Бошланич синф ўитувчиларининг малака талаблари
Автор: Жабборова О.М., Ташпулатова Д.
Журнал: Экономика и социум @ekonomika-socium
Рубрика: Современные науки и образование
Статья в выпуске: 5-2 (84), 2021 года.
Бесплатный доступ
Мазкур мақолада ҳозирги замон бошланғич синф ўқитувчиларининг малака талаблари ва уларни шакллантиришнинг методик асослари тўғрисида фикр юритилган.
Малака, бошланғич, таълим, лаёқат, тарбия, билим, кўникма, компетенция
Короткий адрес: https://sciup.org/140260584
IDR: 140260584
Текст научной статьи Бошланич синф ўитувчиларининг малака талаблари
Ўзбекистоннинг янги тараққиётини барпо этиш жараёнида бошланғич таълимни ривожлантириш ва унинг воситасида ўқувчиларни ҳар томонлама баркамол вояга етказиш вазифалари долзарб бўлиб турибди. Бунда асосий вазифа бошланғич синф ўқитувчилари зиммасига тушади.Шу сабабли кейинги вақтларда бошланғич синф ўқитувчиларининг малака талаблари ва уларни шакллантиришнинг методик асослари тyFрисида янгича вазифалар цуйилмоцда [1].
Бугунги кунга кадар амалда булган Узбекистон Республикаси Вазирлар Ма^камасининг 2006 йил 16 февралдаги 25-сонли ^арори билан тасдиқланган “Педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишга қўйиладиган Давлат талаблари”да бошланғич синф ўқитувчиларининг малака талаблари белгиланган. Унга кўра, бошланғич синф укитувчиси аввало олий маълумотли булиши керак [2]. Бу уринда “олий маълумотли бўлиш” тушунчасини бошланғич таълим асослари ва бошланFич синфларда укитиладиган фанлар буйича касбий-назарий билим, куникма, малака хамда компетенцияга эга булишликни тушуниш лозим.
Мазкур Давлат талабларида бошланFич синф укитувчилари учун малака талаблари куйидагича белгиланган:
-
1) укитиш (дарс бериш) махорати;
-
2) тарбиялаш махорати;
-
3) укув-тарбия жараёнида гуманитар омилни белгилайдиган
шахсий сифатлар;
-
4) бошланFич синф укувчиларининг билимларини холисона
назорат килиш ва бахолаш махорати.
Бу уринда укитиш (дарс бериш) махорати буйича куйидаги талаблар белгиланганлигини эслатиб утиш жоиз:
-
- касбий лаёкат ва эрудиция (хис-туйгуга) эга булиш;
-
- психологик-педагогик тайёргарликка эга булиш;
-
- бошлангич синф укувчиларини мустакил фикрлашга ва янги илмлар олишга ургатиш махоратига эга булиш;
-
- укув адабиётлари шакллари ва турларини билиш;
-
- янги педагогик ва ахборот технологияларини эгаллаш, Интернет глобал тармоги билан ишлаш куникмасига эга булиш;
-
- малака ошириш шаклларини билиш;
-
- илмий-педагогик ижодиёт методологиясини билиш;
-
- педагогик фанларнинг асосий йуналишларини билиш;
-
- предметлараро алокалардан фойдаланиш махоратига эга булиш;
-
- нотиклик санъати асосларини билиш;
-
- бола хукуклари ва таълимга оид хужжатларни билиш.
Мазкур талаблар бошланғич синф ўқитувчисининг амалий фаолияти давомида шаклланиб боради ва улар давомли малака ошириш воситасида такомиллаштирилади.
Давлат талабларида тарбиялаш махорати буйича бошланFич синф укитувчилари учун куйидаги малака талаблари куйилган:
-
- тарбиялашнинг методикасини билиш;
-
- тарбиянинг педагогик ва психологик асосларини билиш;
-
- тарбиялаш жараёнида этика ва эстетика коидаларига амал килиш;
-
- бошланFич синф укучиларининг хар бирини тенг ва хукукий асосда табиялаш.
Бу талаблар бўлажак бошланғич синф ўқитувчилари томонидан олий педагогик таълим жараёнида ўзлаштирилади ва амалий фаолият жараёнида тажриба сифатида ривожлантириб борилади.
Мазкур Давлат талабларида бошланғич синф ўқитувчилари учун куйидаги шахсий сифатлар га эга булиш белгиланган:
-
- талабчан булиш;
-
- хакконий булиш;
-
- халолликка амал килиш;
-
- мехрибон булиш;
-
- хушмуомала булиш.
Эътибор берилса, бу талаблар ҳар бир инсоннинг шахсида мавжуд ва бошланғич синф ўқитувчиси амалий фаолияти давомида уларга бирламчи тарзда амал килиши такозо этилади.
Давлат талабларида бошланғич синф ўқитувчилари учун укувчиларнинг билимларини холисона назорат цилиш ва бауолаш буйича куйидаги малака талаблари куйилган:
-
- дарс беришда психологик-педагогик коидаларга катъий амал килиш;
-
- бошланFич синф укувчиларининг тарбияланиш жараёнини кузатиб бориш;
-
- ўқувчиларнинг билимлари ва кўникмаларини ҳолисона баҳолаш;
-
- баҳолашда тавсия этиладиган методлар ва механизмларга амал қилиш;
-
- мустақил равишда стандартлаштирилган тестларни ишлаб чиқиш;
-
- ўқувчиларнинг билими ва тарбиявий ривожланишини мунтазам назорат қилиб бориш.
Бу талаблар бошланғич синф ўқитувчиларининг амалий фаолиятидаги асосий вазифалардан ҳисобланади. Шу сабабли уларга амал қилишда педагогик жамоа билан ҳамкорлик қилиш тавсия этилади.
Эътибор берилса, бошланғич синф ўқитувчилари учун муҳим малака талаблари белгиланган. Мазкур талаблар амалий фаолият давомида шакллантириб борилади ва қайта тайёрлаш, малака ошириш ҳамда муддатли ўқишлар давомида улар ривожлантирилади.
Мактаб педагогик жамоаси бошланғич синф ўқитувчисининг малака талабларига жавоб бериши ва амал қилиши тўғрисида хулоса бериш ҳуқуқига эга. Шу жиҳатдан мазкур талабларнинг аҳамияти муҳим ҳисобланади.
Хулоса қилиб айтганда, бошланғич синф ўқитувчилари учун қўйилаётган малака талаблари уларнинг амалий фаолиятида сифат ва самарадорликка эришиш учун асосий таълимий ҳужжат ҳисобланади. Шу сабабли ҳар бир бошланғич синф ўқитувчисининг мазкур талабларга жавоб бериши ва уларга риоя қилиши мактаб педагогик жамоасининг вазифаларидан бири сифатида белгиланган.
АДАБИЁТЛАР:
-
1. Jabborova Onakhon Mannapovna. (2019). Psycholocial and pedagogical foundations of the formation of the artistic perception of students in secondary schools. European journal of research and reflection in educational sciences, 7(10), 9-14.
-
2. Jabborova Onakhon Mannapovna, Ismoilova Dilafruz Mukhiddinovna. (2020, may). Optimation of primary education. ACADEMICIA: An international multidisciplinary research journal, 10(5), 1229-1232.
-
3. Mardonov Sh.K., Jabbarova O.M.. Objectives of the lessons of visual arts in primary school. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 862-870.
-
4. Jabborova Onakhon Mannapovna, Jumanova Fotima Uralovna, Mahkamova Shohida Rahmatullayevna. (2020). Formation of artistic perception of future teachers. International journal of pssycological and rehabilitation, 24(4), 4087-4095.
-
5. Mamadaliyev K.R., Jabborova O.M., Umarova Z.A., Abdullaeva B.P. Creation of a New Generation of Teaching Literature - A Requirement of Modernity // SCOPUS International Journal Of Psychosocial Rehabilitation , Vol. 24, Special Issue 1, 2020.
-
6. Жабборова Онахон Маннаповна, Ташпулатова Дилором Мукимовна, Бошланғич синф ўқитувчиларига қўйиладиган талаблар. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2021, pp 575-582
-
7. Gulyamova X. Boshlang’ich sinflarda o’qish darsidan umumlashtiruvchi darslarni tashkil etish. Academic research in educational sciences, Volume 2, Issue 1, 2021, pp 1052-1060
-
8. Жабборова О.М., Умарова З.А. Тарбия фанини кластер усулида ўқитишда педагогик конфликтларни бартараф этиш. Academic research in educational sciences, Issue 1, 2021, pp 582-587.
-
9. Жабборова О.М., Чимпулатова Ч.Д. Бошланғич таълимда Тарбия фанининг кластер усулида ўқитилиши. Academic research in educational sciences, Issue 1, 2021, pp 562-566.
"Экономика и социум" №5(84) 2021
Список литературы Бошланич синф ўитувчиларининг малака талаблари
- Jabborova Onakhon Mannapovna. (2019). Psycholocial and pedagogical foundations of the formation of the artistic perception of students in secondary schools. European journal of research and reflection in educational sciences, 7(10), 9-14.
- Jabborova Onakhon Mannapovna, Ismoilova Dilafruz Mukhiddinovna. (2020, may). Optimation of primary education. ACADEMICIA: An international multidisciplinary research journal, 10(5), 1229-1232.
- Mardonov Sh.K., Jabbarova O.M. Objectives of the lessons of visual arts in primary school. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 862-870.
- Jabborova Onakhon Mannapovna, Jumanova Fotima Uralovna, Mahkamova Shohida Rahmatullayevna. (2020). Formation of artistic perception of future teachers. International journal of pssycological and rehabilitation, 24(4), 4087-4095.
- Mamadaliyev K.R., Jabborova O.M., Umarova Z.A., Abdullaeva B.P. Creation of a New Generation of Teaching Literature - A Requirement of Modernity // SCOPUS International Journal Of Psychosocial Rehabilitation, Vol. 24, Special Issue 1, 2020.
- Жабборова Онахон Маннаповна, Ташпулатова Дилором Мукимовна, Бошланғич синф ўқитувчиларига қўйиладиган талаблар. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2021, pp 575-582
- Gulyamova X. Boshlang'ich sinflarda o'qish darsidan umumlashtiruvchi darslarni tashkil etish. Academic research in educational sciences, Volume 2, Issue 1, 2021, pp 1052-1060
- Жабборова О.М., Умарова З.А. Тарбия фанини кластер усулида ўқитишда педагогик конфликтларни бартараф этиш. Academic research in educational sciences, Issue 1, 2021, pp 582-587.
- Жабборова О.М., Чимпулатова Ч.Д. Бошланғич таълимда Тарбия фанининг кластер усулида ўқитилиши. Academic research in educational sciences, Issue 1, 2021, pp 562-566.