O’zbekiston past tog’larining iqlimi va ichki suvlari

КЛИМАТ   И   ВНУТРЕННИЕ   ВОДЫ   НИЗКОГОРЬЯ

УЗБЕКИСТАНА

Намозов Аббас Муродулла угли

Преподает в Президентской школе в Джизаке.

KIRISH

O’zbekiston past tog’larining iqlimi va ichki suvlari Butun Qizilqum cho’lining, binobarin, okrugning eng asosiy iqlimi xususiyatlaridan biri shimoliy va janubiy qismlar iqlimining farq qilishidir: shimoliy qismining qishi sovuq (boreal tipidagi cho’llar), janubiy qismining qishi esa iliq bo’ladi (subtropik cho’llar). - 3°S ga teng yanvar izotermasi janubiy qism bilan shimoliy qism orasidagi chegaradir. Bu izoterma taxminan 41° shimoliy kenglik bo’ylab g’arbdan sharqqa yo’nalgandir.

Arid iqlim sharoitda rivojlanayotgan bu tog’lar cho’llanish jarayonining kuchli sodir bo’lishi bilan boshqa tog’lardan ajiralib turadi. Past tog’larda suvlarning taqchilligi, suvga bo’lgan kundalik talabning ortib borishi ko’plab jiddiy iqtisodiy-ijtimoiy muammolarni keltirib chiqarmoqda. O’zbekistonning past tog’lari o’zining tabiiy resurslarga boyligi va undan foydalanish holati bo’yicha eng murakkab hududlardan biridir. Bugungi kunda respublikamiz past tog’laridagi tabiiy boyliklaridan tejab-tyergab foydalanish, cho’llanish jarayoniga qarshi kurashishning chora tadbirlarini ishlab chiqish, hozirgi kunning muhim vazifalaridan biridir. Bugungi kunda Qizilqumdagi qoldiq tog’lar o’zining tabiiy resurslarga boyligi va undan foydalanish holati bo’yicha O’zbekistoning eng murakkab hududlaridan biri bo’lib sanaladi. Shu bois, past tog’lar mintaqasini ekologik va geoekologik holatini chuqur tahlil qilish, uni barqaror rivojlanishini umumiy tarzda hamda cho’llanishning o’ziga xos muammolarini uzviy bog’liqlikda o’rganish va shu yo’l bilan ularni hal qilish bo’yicha zaruriy ilmiy-amaliy takliflar ishlab chiqish dolzarb ahamiyat kasb etadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

• 1. Baratov P. O’zbekiston tabiiy geografiyasi. Toshkent: “O’qituvchi”, 1996. -B. 263

• 2.    Geologicheskaya karta Uzbekskoy respubliki. Tashkent, 1979.

• 3.    Салиев А. География городов республик Средней Азии. Часть 2. - Т.: Изд-во ТашГУ, 1984

• 4.    Soliyev A. O’zbekiston iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi. – T., 2014

• 5.    Toshov X.R., Mirzaeva I.E. Buxoro viloyatida atmosfera yog’inlarining miqdoriy va mavsumiy taqismlanishi. «Cho’l zonasi landshaftlari resurslaridan samarali foydalanishning geografik asoslari». Respublika ilmiynazariy, amaliy konfyerenstiya matyeriallari. Buxoro, 2010. 110-113 b.

• 6. Hasanov I.A., G’ulomov I.N., Qayumov A.A. O’zbekiston tabiiy geografiyasi. Toshkent: “Univyersitet”, 2010. -B.100

• 7.    Yuryev A.A, Umarov A.U. Geomorfologiya i noveyshaya tektonika zapadnogo Uzbekistana. Tashkent, «Fan», 1971, 116 s

  "Экономика и социум" №5(96) 2022