Педагогик технологияларнинг мазмуни ва моияти

Кириш. Ҳар қандай касбда фаолият самарадорлиги ва муваффақиятли касб соҳибларининг тайёргарлиги, маҳорати, ўз омилкорлигини такомиллаштириш устида нечоғлик қунт ва изчиллик билан ишлашига боғлиқ.

Aдабиётлар таҳлил ва методология. Ўз даврида И.А.Каримов

ўқитувчилар олдига давлат ва жамият қўйган талабларни қуйидагича баён қилиб берди:

“Тарбиячи – устоз бўлиш учун бошқаларнинг ақл-идрокини ўстириш, маърифат зиёсидан баҳраманд қилиш, ҳақиқий фуқаро этиб етиштириш учун энг аввало, тарбиячининг ўзи айнан шундай юксак талабларга жавоб бериши, ана шундай буюк фазилатларга эга булиши керак” [Каримов И.А. “Юксак салох,иятли авлодни тарбиялаш - энг мукаддас максад”, “Юксак билимли ва интеллектуал ривожланган авлодни тарбиялаш - мамлакатни баркарор тараққий эттириш ва модернизатсия қилишнинг энг муҳим шарти” мавзусидаги (2012 йил 17-февралда) халкаро конференсиянинг очилиш маросимидаги нутки. Халк сузи. № 35 18-феврал 2012 йил].

Таълим технологияси - таълимий максадга эришиш жараёнининг умумий мазмуни, яъни аввалдан лойиҳалаштирилган таълим жараёнини яхлит тизим асосида боскичма-боскич амалга ошириш, аник максадга эришиш йўлида муайян метод ва воситалар тизимини ишлаб чиқиш, улардан самарали фойдаланиш ҳамда таълим жараёнини юқори даражада бошқаришни ифодалайди. Ўқитувчини самарали фаолият кўрсатишга ундовчи дарснинг методик ишланмасидан фарқли ўлароқ, таълим технологияси таълим олувчилар фаолиятига нисбатан йўналтирилган бўлиб, у таҳсил олувчиларнинг шахсий ҳамда ўқитувчи билан биргаликдаги фаолияти тушунилади.

Мухокама ва натижа. Таълим жараёнини технологиялаштириш Fояси Ғарбий Европа ва АҚШда яратилган эди. Бу мамлакатларда педагогика фани утилмайди, демак, “Педагогик технология” тушунчаси х,ам йук. Уларгда тах,сил олувчиларга билим бериш жараёнини “Таълим жараёни” таълим сифати ва самарадорлигини таъминлашга хизмат қилувчи фанлар мажмуаси “Методика” деб юритилади [Fуломов С.С. “Мустах,кам оила - билимга таянган инноватцион иктисодиёт асоси”. Таълим тизимида сифат менежменти. Низомий номли ТДПУда малака ошириш курсида укиган маърузаси. 2013 йил январ, Отаёров О. “Аклий салох,иятни ошириш сирлари” маърифат газетаси. № 101 (8646) 18-декабр 2013 йил, 12-бет].

Ўзбекистон ва ҳамдўстлик мамлакатларида ўтилиб келинаётган “Педагогика” фани перндмети шахсни шакллантириш, унинг камолатини таъминлашга йўналтирилган таълимий ва тарбиявий фаолиятни ташкил этиш жараёнининг мазмунидан иборатдир. Демак, комил инсон тарбияси икки му^им фаолият жараёни самарасидир.

“Педагогик технология” тушунчаси “таълим технологияси” тушунчасига нисбатан кенгроқ маънога эга экан, яъни тарбиявий ташкил этувчи хам бор экан.

Педагогик технологиянинг марказий муаммоси таҳсил олувчи шахсни ривожлантириш орхали таълим махсадига эришишдан иборат [^айдарова

Г.А., Пардаева

К, Гаппаров Б.Н.

“Халқ педагогикаси”.

Ўқув

қўлланма.

Тошкент. 2009 йил, Зиёмухамедов Б., Тожиев М. “Миллий педагогик технологияни таълим-тарбия жараёнига тадбиFи ва унинг ёшлар интеллектуал салохиятини юксалтиришдаги урни”. Тошкент. Мумтоз-Соз.

2010 йил].

Педагогик технологиянинг таркибий элементлари қуйидагилардан иборат:

• •    Таълим жараёнинин умумий лойиҳаси;

• •    Таълимни ташкил этишга бўлган ижтимоий эҳтиёж;

• •    Таълим мақсади;

• •    Таълим мазмуни;

• •    Таълим шакли;

• •    Таълим бериш методи;

• •    Техник воситалар; таълим олувчи фаолияти;

• •    Ухитувчи фаолияти.

Хулоса. Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш жоизки, таълим ва тарбия алоҳида технологик шаклга эга. Гарчи замонавий таълим технологияси таҳсил олувчиларнинг таълим жараёнидаги етакчилик ролини ошираётган бўлсада, тарбия жараёнида тарбияланувчи асосий мавқени эгаллай олмайди, чунки таҳсил олувчида характер, дунёқараш етарлича шаклланмаган бўлади [Зиёмухамедов Б. “Таълим технологиялари”. Ўқув қўлланма. Тошкент 2012 йил ва Умумий урта таълимнинг давлат таълим стандартлари ва ухув дастури. Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ахборотниаси. № 4 1999 йил 288-381 бетлар].

Бу борада таҳсил олувчи тарбиячи ёрдамига муҳтож бўлади. Тарбия жараёни узоқ муддатли мураккаб ва узлуксиз бўлиб, у ўзига хос хусусиятга эга.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:

• 1.    Каримов И.А. “Юксак салоҳиятли авлодни тарбиялаш – энг муқаддас мақсад”, “Юксак билимли ва интеллектуал ривожланган авлодни тарбиялаш – мамлакатни барқарор тараққий эттириш ва модернизатсия қилишнинг энг муҳим шарти” мавзусидаги (2012 йил 17-февралда) халқаро конференсиянинг очилиш маросимидаги нутқи. Халқ сўзи. № 35 18-феврал 2012 йил.

• 2.    Ғуломов С.С. “Мустаҳкам оила – билимга таянган инноватцион иқтисодиёт асоси”.   Таълим тизимида сифат менежменти. Низомий

  номли ТДПУда малака ошириш курсида ўқиган маърузаси. 2013 йил

• 3.    Отаёров О. “Ақлий салоҳиятни ошириш сирлари” маърифат газетаси. №

  101 (8646) 18-декабр 2013 йил, 12-бет.

• 5.    Зиёмухамедов Б., Тожиев М. “Миллий педагогик технологияни таълим-тарбия жараёнига тадбиғи ва унинг ёшлар интеллектуал салоҳиятини юксалтиришдаги ўрни”. Тошкент. Мумтоз-Соз. 2010 йил.

• 6.    Зиёмухамедов Б. “Таълим технологиялари”. Ўқув қўлланма. Тошкент 2012

• 7.    Умумий ўрта таълимнинг давлат таълим стандартлари ва ўқув дастури. Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ахборотниаси. № 4 1999 йил 288-381 бетлар.

январ.

Ҳайдарова Г.А., Пардаева К, Гаппаров Б.Н. “Халқ педагогикаси”. Ўқув

қўлланма. Тошкент. 2009 йил.

йил.

"Экономика и социум" №7(98) 2022