Ilmiy maqola yozish asoslari. ilmiy maqola qanday yoziladi?

Maqola yozish va uni taniqli jurnalda nashr ettirish juda qiyin ish,hatto,nashr ettirish darajasiga olib kelgan mashaqqtli ishdan keyin ham. Xo’sh, nima uchun odamlar buni qilishadi?Mualliflar asarlarini nashr etish uchun yozish jaryonidan, o’zaro baholash jarayoniga o’tishga nima undaydi? Ikki xil turtki, altruizm va shaxsiy manfaat bor va aksriyat mualliflarda ikkala konbinatsiya ham bor.

• •    Tadqiqotqilishdanvamaqolayozishdanoldinadabiyotlarniko’zdankechirin g.

• •    O’qish uchun tavsiya qilinadigan eng yaxshi maqolalar hujjatlarda ham havola qilinadi.

• •    O’zingizning intizomingizdan tashqari bo’lgan sohalarni ham qidirib toping ( bu ko’pincha turli xil kalit so’zlarni qidirishni anglatadi va yangi malumotlar topiladi).

• •    Oldingi hujjatlaringizni eslatib uchun yaxshi boshlashingiz bo’lsa-da, hech-kim hechqachon sizning adabiyotingizning hajmini bilmaydi ( faqat hotiraga ishonib qolmaslik kerak ).

• •    Qo’lyozmangizni tugatganizdan so’ng, ushbu mavzu bo’yicha so’nggi nashrlarni qidirib toping. Ko’pincha boshqa tadqiqotchilar ham shu mavzularda ishlaydilar. Sizning qo’l yozmangiz ushbu sohadagi eng yaxshisi va jamoat o’qishi uchun bo’lishi kerak.

• 2 .Metod (tajriba, nazariya, dizayn, model)

• 3 .Natijalar va muhokama

4.Xulosa

Hozirgi kunda ilmiy jurnallarda chop etilgan maqolalarning aksariyati juda oddiy tuzilishga to’g’ri keladi. Ba'zi farqlarga ko’ra, ko'pgina maqolalar "IMRaD" formatidan foydalanadilar:

1.Kirish

Maqola to'rtta mezonga javob berishi kerak,ilmiy jurnalda nashr etilishidan oldin:

• □    Maqola mazmuni jurnal hajmiga mos kelishi kerak.

• □    Maqola sifati (tadqiqotning usuli va bajarilishi, shuningdek)

yozuv) ytarlicha yuqori darajada bo'lishi kerak.

• □    U yangi natijalarni taqdim etishi kerak (ko'rib chiqilgan maqolalar bundan mustasno).

• □    Natijalar o'qishga arziydigan darajada muhim bo'lishi kerak (va shundan keyin u nashr qilinadi].

Har qanday muammolar yoki ish jarayonida uchragan kamchiliklar ham muhokama qilinishi kerak, ayniqsa, ular natijalarning qanday talqin qilinishiga ta'sir qilishi mumkin bo'lsa.Natijalarni yozishda va ularni tavsif qilish uchun bo’lgan muammo bu tashkilot yetishmasligi, hech qachon muhokama qilinmagan natijalarni taqdim etish, natijalarning hech biriga bog'liq bo'lmagan munozarani taqdim etish, etilgan natijalarni e'tiborsiz qoldirib, mantiqiy tartibda emas, balki xronologik tartibda muhokama qilish, xulosalarni qo'llab-quvvatlamaslik yoki natijalardan xulosa chiqarishni hohlamaslik.

Xulosa qismida natijalar va munozaralarning qisqacha mazmuni berilgan, ammo bu qisqacha ma’lumtdan ko'proq bo'lishi kerak. Har bir tadqiqotni xulosa qismida, Kirish qismida keltirilgan masalaning natijalari ko'rib chiqilishi va bu qanday qilib ahamiyatli ish ekanligini tushuntirib, ta'kidlanishi kerak. Bu yerda maqsad dalillar bilan tasdiqlanishi kerak, va umumiy da'volarni taqdim etish kerak. Ushbu bo'lim "men" yoki "biz" ga tegishli bo'lgan narsalar ro'yxatidan qochib, o'quvchilarga yo'naltirilgan bo'lishi kerak.Xulosalar bo'limi qisqa fursatda o'qishga imkon berish kerak.

Sarlavha va tezis.Onlayn izlanishlar va raqamli kutubxonalar davrida ilmiy maqolada yaxshi sarlavha va tezis ahamiyati muhim. Shunga qaramay, yomon sarlavhalar va sifatsiz yozilgan tezislar ilmiy va texnik adabiyotlarda juda keng tarqalgan.Maqola yozishdagi eng katta hatolik bu tezisga e’tibor bermaslik.Muallifni xatosi bu tezis yozish haqida maqola yozilgandan keyin o’ylashi.Kirish qismidagi xat boshidan boshqa hech narsa bo’lmagan tezislarni ham ko’rdim. Bunday yomon tezis, potensial o’quvchini ( yoki jurnal muharririni ) o’qishga qiziqishdan yiroqlashtiradi. Tezis quyidagi mavzularni o’z ichiga olgan maqolaning qisqacha va yakka xulosasi bo’lishi kerak.:

• •    Ma’lumot / motivatsiya/ kontekst, maqsad(lar) / muammoni bayon qilish.

• •    Yondashuv / usul(lar) / pretsudura(lar) / materiallar.

• •    Natija va

• •    Xulosa(lar) /

• •    Kalit so’zlar.

Kalit so’zlarni ( “mavzu atamalari” deb ham ataladi) ochib beradi. Bugungi kunda maqolanig bosma shakli kam o’qiladi.Hozirda, sizning maqolangiz ilmiy-qidiruv tizimi natijalaridan nisbatan yuqori bo’lmaguncha u keng darajada o’qilmaydi. Maqolangizni qidirayotgan o’quvchilar tomondan ta’minlash uchun, qilishingiz mumkin bo’lgan eng muhim birinchi narsa – bu tezis va sarlavha yozishni yaxshi bajarishdir. Ilgari berilgan maslahatlarga rioya qilish, bunga yordam beradi.Shundan so’ng siz tegishli kalit so’zni tanlashingiz kerak.Xulosa qilib aytganda “mavzu atamalari” sifatida ko’rsatilgan kalit so’zlarning aniqlashning muhim g’oyasi unchalik qiyin emas. Ushbu kalit so’zlarni sarlavhangiz va tezisingizdan topa oldingizmi? Agar yo’q bo’lsa, sizning maqolangizni qidirayotgan kishi, uni osongina o’tkazib yuborishi mumkin. Eng muhim kalit so’zlarni arlavha va tezisda bir, ikki marta ishlatish kerak.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

• 1 .Сhris. A. Mack, “ How to write a good scientific paper” SPIE, p.o.Box 10.

• 2 .J. M. Swales, Genre Analysis: English in Academic and Research Settings, pp. 140–166, Cambridge University Press, Cambridge, England (1990).

• 3 .L. F. Azevedo et al., “How to write a scientific paper – Writing the methods section”, Rev. Port. Pneumol.17(5), 232–238 (2011).

• 4 .J. M. Swales, Genre Analysis: English in Academic and Research Settings, 172–173, Cambridge University Press, Cambridge, England (1990)

"Экономика и социум" №8(87) 2021