Жастар кртешесінде трансформацияланатын блшектерді трлендіру тсілдерін зерттеу

Кіріспе

Зерттеу жумысында, жастар кYртеше-сінде трансформацияланатын бөлшектер үлгі ерекшелігіне қарай таңдалды және түрлендіру тэсiлдерi зерттелдi. 0ндiрiстiк децгейде жас-тар күртешесін қалыптастыруға әсер ететін бөлшек элементтері және трансформация жиынтығы талданды. Жастар күртешесінде трансформацияланатын бөлшек элементтерін түрлендіре отырып, әртүрлі үлгідегі бірнеше киiм жиынтыFы цурастырылды жэне дайын-дауда плащтыц материал тацдалды. Жобалан-Fан кYртешеде, ауа райыныц цолайсыз жаF-дайларында және қоршаған ортадағы әртүрлі факторлардан қорғауда, тұтынушы ыңғайлы цамтамасыздандыруда трансформациялана-тын белшектердщ орны ерекше. Сэннщ баFы-тына сәйкес және жастардың талғамына сай, жобаланFан кYртеше - жец, жаFа, иiнiш, цатта-ма, баска белшектерi алынбалы-салынбалы тYЙмелiкпен бiрiктiрiледi. Киiмнiц трансфор-мацияланатын бөлшектері мен элементтері түймелермен, ілгектермен, батырмаларымен, жабысцац таспалармен негiзгi белшекке бекi-тiледi. Жастар кYртешесiнде трансформация-ланатын бөлшектер классикалық симметрия зацдылыFында тYрлендiрiлдi [1].

Зерттеу нэтижесiнде, жобаланFан кYрте-шесiн алынбалы-салынбалы белшектердi, трансформациялаудыц сегiз тэсiлiнде тYрлен- дірілді және бір базалық негізде киім үлгілері жобаланды.

Зерттеу объектілері және тәсілдері

Жобаланган жастар кYртешесiндегi алынбалы жаFа, жец, иiнiш, цаттама, баска сыдыр-малы тYЙмелiкпен белу-цосу тэсiлiмен негiзгi бұйымға қосылады және ажыратылады. Жаға және жең бөлшектері трансформацияланғанан кейiн жастар кYртешесi композициялыц шешi-міне қарай жеңіл жағасыз жакетке түрленеді. Мунда буйым формасы езгермейдi, тек транс-формацияланатын белшектер негiзгi б¥ЙымFа алынбалы-салынбалы тYЙмелiкпен белiнiп-қосылып біріктіріледі. Трансформацияланатын жаға бөлшегінің орнына күлпара, қондырма жаFа, тiк жаFа, желбiрлi жалац жаFа белшекте-рімен алмастыру негізінде, киім үлгілерін кецейтуге жэне формасын езгертуге болады. (1 - суретте (а) керсетiлген).

Зерттеу нәтижесі

Созу-цысу т9сiлiнде трансформацияла-натын белшектердi тYрлендiруде 1- суретте (б), жең бөліктеріне және бел қиығында қатаманы түймелікпен біріктіреді және ажыратады, нәтижесінде қаттаманы трансформациялау негiзiнде, белшек формасыныц езгеру1не байла-нысты жобаланатын Yлгi тYрлецдiрiледi. ^атта-ма тоқыма жаймасынан дайындалады, себебі созылмалы тоқыма жаймасы күртешенің эсстетикалыц жэне эксплуатациялыц талапта-рын толыFымен цанаFаттандырады.

б)

Сурет 1 - Жастар кYртешесiн алынбалы тарансформацияланатын белшектермен тYрлендiру. а) белу-цосу тэсiлi; б) созу-цысу тэсiлi.

¥сынылып отырFан жастар куртеше-сщде 2 - суретте реттеу-бекiту тэсiлiцде трансформацияланатын жең ұзындығын бау таспа арқылы тартады, нәтижесінде моделдегі жең формасы өзгереді. Басқа етегін және жең аузын бау таспа арқылы тартып бүрмелейді. Жец, жаFа, баска белшектерiн симметрия зац-дыльнъщда созу-цысу тэсiлiцде тYрлецдiру арцылы жастар кYртешесiнiц модели езгертедi.

ЖоFалу-пайда болу тэсiлiнде кутпара жаға бөлшегінде сыдырмамен ажыратылып қайта пайда болады. Сонымен қатар жастар кYртешесiнде жец белшегi сыдырма кемегi-мен тасымалданады. Тасымалданатын жеңнің түрлері: реглан жең, қысқа жең, екі тігісті жецдергеде тYрлендiрсек болады. Нэтиже-сiнде, трансформацияланатын белшектiц ком-позициялық шешімінде күртеше екінші түрге тYрленедi [2].

ТыFыздау-кYшейту тэсiлiнде алынбалы басқа батырма немесе түймелікпен алынып бiрiктiрiледi, нэтижесiнде трансформация-ланатын басқа негізінде композициялық шешімде жастар күртешесінің көлемі екінші турге туpлeндipeдi. Трансформацияланатын басқа түрлерін: желбірлі басқа, қатпарланған басца, бурмеленген басца, жартылай цына-

б)

а)

в)

Сурет 2 - Тарансформациялау тэсшшде жастар куртешесш турленд1ру. а) реттеу-бекггу тэсшр б) жоFалу-пайдаболу тэскт; в) тыFыздау-кYшeйту тэсiлi.

Басца белшектермен ауыстыру тэсi-лінде үлгінің базалық элементтерін сақтай отырып, трансформацияланатын жаға, жең, иініш, қаттама, басқа, күлпара бөлшектерін, тек бip белшeктi алмастыру нeгiзiндe турлен-дірілді. Трансформацияланатын бөлшектерді басқа бөлшектермен ауыстыру нәтижесінде куртеше сэндiк езгepiскe ушырайды. Алын-балы бeлдiк сыдыpма-туймeлiкпeн ажыра-тылады және күртешенің бел қиығына басқа пішімдегі басқаны немесе үлгі ерекшелігіне царай сэндeп-бeзeндipiлгeн темeнгi белiктi, олардың өлшемдерінің қатынасына қарай бipiктipiп туpлeндipeдi.

Біріктіріп салу тәсілін зерттеу арқылы, куртешеде эpтуpлi пiшiндeгi сэндiк-эшeкeй элeмeнтepiнiн уйлeсiмдiлiгi туpлi-тустi транс-формацияланатын белшектермен алмасты-рылады және бөлшек құрылымын түрлендіру нeгiзiндe жобаланды. Бipiктipу- салу тэсiлiндe бөлшектердің пайда болуы мен жоғалып немесе элeмeттepдiн цосылуы, кYpтeшe Yлгi-лерін жобалауда бөлшектерінің және тұлға мYшeлepiнiн формасын, массасын, елшем-дерін пропорционалдық ырғағын сақтайды.

малы басца жэне олар симметрия зандылы-Fында туpлeндipeдi.

Жастар кYpтeшeсiн жобалауда 3 - суретте C9ндiк-9шeкeй элeмeнттepi жапсырмалы бөлшектермен түрлендірілді, алынбалы иініш сыдыpма-тYЙмeлiкпeн ажыратылады жэне б¥ЙымFа бipiктipiлeдi, н9тижeсiндe трансформацияланатын иiнiш нeгiзiндe композиция-лық шешімінде екінші түрге түрленеді. Трансформацияланатын иiнiштi басца пiшiм-дepiмeн, жeлбipлi иiнiшпeн, материал факту-расымен, бір түймелі жамылғымен ауыстыру нeгiзiндe кYpтeшeнi тYpлeндipeдi [3].

Қайта орнын ауыстыру тәсілін зерттеу арцылы, кYpтeшeнiн тасымалданатын бел-шектерінің формасын екінші формаға өзгерту арқылы және екі жақты материалда жастар кYpтeшeсi жобаланды жэне кеп функционал-дыц жиынтыFы цурастырылды. Конструкция-лыц базалыц белшектердщ сэйкeстiлiгi сац-талды, жастардын суранысы бойынша материал түстерін, сурет фактурасын өзгертіп тYpлeндipeдi. Жастар куртешесш жобалауда сэн баFытына царай плащтыц матepиалFа уй-лесімді неапринді және ашық, геометриялық фигуралы жэне сурет фактурасы цолда-нылды.

а)

б)

в)

Сурет 3 - Жастар куртешесшде тарансформацияланатын белшектерд1 турленд1ру тэсшдерг а) басца бөлшектермен ауыстыру тәсілі; б) біріктіріп салу тәсілі; в) қайта орнын ауыстыру тәсілі.

Зерттеу нәтижесінде, жастар күртеше-сінде әр түрлі түрленуі тұтынушыны жалық-тырмайды және оның қызмет ету мерзімін ұзаратады. Сән бағытының қарқынды да-муында, түрленіп сипатталатын заманауи жастар күртешесі трансформацияланатын бөлшектермен жобаланды. Трансформа-цияланатын киім бөлшектері тұтынушыларға үнемділіктен басқада қызметтерді көрсетуге мүмкіндік береді. Олар өз стилін классикалық түрден спорттық түрге түрлендіріледі және ассортименті мен тағайындалуы әртүрлі бұ-йымға ие болады. Әрқашан киімді түрлен-діруде, адам әртүрлі стильдік шешімдерді қолдана отырып күртешенің көптеген түрлерін эксперименттеуге мүмкіндік алады. Күртешені жобалауда трансформациялаудың әртүрлі тәсілдерін қолдану, әмбебаптылықты жоғарылатады, оның функционалды мүмкін-діктерін кеңейтеді және кию мерзімін ұзар-тады, сатып алудағы шығындарды азайтуға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Қазіргі заманға сай жобаланған жастар күртешесіндегі түрленетін бөлшектер, эконо-мистер көзқарасымен қарастырсақ, онда ол тұтынушылар мен өндірушілерге тиімді болады. Тұтынушылар бір түрленетін бұйым- ды сатып ала отырып, нақты түрде түсі мен матасы үйлесетін, бірақ ассортименті мен тағайындалуы әртүрлі бірнеше бұйымға ие болады. Трансформацияланатын бөлшек элементтерін тәсілдер арқылы түрлендіре отырып, әртүрлі үлгідегі бірнеше жастар күртешесінің жиынтығы құрастырылды.

Жобаланған киім үлгілерінде трансфор-мацияланатын бөлшектерді түрлендіру нәтижесінде:

• -    тұтынушылардың дифференциялдық сұранымын толық қанағаттандырады;

• -    трансформацияланатын бөлшектердің аздаған жиынтығы көмегімен киімнің стилін және ассортиментін кеңейтеді.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

• 1.    Трансформация [Электронный ресурс] //Академик : словарь. – [Интернет ресурс]. Режим доступа: http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/2087

• 2.    Шамухитдинова Л., Чурсина В., Камилова Х. Анализ исторических прототипов способов морфологической трансформации одежды [Интернет ресурс]. Режим доступа: //Sanatart. –http://www.sanat.orexca.com/rus/ archive/3-02/design.shtml

• 3.    Пармон, Ф.М. Композиция костюма. Учебник для вузов. М.: Легпромбытиздат, 1997. -318 с.