Умумий ва махсус резиналар учун таркибида металл органик олигомерлар тутган хомашёларни термик диструкцияланишини тадқиқ қилиш
Автор: Хамралиев Ботир Бахрамович, Муамедов Офур Ваидович, Таджиходжаева Умида Бахтияровна, Ишмухамедова Муаддам Олибовна, Соатов Сирожиддин Роливич
Журнал: tecHика.
Рубрика: Химическая технология
Статья в выпуске: 1, 2020 года.
Бесплатный доступ
Mазкур мақола резина аралашмалари учун полифункционал моддалар синтезига бағишланган. Натижада олинган органик олигомерларнинг физик-кимёвий хоссалари таҳлил қилинган.
Фосфор ва азот сақлаган бирикмалар, комплекс ҳосилқилувчи, полимер, маҳаллий хомашёлар, адгезия, модификация, хлорсулфат, полиетилен
Короткий адрес: https://sciup.org/14125826
IDR: 14125826
Текст научной статьи Умумий ва махсус резиналар учун таркибида металл органик олигомерлар тутган хомашёларни термик диструкцияланишини тадқиқ қилиш
Кириш. Умумий ва махсус резино техник махсулотларини тайёрлаш учун полифункционал моддаларга бўлган талаб, уларни ишлаб чиқариш базасини кенгайтириш ва бозор муносабатлар шароитида арзон ҳамда маҳаллий хомашёлар асосида юқори хусусиятларга эга бўлган кам компонентли композицияларни яратиш муҳим эканлигини белгилайди. Бу борада иккиламчи ишлаб чиқариш маҳсулотлари асосидаги органик ва мураккаборганик (фторорганик ва х.к.) моддаларнинг қолдиқларидан фойдаланиш ва шу орқали чиқиндисиз ишлаб чиқариш технологияларини яратиш мухим аҳамиятга эга. [1]
Янги турдаги махсус резино техник махсулотларининг ингридиентларни, ишлатилиши, ишлаб чиқариш технологияси ва қўлланилишига бўлган қизиқиш узлуксиз равишда барча мамлакатларда ортиб бормоцда. Резино саноати ривожланган мамлакатларда шина ва фтор асосидаги ва бошца резина техник буюмларнинг чициндиларини комплекс тарзда цайта ишлаш ва улардан фойдаланишнинг назарий х,амда амалий муаммоларини х,ал цилишга булган ишлар тобора кенгайиб бормоцда. Бугунги кунда резина аралашмаларига цушиладиган цушимчалар ва уларнинг физик-кимёвий хоссаларини тадциц цилиш энг мух,им масалалардан бири булиб цолмоцда. [2]
Тадцицот обьекти ва методикаси. Таркибида металл органик олегомерлар олиниб, улар асосида каучук хусусиятга эга бўлган хлорсулфоланган полиэтиленни клейлик хусусиятини ошириш ҳамда юқори температурага барқарорлигини ошириш мацсадида композитлари олинди. Олинган композитларни физик-кимёвий хоссалари, термик диструкцияланиш жараёнлари тах,лил цилинди.
Олинган натижалар ва уларнинг та^лили. Синтез цилинган таркибида металл органик олигомерлар олиниб, уларни олиш унумини аниқлаш мақсадида турли нисбатлари урганилган х,амда физик-кимёвий хоссалари, модификацияларининг механик хосса, хусусиятлари тах,лил цилинган.
Олинган металл гурух,ли органик олигомернинг унуми х,арорат бошланFич моддаларнинг нисбати ва реакциянинг давомийлигига ҳамда катализаторга таьсири урганилди. [3]
1-расмда металл органик олигомернинг х,ароратга боFлицлиги, металл оксид х,амда боFловчи органик моддаларнинг цуйидаги нисбатлари куриб чицилган. 1)1:1:2, 2)1:2:1, 3)2:1:1. Реакциянинг олиб бориш шароити 100 0С х,ароратда 1,5 соат давомида олиб борилди.

1-1:1:2; 2- 1:2:1; 3-2:1:1
1-Расм. металл гурхли органик олигомер
1-расмда куриниб турибдики, органик боFловчининг металл оксид реакциядан органик боFловчининг юцори унуми мос келадиган х,арорат 100 0С га тенглиги х,амда 1:1:2 нисбатда олингани энг юцори унумга эга эканлиги аницланди.

2-Расм. Реакция жараёнига 100ºС ҳарорат ва катализаторнинг таъсири. 1-Алюминий оксид 2-Катализатор К1. 3-Сульфат кислота.
2-расмда 1,5 соат давомида турли катализаторларни иштирок эттириш натижасида реаксия олиб борилди ҳамда алюминий (III)-оксид иштирокидаги катализатор таьсир эттирилган реакция энг юқори унумга эга эканлиги аниқланди. [4]
1-жадвалда кўриниб турибдики 1000С ҳароратга ва 1,5 соат вақтга, нисбати 1:1:2 бўлган металл гуруҳли органик олигомернинг унуми 86% ни ташкил қилди ва унинг физик-кимёвий хоссалари қуйидагича.
1-жадвалМеталл гурухли органик олигомерни физик-кимёвий хоссалари
Олигомернин г номи |
Нисбати (моль) |
Унуми, % |
Агрегат ҳолати |
pH |
Қовушқоқл иги, ήхв |
Зичлиги г/см3 |
Эрувчанлиги |
Металл гурухли олигомер |
1:1:2 |
86 |
оқ рангли қаттиқ модда |
7 |
0,079 |
1,12 |
Органик эритувчиларда яхши эрийди |
1:2:1 |
76 |
0,075 |
1,09 |
||||
2:1:1 |
48 |
0,073 |
1,08 |
2-жадвалда металл гуруҳли олигомерларни хлорсулфоланган полиетилен модификациялари олиниб, олинган модификацияланган каучук хусусиятли полимерлар вулкалланган турли каучукларни бир-бирига елимлаш натижасида бир-бирига чокланиши тадқиқ қилинди.
2-жадвал
Полимер композициясиянинг адгезия кучининг модификаторлар таркибига боғлиқлиги.
Вид модификатора |
Содержание модификатора,% |
Прочность при сдвиге при склеивании вулканизатов, МПа |
||
СКИ-3 |
СКН-18 |
СКЭПТ-40 |
||
Исходное |
0 |
0,58 |
0,61 |
0,39 |
Бор ва металл гуруҳли олигомер |
0,5 |
0,64 |
0,62 |
0,87 |
1,0 |
0,77 |
0,64 |
1,84 |
|
1,5 |
0,73 |
0,57 |
0,74 |
Олинган металл олигомерлари асосий модификаторларни 3 хил нисбатда олингани юқорида ўрганилди ва ҳар бир нисбати бўйича хлорсулфоланган ролиэтилен билан композициялар олинди ҳамда шу асосида СКЕРТ-40 каучуклари билан модификатсия қилинмаган хлорсулфополиэтилен билан елимланганда модификация қилинган хлорсулфополиэтиленнинг клейланиши 5 баробар ошиши аниқланди. Хлорсулфоланган полиэтилен асосида тайёрланган полимернинг адгезия хоссаси 0,39 МПа модификацияланган хлорсулфоланган полиэтиленга 1% модификатор қўшилганда адгезия хусусияти 1,84 МПа бўлиши таҳлил қилинди.
Хулоса. Шундай қилиб таркибида металл сақлаган сақлаган органик олигомер модификаторларни 1% да 1,5 гача миқдордаги каучук хусусиятли хлорсулфоланган полиэтилен билан ҳосил қилинган композитларни клейлик хусусияти 5 баробарга ошиши аниқланди, ҳамда резина техника саноатида поябзал ишлаб чиқаришда, ёнғинбардош ва турли кимёвий таьсирларга барқарор клей сифатида ишлатиш мумкин.
АДАБИЁТЛАР:
-
1. А.Ибодуллаев, Э.У.Тешабаева “Резина қоришмалари ишлаб чиқариш технологияси
асослари” Тошкент “Тафаккур бўстони” 2014
-
2. Егорова О. В., Артеменко С. Е., Кадыкова Ю. А. Полиэтиленовые композиции,
наполненные дисперсным базальтом//Пластические массы,2012.
-
3. 3. Шостак Т. С., Будаш Ю. А., Пахаренко В. В., Сташкевич И. А., Пахаренко В. А.
-
4. Ким Ф.О., Кадиров Х.И., Мухитдинов Х.Д.Конденсация мочевины и тиомочевины с
формальдегидом.Доклады академии наук республики Ўзбекистан, 2003,
Композиции на основе ПЭ, наполненные алюмосиликатом//Пластические массы, 2011
Список литературы Умумий ва махсус резиналар учун таркибида металл органик олигомерлар тутган хомашёларни термик диструкцияланишини тадқиқ қилиш
- А.Ибодуллаев, Э.У.Тешабаева "Резина қоришмалари ишлаб чиқариш технологияси асослари" Тошкент "Тафаккур бўстони" 2014.
- Егорова О. В., Артеменко С. Е., Кадыкова Ю. А. Полиэтиленовые композиции, наполненные дисперсным базальтом//Пластические массы,2012. 3.
- Шостак Т. С., Будаш Ю. А., Пахаренко В. В., Сташкевич И. А., Пахаренко В. А. Композиции на основе ПЭ, наполненные алюмосиликатом//Пластические массы, 2011.
- Ким Ф.О., Кадиров Х.И., Мухитдинов Х.Д.Конденсация мочевины и тиомочевины с формальдегидом.Доклады академии наук республики Ўзбекистан, 2003, tecHика 1'2020 24.