Бошланғич таълимда спорт машғулотлари

Ўзбекистонда болалар спортини ривожлантириш давлат сиёсатининг асосий йўналишларидан бирини ташкил этади. Шу жиҳатдан бошланғич таълимда спорт машғулотларини ташкил этишнинг ўзига хос хусусиятлари мавжуд. Бу борада Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 7 ноябрдаги “Ўзбекистоннинг янги тараққиёт даврида таълим-тарбия ва илм-фан соҳаларини ривожлантириш тўғрисида”ги Қарорида алоҳида вазифалар белгиланган [1].

Бошланғич таълимда “Жисмоний тарбия” ўқув фани воситасида бошланғич синф ўқувчиларини жисмоний тарбиялаш ва уларни болалар спорти йўналишларига жалб этиш вазифалари амалга оширилади. Шу жиҳатдан бошланғич таълимда спорт машғулотлари қуйидаги хусусиятларга эга бўлади:

• -    ўқувчиларнинг жисмоний имкониятларини ҳисобга олиш;

• -    ўқувчиларда болалар спортининг турларига бўлган қизиқиш ва ҳохишларни аниқлаш;

• -    ўқувчиларда жисмоний еткулик ва спортга қизиқувчанлик кўникмаларини шакллантириш;

• -    ҳар бир ўқувчининг жисмоний, физиологик ва руҳий етуклигини таъминлаш.

Шу маънода бошланғич таълимда спорт машғулотлари ўзига хос хусусиятларга эга бўлади. Бундай хусусиятларнинг асосийлари қуйидагилардан иборат:

• -    спорт машғулотларини имкон қадар биринчи дарсларда ташкил этиш;

• -    мактаб спорт зали ва жиҳозларидан фойдаланган ҳолда машғулотларни юксак савияда ўтказиш;

• -    ҳар бир машғулотда болалар спортининг барча турлари бўйича машғулотлар ташкил қилиш;

• -    болаларнинг имкониятлари ва ҳохиш-истагини ҳисобга олиш.

Бундай хусусиятлар асосида бошланғич таълимда спорт машғулотларини ташкил этиш кутилган самарани беради. Шу сабабли бу борада қуйидаги назарий-методик ишларни амалга ошириш долзарб бўлиб турибди:

• -    бошланғич таълимда спорт машғулотлари бўйича янги технологиялар асосидаги ўқув адабиётларини яратиш;

• -    “Бошланғич таълимда спорт машғулотлари” ўқитувчи китобини тайёрлаш ва нашр этиш;

• -    болалар спорти турлари таснифини ишлаб чиқиш;

• -    бошланғич таълим ўқувчиларининг спортга оид кўникмасини аниқлашнинг индикаторларини яратиш.

Бундай ёндашув бошланғич таълимда спорт машғулотларини кутилган даражада ташкил этиш ва ўтказишнинг имкониятларини кенгайтиради.

Бошланғич таълимда спорт машғулотларини ташкил этишда қуйидаги болалар спорти турларига амал қилиш керак бўлади:

• -    футбол, волейбол, гандбол;

• -    енгил атлетика;

• -    турник машқлари;

• -    болалар ўйинлари;

• -    дидактик-спорт болалар ўйинлари.

Бошланғич таълимда болалар спортининг бу турлари тарбиявий характерда амалга оширилади. Шу сабабли бошланғич таълимда спорт машғулотларини ўтказишга қуйидаги талаблар қўйилади:

• -    машғулотларнинг дидактик хусусиятга эга бўлиши;

• -    машғулотларнинг тарбиявий аҳамияти юқори бўлиши;

• -    машғулотларнинг ўқувчиларни жисмоний ривожланишга йўналтирилганлиги;

• -    ҳар бир машғулотнинг қатъий мониторинг назоратида амлга оширилиши.

Буларнинг барчаси бошланғич таълимда спорт машғулотларини ўзига хос тарзда ўтказишни тақоза қилади.

Пандемия каби мураккаб шароитларда бошланғич таълимда спорт машғулотлари масофавий шаклда ўтказилади. Бунда қуйидагиларга аҳамият бериш мақсадга мувофиқ бўлади:

• -    машғулотларнинг назарий қисмини алоҳида тушунтириш;

• -    болалар спорти турлари билан шуғулланиш бўйича амалий кўрсатмалар бериш;

• -    ота-оналарнинг болаларнинг машғулотларини кузатиб боришини ташкил этиш;

• -    масофавий тарзда болаларни рағбатлантириб бориш.

Бундай ёндашув мураккаб шароитларда бошланғич синфлардан спорт машғулотларини ўтказиб бориш имкониятларини кенгайтиради [2].

Шундай қилиб, бошланғич таълимда спорт машғулотлари ўзига хос ёндашувлар асосида амалга оширилади. Бугунги кунда бошланғич таълимда спорт машғулотларини муаммоларини илмий, назарий ва амалий жиҳатдан тадқиқ этиш долзарб бўлиб турибди.

Адабиётлар:

• 1.    Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 7 ноябрдаги “Ўзбекистоннинг янги тараққиёт даврида таълим-тарбия ва илм-фан соҳаларини ривожлантириш тўғрисида”ги Қарори.// www.ziyonet.uz

• 2.    Мардонов Ш. Педагогика фанидан ўқитишнинг электрон-модулли дидактик таъминотини ишлаб чиқиш технологияси. –Тошкент,2021.

• 3.    Атабеков Ф., Азаматова Д. The importance of school and family cooperation at elementary school. Lxi international correspondence scientific and practical conference «european research: innovation in science, education and technology» London, United Kingdom, Мarch 11-12, 2020, pp 89-91

• 4.    Атабеков Ф. Оилада таълим тарбия ва миллий ахлоқий эътиқод. Наука и образование в современном мире: Вызовы ХХI века. Исторические науки и археология апрель 2020, рр.69-71

• 5.    З.А.Наримбетова ОБУЧЕНИЕ ПРИЕМАМ САМОЦЕНИВАНИЯ НА УРОКАХ МАТЕМАТИКИ "Экономика и социум" №5(84) ч.2 2021

• 6.    З.А. Наримбетова учитель-нравственный пример для ученика ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 1 | 2021 ISSN: 2181-1385 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021

• 7.    Z.A.Narimbetova The Study Of The Elements Of Fractal Geometry As A Means Of Integrating Knowledge In Mathematics And Computer Science In The Educational Process Of A Secondary School Students .International Journal Of Scientific & Technology Research Volume 9, Issue 04, April 2020

• 8.    З.А.Наримбетова Роль и функции геометрических задач в изучение свойств геометрических фигур. International Electronic Scientific and Practical Journal «Way Science» Dnipro (Ukraine). - 2020

"Экономика и социум" №8(87) 2021