Эгилиш деформациясида ҳам ярим даврли, бир даврли ва кўп даврли кўрсаткичлар ўрганилади.

Тўқимачилик тола, иплар ярим даврли эгилиш деформациясидан узилмайди. Бажарилган илмий ишлардан маълумки агар тола, иплар 80-90 мкм радиусли қиррада эгилса шикастланиши мумкин. Лекин амалда тола, иплар бундай кичик радиусли қиррада эгилмайди. Шунинг учун ипларнинг ярим даврли эгилиш деформацияси ўрганилмайди.

Ипларнинг мустаҳкамлигини ва кўп даврли деформацияларга чидамлигини ошириш учун улар эшилади ва бир қанча эшилган иплар қўшилиб пишитилади. Ипларни эшиш коэффициенти ошиши билан уларнинг бикрлиги ошади. Ипларнинг бикрлиги майин маҳсулот ишлаб чиқаришда салбий таъсир қилади.

Тикувчилик ипларига қачалик кўп бурам берадиган бўлса, уларнинг бикрлик кўрсаткич шунчалик ортиб бораверади. Лекин, тикувчилик ипларида бурамлар сони ортиши натижасида бикрлик кўрсаткичи ортиши мумкин, акс ҳолда уларнинг узилувчанлик миқдори ортиб кетади.Шу сабабли, тикувчилик ипларига ҳам бурам бераётганда оптимал вариант танланиши лозим бўлади.

Ипларнинг бикрлик кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида тадқиқот ишлари олиб борилди. Унинг учун, тола таркиби ва бурамлар сони турлича бўлган тикувчилик ипларидан намуналар олиниб, уларнинг бикрлик кўрсаткичлари аниқланди. Олинган синов натижалари қуйидаги 1-2-

1- ипнинг бурамлар сони, 500 br/m; 2- ипнинг бурамлар сони, 400 br/m;

3- ипнинг бурамлар сони, 300 br/m; 4-ипнинг бурамлар сони, 200 br/m

1-расм. Турли таркибли толалар аралашмаси ва бурамлар сонининг 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик

______________________ кўрсаткичлари _ ўзгариши. ___________________

"Экономика и социум" №3(94) 2022                   

Толар таркиби турлича иплар

1- ипнинг бурамлар сони, 500 br/m; 2- ипнинг бурамлар сони, 400 br/m;

3- ипнинг бурамлар сони, 300 br/m; 4-ипнинг бурамлар сони, 200 br/m

2-расм. Турли таркибли толалар аралашмаси ва бурамлар сонининг 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичлари ўзгариши.

Турли таркибли толалар аралашмаси ва 200 br/m бурамлар сонининг 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичларини аниқлашда олинган синов натижаларини 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 10,0% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 13,2% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 20,9% га ошди, бурамлар сони 300 br/m бўлганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 37,1% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 39,8% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 44,3% га ошди, бурамлар сони 400 br/m бўлганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 1,5% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 5,5% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 10,3% га ошди, бурамлар сони 500 br/m бўлганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х2 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 40,8% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 47,3% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 53,5% га ошди.

Ундан ташқари, турли таркибли толалар аралашмаси ва 200 br/m бурамлар сонининг 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичларини аниқлашда олинган синов натижаларини 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 5,7% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 3,5% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 14,0% га ошди, бурамлар сони 300 br/m бўлганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 22,8% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 20,3% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 17,0% га ошди, бурамлар сони 400 br/m бўлганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 37,8% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 26,9% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 20,4% га ошди, бурамлар сони 500 br/m бўлганда 100% пахта толасидан олинган 12,1х3 тексли тикувчилик ипларининг сифат кўрсаткичларига нисбатан солиштирадиган бўлсак, 90% пахта билан 10% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 18,7% га, 80% пахта билан 20% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 14,3% га, 70% пахта билан 30% лавсан толалари аралашмасидан олинган тикувчилик ипининг бикрлиги 10,0% га ошди.

Тикувчилик ипларига юқори бурам берилганда, бикрлик кўрсаткичи ошади. Бундан келиб чиқадики, тикувчилик ипларига бурам беришда оптимал варианти танлаб олинади.

Олиб борилган тадқиқот натижалари таҳлилидан кўриниб турибдики, 12,1х2 тексли тикувчилик ипларига 500 br/m бурам берилганда,

  • 1.    Ш.Р.Марасулов. Пахта ва химиявий толаларни йигриш. 1985.-214222 с.

  • 2.    Н.Г.Аббасова, Б.Б.Ахмедов, Ш.М.Махкамова, Т.А.Очилов. Енгил саноат маҳсулотлари материалшунослиги. 2006.-30-38 б.

  • 3.    И.Г.Борзунов, К.И.Бадалов, В.Г.Гончаров, Т.А.Дугинова, Н.И.Шилова. Прядение хлопка и химических волокон. 1986.-238-248 с.

  • 4.    Фомченкова Л.Н. Швейные нитки на отечественном рынке // Текстильная промышленность.-2005. № 4.-С. 28-33.

"Экономика и социум" №3(94) 2022

Список литературы Тикувчилик ипларининг бикрлик кўрсаткичларининг ўзгариши

  • Ш.Р.Марасулов. Пахта ва химиявий толаларни йигриш. 1985.-214-222 с.
  • Н.Г.Аббасова, Б.Б.Ахмедов, Ш.М.Махкамова, Т.А.Очилов. Енгил саноат маҳсулотлари материалшунослиги. 2006.-30-38 б.
  • И.Г.Борзунов, К.И.Бадалов, В.Г.Гончаров, Т.А.Дугинова, Н.И.Шилова. Прядение хлопка и химических волокон. 1986.-238-248 с.
  • Фомченкова Л.Н. Швейные нитки на отечественном рынке // Текстильная промышленность.-2005. № 4.-С. 28-33. 005.95/.96.
Статья научная