Тўри оватланиш солом авлод шаклланишининг асосий омили

Annotation: The article provides information about the need to establish proper nutrition at a time when the body lacks the same micro and macro elements,the formation of a healthy agenda.

Фарзандларимиз миллатимиз таянчи ва эртанги кунимиз эгаларидир. Уларни соғлом ва баркамол авлод бўлиб вояга етишларида соғлом турмуш тарзи билан биргаликда тўғри овқатланишни йўлга қўйган бўлишимиз лозим. Фарзандларимиз соғлом ва баркамол бўлиб шакллансагина, мамлакат тараққиётининг турли йуналишларини равнақ топишида, алоҳида ахамият касб этади.

Ҳеч кимга сир эмас носоғлом турмуш тарзи ва етарлича бўлмаган жисмоний фаоллик натижаси аҳоли ўртасида, ёшлар ўртасида нохуш ҳолатларни келтириб чиқаради, яъни - юрак қон-томир касалликлари, ҳавфли ўсмалар, нафас олиш аъзоларининг сурункали касалликлари ва қандли диабет каби юқумли бўлмаган касалликлар бутун дунёда ногиронлик ва

ўлимларнинг асосий сабабларидир. Улар асосан юқори қон босими, тамаки ва алкоголь маҳсулотларини истеъмол қилиш, қондаги холестериннинг юқори даражаси, ортиқча тана вазни, мева ва сабзавотларни етарлича истеъмол қилмаслик ва суст жисмоний фаоллик каби хавфли омиллар туфайли юзага келади.

Таълим муассасаларида ташкил этиладиган маънавий-маърифий тадбирлар, ўқув дастурларига “Соғлом турмуш тарзи” деб аталмиш фаннинг киритилганлиги, газета ва журналларда эълон қилиб туриладиган мақолалар, радио эшиттиришлари, телевидениедаги кўрсатувлар ёш авлодда соғлом турмуш тарзига риоя қилиш эҳтиёжини юзага келтириш, уларда бундай ҳаётнинг афзалликлари хусусида тўғри тасаввур хосил килишга каратилган.

Бу борада оилада соғлом муҳитни яратиш, соғлом болани вояга етказиш учун, витамин ва микро- элементларга бой булган озик-овкат маҳсулотларини истемол қилиш ўсаётган ҳар бир организм учун жуда зарур. Ҳусусан, бу борада эколагик тоза бўлган балиқ маҳсулотларидаги витаминларнинг ролини ёритиш хамда, организмда витаминлар етишмовчилиги натижасида келиб чиқадиган турли хил касалликларни олдини олиш борасида бир қанча ишлар амалга оширилган. Дунё миқиёсида аҳоли саломатлигини ва ҳаёт тарзининг 55% турмуш тарзи ва унинг сифатига боFлик булиб, 25% теварак-атрофнинг холатига, 8-12% яшаш жойининг тиббий хизмат маданиятига боғлиқ. Ана шуни ҳисобга олган ҳолда, 55% тўла қимматли озуқа истемол қилинишга боғлиқ бўлиб, бу эса экологик тоза ва витаминларга бой булган, тула микроэлэментларни узида саклаган озик-овқат маҳсулотларини истемол қилишни тақозо этади. Бундай озуқалар қаторига денгиз неъматларидан балиқ маҳсулотларини киритишимиз мумкин. Балиқ маҳсулотлари кимёвий таркиби, таъми жиҳатдан мол гўштидан қолишмайди, аммо ҳазм бўлишига кўра бошқа гўшт махсулотларидан анча устун туради. Балик гуштида 15-22% оксил, 0,2-30,8% ёF, оз микдорда углеводлар булиб, инсон организми учун зарур булган витаминлардан А, Д, В, С, минерал моддалардан фосфор, кальций, магний, рух, йод, темир каби микроэлементлар кўп миқдорда учрайди. Бу витаминлар ва микроэлементларни организмда етишмаслиги турли касалликларни ривожланишига олиб келади. Хусусан, А витамини етишмаслиги соч тукилиши, тирноцларни мурт булиб цолиши, терининг цуруцлашиши, шабкўрлик каби касалликларнинг, Б витаминининг бир неча гурухлари бўлиб, уларнинг етишмаслиги жумладан, В1витамини асаб тизими ва юрак фаолиятидаги бўладиган ўзгаришларни, В2витаминини камайиши эса кўриш қобилятининг пасайишига сабаб бўлади. В5 ва В6 витамини безлар фаолиятини нормаллаштириш билан бирга оқсил ва ёғнинг нормал ҳазм бўлиш жараёнларида, моддалар алмашинуви жараёнида иштирок этиб, бу витамин етишмаганда, болаларда усишдан орцада цолиш, меъда-ичак фаолиятининг бузулиши, уйцусизлик ва камцонлик каби оцибатларга сабаб бўлади. Организмда суяк системасини ривожланишида, болаларда рахит касаллигини олдини олишда Д витаминининг роли жуда катта. Бу витаминлар айницса, усиш ёшидаги организмга жуда зарур булиб, озиц-овқат маҳсулотларидаги бу витаминларнинг меъёрида бўлиши турли касалликларни олдини олади. Ўсиб келаётган организм учун балиқ маҳсулотлари таркибидаги витаминлар, минерал моддалар ва микроэлементларнинг алоҳида аҳамиятга эга эканлигини ҳисобга олган ҳолда, Фарғона шаҳар болалар шифохонасида статистик ва клиник текширув усулларидан ҳамда оғзаки сўровномалар орқали текширувлар олиб бордик. Бунда 30га яқин она ва болалар ўртасида овқатланиш рационига цандай турдаги витаминларга бой булган озиц-овцатларни истеъмол қилишлари айниқса, балиқ маҳсулотларини истемол қиладиган 12 нафар оналар ва болалар, бу маҳсулотларни овқатланиш рационига киритмаган 18 нафар беморлар билан сўровномалар ўтказдик. Текширувлардан маълум бўлдики, балиқ маҳсулотларини доимий истемол циладиган 12 нафар болалар ва оналарда куз касалликлари учрамаганлиги, балиқ маҳсулотларини кўп истемол қилган хомиладорлардан туғилган болаларда эса рахит касаллиги деярли учрамаган. 18 нафар беморларимизда тез чарчаш, холсизлик, бўй ўсишдан орқада қолиш ва турли касалликлар билан тез-тез оғриши, камқонлик, уйқусизлик, теридаги турли ўзгаришлар, 3 ёшдан 7 ёшгача бўлган болалар ўртасида оғиз бўшлиғида ўзгаришлар, лаб бурчакларининг ёрилиши, тилнинг оқариши каби ҳолатларни кузатишимиз мумкин.

Хулоса ўрнида шуни айтиш жоизки, соғлом турмуш тарзини тўғри йулга қўйиш ўз қўлимизда. Фарзандларимиз, туғиш ёшидаги аёлларимиз, ўзларини кун тартибини тўғри йўлга қўйиб олишлари, витамин ва минерал элементларга бой бўлган озиқ-овқат маҳсулотларини истемол қилишлари зарур. Касалликни даволагандан кўра, уни олдини олиш осонроқ экан, ҳар биримиз соғлигимизга жиддий эътибор беришимиз кераклигини хисобга олган ҳолда, кунлик овқат рационида, юқорида келтирилган витаминларга бой бўлган озиқ овқат маҳсулотларини истемол қилиш орқали витаминлар етишмовчилиги сабабли юзага келадиган турли хил касалликларни олдини олишга эришган бўламиз.

Адабиётлар:

• 1.    Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 18 декабрдаги “Юқумли бўлмаган касалликлар профилактикаси, соғлом турмуш тарзини қўллаб қувватлаш ва аҳолининг жисмоний фаоллиги даражасини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4063-сонли қарор.

• 2.    Лях В. И. Тесты в физическом воспитании школьников:Пособие для учителя. –М.: Москва, 1998. –272 с.

• 3.    Abdurakhmonov, S. K. (2021). The Importance Of A Healthy Lifestyle In Achieving Physical Perfection. The American Journal of Applied sciences , 3 (03), 42-47.

• 4.    Tuxtanazarov, I. U., & Maxmutaliev, A. M. (2020). SOCIO-PEDAGOGICAL FUNCTION OF SPORT IN THE SPIRITUAL PERFECTION OF YOUTH. Scientific Bulletin of Namangan State University , 2 (1), 367-372.

• 5.    Yuldashev, I. A. (2020). Pedagogical Bases Of Formation Of Social Activity In Pedagogical Sciences. Теория и практика современной науки , (5), 67-69.

• 6.    Kipchakova, Y. (2021). METHODOLOGICAL AND DIDACTIC ASPECTS OF INFORMATION AND INTELLECTUAL CULTURE IN THE EDUCATION OF A DEVELOPED GENERATION. Экономика и социум , (6-1), 156-159.

• 7.    KIPCHAKOVA, Y., ABDUXAMIDOVA, M., & RAXMONALIYEVA, M. THE IMPACT OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN IMPROVING STUDENT KNOWLEDGE. СТУДЕНЧЕСКИЙ ВЕСТНИК Учредители: Общество с ограниченной ответственностью" Интернаука" , 37-38.

• 8.    Ismoilovich, I. M. (2021). THE SOCIETY IS AT A NEW STAGE OF DEVELOPMENT PRIORITY IN EDUCATION SYSTEM REFORM FUNCTIONS.

• 9.    Ismoilovich, I. M. (2021, July). ISSUES OF TRANSFORMATION OF EDUCATIONAL EXPERIENCE OF DEVELOPED COUNTRIES. In Euro-Asia Conferences (pp. 227-239).

• 10.    Yuldashov, I., Umaralievich, K. U., Goynazarov, G., & Abdurakhmonov, S. (2021). Innovative development strategy in the field of sports and the basics of its organization. Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 11 (11), 48-53.

• 11.    Mehmonov, R., & Parpiev, O. (2020). THE PROCESSES OF ORGANIZATION OF GENERAL AND SPECIAL TRAINING OF ATHLETES. Теория и практика современной науки , (5), 38-40.

• 12.    Mehmonov, R., & Parpiev, O. (2020). PEDAGOGICAL REQUIREMENTS FOR PHYSICAL EDUCATION TEACHERS. Theoretical & Applied Science , (5), 758-761.