Асосий воситаларга инвестициялар аудитини такомиллаштириш

Автор: Уразов К.Б., Азимова Ш.

Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium

Рубрика: Основной раздел

Статья в выпуске: 6-2 (85), 2021 года.

Бесплатный доступ

Мақолада асосий воситаларга инвестициялар аудитининг зарурияти, мақсади, аҳамияти ва вазифалари очиб берилган.

Асосий воситалар, инвестиция, капитал инвестиция

Короткий адрес: https://sciup.org/140260631

IDR: 140260631

Текст научной статьи Асосий воситаларга инвестициялар аудитини такомиллаштириш

Мамлакатимизда иқтисодиётни юксалтириш, замонавий техника ва технологиялар билан жиҳозланган янги корхоналарни барпо этиш ва реконструкция қилиш учун хорижий сармояларни жалб қилиш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, хизмат кўрсатиш соҳаси ва касаначиликни ривожлантириш нечоғли катта, ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Макроиқтисодий барқарорлик, ишлаб чиқаришнинг изчил ва мутаносиб ўсиш суръатларини таъминлаш, жалб этилаётган инвеститсияларни кўпайтириш ҳисобидан таркибий ўзгаришларни қатъий давом эттириш, иқтисодиётнинг етакчи тармоқларини модернизацсия қилиш ва янгилаш — миллий иқтисодиёт учун бош вазифа бўлиб қолмоқда.

Модернизация дейилганда, кўп қиррали иқтисодий, ижтимоий ва маънавий ҳаётни замон талабидан келиб чиққан ҳолда замонавийлаштириш мақсадида янгилашга эришиш тушинилади1.

Корхона активларини корхона ишлатиш ёки фойдаланиш муддатига қараб иккита гуруҳга ажратиш мумкин:

оир иилдан кам муддат мооаинида фоидаланиладиган активлар

бир йилдан ортиц муддат мобайнида фойдаланиладиган активлар

Асосий воситаларга инвестицларни аудитдан ўтказиш муҳим масалалардан бири бўлиб ҳисобланади.

Асосий воситаларга инвестициялар аудитининг бош мақсади – корхона эгалигида бўлган, корхона фаолиятида бир йилдан ортиқ фойдаланиладиган ва қайта сотиш учун мўлжалланмаган моддий активларга сотиб олишга, модернизация қилишга, таъмирлашга, реконструкция қилишга қилинган харажатларни тўғри ҳисобланганига ва баланс, ҳамда молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботларда БҲМС талабларига мос акс эттирилганига ишонч ҳосил қилишдан иборат.

Асосий воситаларга инвестиция бўйича аудит текширувини ўтказиш жараёнида аудиторнинг вазифалари қуйидагилардан иборат:

acocini воситалар даракатша нисоатан самарали ички назорат тизшишиш ташкил этилганлигини текширши ва унинг сифаппш бадолаш бухгалтерия тизими маълумотларн ва молиявий дисоботларда акс эттнрилган acocini воситалар ва дадидатдан дам мавжуд ва улар буйпча дисоблапппилар дадидатдан дам рут! берганлпшга пшонч досил дилиш acocini воситаларга дилинган инвестицияларнп барчаси тулид дисобга олинганлишни текшприш acocini воситаларга дилшпан инвестицияларнп дисоблашда арифметик амаллар тугри бажарилганлигини урганиш баланс дисоботида acocini воситалар дадидий дийматида акс эттнрилганлигини бадолаш

Юқоридаги вазифаларнинг амалга оширилиши якунида ички назорат тизими етарли даражада сифатли деб топилса аудитор текширув кўламини қисқартириши ва мос равишда аудит режаси ва дастурининг батафсиллиги хам қисқартирилиши мумкин. Умумий кўринишдаги аудит режаси ва дастурининг намунаси 1 ва 2-жадвалларда келтирилган.

1-жадвал

Асосий воситаларга инвестициялар аудитининг умумий режаси

Текширилаётган корхона "Самарканд" АЖ;

Аудит утказиладиган давр 2019.01.01.дан 2019.31.12.гача;

Киши-соат микдори 280;

Аудиторлик гуру^и ра^бари Азимовам Ш.;

Аудиторлик гурууи таркиби Алиев Н..,Ашуров К.;

Режалаштирилаётган аудиторлик таваккалчилиги 4%;

Режалаштирилаётган а^амиятлилик даражаси 1%.

Т/Р

Олиб бориладиган ишлар ежаси (вазифала мажм и)

Ўтказиш м ддати

Ижрочилар

Изоҳ

1

2

3

4

5

1.

Асосий воситалар мавжудлиги ва сақланишининг аудити

Ҳисобот йили бўйича

Алиев Н., Ашуров К.

Иқтисодий субъект аудитининг йиғма умумий режасига

2.

Асосий        воситаларга

қилинган    инвестициялар

-”-

Алиев Н., Ашуров К.

3.

Асосий воситалар қабул қилиниши ва барпо этилишининг аудити

Алиев Н., Ашуров К.

4.

Асосий воситаларни таъмирлаш бўйича ҳисобни текшириш

Алиев Н., Ашуров К.

Аудиторлик ташкилоти раҳбари         Каттаев Н.

Аудиторлик гуруҳи раҳбари            Азимовам Ш.

Аудит режасини тайёрлагач аудитор аудит дастурини тузади (2-жадвал). Дастурда аудит режасида келтирилган вазифаларга эришиш учун амалга оширилиши лозим бўлган аудит амалларининг батафсил тавсифи ёритилади.

2-жадвал

Асосий воситалар аудитининг дастури

Т.р.

Аудиторлик тадбирлари (муолажалари)нинг рўйхати

ўтказиш даври

Ижрочилар

Аудиторнинг ишчи ҳужжатлари

1

2

3

4

5

1.

Асосий воситалар мавжудлиги ва сақланишининг аудити

Йил да-вомида

Алиев Н., Ашуров К.

1.1.

Асосий воситаларни қабул қилиш бўйича комиссиялар тузилганлигини текшириш

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Буйруқлар, фармойишлар

1.2.

Асосий воситаларни сотиб олиш-сотиш шартномалари расмийлаштирилганлигини

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Шартномалар, келишувлар

1.3.

Келишув нархлари бўйича баённомалар

расмийлаштирилганлигини текшириш

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Баённомалар, келишувлар, буйруқлар

1.4

Асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаларида уларнинг дастлабки қиймати тўғри акс

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Қабул қилиш-топшириш дало-латномалари, инвентар варақалар, рўйхатга олиш дафтарлари

1.5

Объектлар қуриб битказилгани ва жиҳозлангани ёки тиклаш ва қисман тугатилганидан кейин уларнинг дастлабки қиймати тўғри акс эттирилганлигини

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Лойиҳа-смета ҳужжатлари, буйруқлар, инвентаризация да-лолатномалари

1.6.

Корхона бухгалтериясида асосий воситаларнинг синтетик ва таҳлилий ҳисоби ва улардан фойдаланиладиган жойларда моддий жавобгар шахсларнинг ишлари қандай ташкил

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Дастлабки ҳужжатлар, ҳисоб регистрлари, ҳисоб сиёсати

1.7.

T7-----------^-------

Корхонада асосий воситаларни таъмирлаш харажатлари ҳисоби бўйича амал қилинаётган тартибни текшириш ва баҳолаш

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Ҳисоб сиёсати, буйруқлар, сметалар, ҳисоботлар

1.8

Корхона бухгалтерияси амалдаги меъёрий ҳужжатлар билан таъминланганлигини

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Буйруқлар, фармойишлар

1.9

Мавжуд асосий воситалар ҳисоботда акс эттирилганлигини текшириш

Ҳар чоракда

Алиев Н., Ашуров К.

Ҳисобот шакллари

Аудиторлик ташкилоти раҳбари

Каттаев Н.

Азимовам Ш.

Аудиторлик гуруҳи раҳбари

Ушбу дастурга қўшимча равишда катта аудитор томонидан қуйидаги кўринишга эга бўлган асосий воситалар ҳисобининг текширувига оид саволнома ҳам тузилади. Бунинг натижасида аудит текширувини янада тартибли ўтказиш асосий воситаларнинг барча элементларини текшириш имкони юзага келади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

  • 1.    Ташназаров С.Н. Молиявий бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботи: Халқаро ва миллий жиҳатлар. Монография. - Т.: Иқтисод-молия, 2009. -168 б.

  • 2.    Urazov К. B. Buxgalteriya hisobi ва audit: Oliy o’quv yurtlari uchun.– T.: O’qituvchi, 2004.

  • 3.    Shirinov, U. (2020). ACCOUNTING IN THE DIGITAL ECONOMY: SIGNIFICANCE AND ADVANTAGES. International Finance and Accounting , 2020 (3), 23.

  • 4.    Shirinov, U. (2017). The ways of accounting over telephone communication services in the existence of billing systems. TRANS Asian Journal of Marketing & Management Research (TAJMMR) , 6 (2and3), 23-31.

  • 5.    Abduxalilovich, S. U., & Azamat o’g’li, B. A. (2021, March). IMPROVEMENT OF ACCOUNTING OF INCOME FROM COMMUNICATION SERVICES. In Euro-Asia Conferences (Vol. 3, No. 1, pp. 108-111).

  • 6.    Ширинов, У. А. (2019). УЧЕТ РАСХОДОВ В СУБЪЕКТАХ ОКАЗЫВАЮЩИХ УСЛУГИ ТЕЛЕРАДИО. Интернаука , (5-2), 19-21.

  • 7.    Ширинов, У. А. (2019). ТЕЛЕФОН ХИЗМАТЛАРИДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАДЛАР ҲИСОБИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Интернаука , (2-2), 83-85.

"Экономика и социум" №6(85) 2021

Список литературы Асосий воситаларга инвестициялар аудитини такомиллаштириш

  • Ташназаров С.Н. Молиявий бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботи: Халқаро ва миллий жиҳатлар. Монография. - Т.: Иқтисод-молия, 2009. -168 б.
  • Urazov К. B. Buxgalteriya hisobi ва audit: Oliy o’quv yurtlari uchun.- T.: O’qituvchi, 2004.
  • Shirinov, U. (2020). Accounting IN THE DIGITAL ECONOMY: SIGNIFICANCE AND ADVANTAGES. International Finance and Accounting, 2020(3), 23.
  • Shirinov, U. (2017). The ways of accounting over telephone communication services in the existence of billing systems. TRANS Asian Journal of Marketing & Management Research (TAJMMR), 6(2and3), 23-31.
  • Abduxalilovich, S. U., & Azamat o'g'li, B. A. (2021, March). IMPROVEMENT OF ACCOUNTING OF INCOME FROM COMMUNICATION SERVICES. In Euro-Asia Conferences (Vol. 3, No. 1, pp. 108-111).
  • Ширинов, У. А. (2019). УЧЕТ РАСХОДОВ В СУБЪЕКТАХ ОКАЗЫВАЮЩИХ УСЛУГИ ТЕЛЕРАДИО. Интернаука, (5-2), 19-21.
  • Ширинов, У. А. (2019). ТЕЛЕФОН ХИЗМАТЛАРИДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАДЛАР ҲИСОБИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Интернаука, (2-2), 83-85.
Статья научная