Статьи журнала - Pravo - teorija i praksa
Все статьи: 699
Статья научная
Internet law represents one of the youngest branches of law, which emerged from the need to expand the existing and create a new regulatory framework that would regulate the internet and introduce the necessary legal security and protection for its users. Internet Law or Cyber Law is largely intertwined with the Law on Information and Communication Technology, as a legal field which encompasses the regulation of contractual relations established by means of information technology, the right to privacy and data protection, freedom of speech and intellectual property, internet security, copyright on computer program codes and databases, criminal offenses arising from actions on the internet, as well as the tax aspects of online goods and services exchange. In contrast to the broader scope of IT law, Internet law refers to a narrower segment of this legal field related to the internet, regulation of internet management at all levels, management of internet domain names and IP addresses, etc. Internet law (or Cyber law), in a broader sense, encompasses those parts of the legal system and legal domains that are related to the internet and provide protection to its users. To address the issue of domain name registrant liability and determining their identity, it is necessary first to explain the governance structure of the internet and the informational and legal nature of internet domains. Although the internet is often said to be free and belonging to everyone, this complex system does not operate entirely on its own, which means that it is not perfect to the extent that its structure is fully automated. Addressing the topic of internet fraud and educating colleagues and the general public are aimed at preventing fraud. The lack of awareness about how internet scams operate continually leads to new victims, and insufficient knowledge of legal provisions and potential penalties can create potential perpetrators of this crime. When complex topics are explained in simple terms, it represents a significant step in educating individuals, both in the legal and technological aspects from a legal perspective. Such academic work should not deter people from using the Internet, nor should it present an obstacle to progress and the digitization of difficult and time-consuming paperwork obligations. Instead, the objective is to timely educate individuals so that the utilization of the digital world can be integrated into all segments of society as quickly as possible. This will facilitate the functioning of daily life, including business operations, while still remaining within the bounds of legal regulations. Therefore, it is extremely important to educate people on how to avoid internet fraud.
Бесплатно
Internet prodaja u Republici Srbiji
Статья
Tema ovog rada jeste internet prodaja i analiza zakonskih propisa kojima se ona reguliše u Srbiji. Autor će nastojati da dâ i odgovore na neke od najčešćih pitanja i problema sa kojima se suočavaju potrošači prilikom internet kupovine. Uprkos otporu i podozrenju na koji nailazi u našoj zemlji, kupovina preko interneta je nužnost koju nameće novo informatičko doba, koja nudi brojne prednosti i pogodnosti u odnosu na klasičnu prodaju. Kupovina preko interneta je najbrži i najjeftiniji način kupovine nekog proizvoda, ali i najprofitabilniji oblik trgovine zbog jednostavnosti i niskih troškova. U Srbiji je donet niz zakona i drugih podzakonskih propisa kojima se reguliše internet prodaja i koji prate zahteve i standarde Evropske unije. Međutim, nije dovoljno donošenje zakonskih propisa, već njihova efikasna implementacija i primena od strane građana i nadležnih organa, kao i edukacija trgovaca, ali i samih potrošača radi širenja svesti o značaju i koristima elektronske trgovine.
Бесплатно
Intestate heir law according to the law of the twelve tables
Статья научная
The text of the Law of Twelve Tables was passed in 451 and 450 BC. It was displayed in the Forum, but the original bronze plates were not preserved through the Roman history. Based on the number of quotes made by many authors, their full content can be established with great certainty. Concerning claims being made about their authenticity, it should be taken into consideration that jurists had to know them by heart and later lawyers built their legal authority on those quotes. The Law of Twelve Tables represents a basis of ius civile. The Romans had a great respect for the Law of Twelve Tables through the history and they stated that those regulations could not be abolished by any law, so they practically adapted legislation to new social relations while respecting the traditions connected to the Law of Twelve Tables.
Бесплатно
Invalidsko osiguranje u državama sukcesorima SFRJ
Статья научная
U ovom radu razmatrane su najbitnije odlike invalidskog osiguranja u državama-republikama bivše Jugoslavije. Posebno su analizirani definicije invalidnosti i njeni najznačajniji elementi - opšta i profesionalna nesposobnost za rad, trajanje invalidnosti, kao i delimična nesposobnost za rad. Srbija i Crna Gora su odabrale opštu nesposobnost, tj. nesposobnost za obavljanje bilo kog posla umesto nesposobnosti za rad prema kvalifikacijama i poslovima koje je osiguranik obavljao, s tim da je Crna Gora ustanovila delimičnu invalidnost. Prihvatanje opšte nesposobnosti za rad motivisano je potrebom smanjenja broja korisnika invalidske penzije, a time i rashoda za ovo osiguranje. Da bi otklonili nedostatke koncepta opšte invalidnosti Hrvatska i Makedonija su ustanovili i profesionalnu nesposobnost za rad. Više nivoa invalidnosti zadržali su sistemi invalidskog osiguranja u entitetima Bosne i Hercegovine i Slovenije. Uporedni pregled uslova za ostvarivanje prava iz invalidskog osiguranja jasno je pokazao da je Slovenija zadržala najveći obim prava, dok je Srbija izvršila njihovo najveće smanjenje.
Бесплатно
Isplativost poslovne ideje sa aspekta rizika
Статья научная
Plasiranje novog proizvoda ili usluge na tržište za svakog preduzetnika je oduvek predstavljalo rizičan potez, a u sadašnjim kriznim uslovima i naglašenu poslovnu opasnost. Stoga je osnovna namera ovog rada da prikaže ključne planske aktivnosti koje bi svaki poslovno odgovoran poslodavac trebalo da preuzme pre nego što stupi na klizavi teren kriznog tržišta. Akcenat se pri tome stavlja na tri osnovna principa provere uspešnosti budućeg poslovanja: istraživanje tržišne atraktivnosti poslovne ideje, zatim ocenu njene izvodljivosti i isplativosti, kao i ocenu rizika njene realizacije. Pored toga, kao poseban vid doprinosa smanjenju opasnosti od poslovnog neuspeha naših preduzetnika, u radu je prikazan i prigodan model integralnog vrednovanja isplativosti poslovnih ideja. Značaj ovog modela je u tome što on faktor rizika posmatra kao sastavni element ekonomske efikasnosti posmatranog biznisa, čime se postiže daleko veća objektivnost u proceni očekivanih poslovnih rezultata.
Бесплатно
Iura in re aliena - servitudes
Статья научная
Rights in realty to the others’ things (iura and re aliena) occupy a significant position among real rights in the Roman law . They are absolute and work towards everyone (erga omnes). However, they differ from their property rights because they do not possess the entire but only a part of their ownership. These rights have a real-life nature, but to the other’s staff. The institute of rights in realty over others’ rights expired in the Roman law more than two millennia ago. In the same or somewhat modified form, these rights exist today being adapted to the needs of the modern life. The most important groups of rights in realty to the others’ things are: servitudes, mortgage, superficies, and emphyteusis. There is a certain difference between them, because the servitudes, superficies and emphyteusis represent the right to someone else’s stuff to be used, while the mortgage does not involve the usage of someone else’s stuff, but it presents a means of securing the creditor. The work will process the servitudes as one of the rights in realty to the other’s possessions with all its features. The author will try to point out all the important questions about the servitudes as they were regulated by the Twelve tables Law until Justinian’s right, with a special emphasis put on the classification into personal and real servitude.
Бесплатно
Izazovi savremene lokalne samouprave kao necentralnog upravno-teritorijalnog sistema
Статья научная
Lokalnu samoupravu je neophodno posmatrati kao celovit, kompleksan, dinamičan i multifunkcionalan sistem upravljanja. Ona predstavlja dinamičnu, društveno uzrokovanu i politički osetljivu pojavu, u pogledu koje nisu primenjivi jedinstveni modeli uređivanja, a koja u svakom društvu zahteva kontinuirano preispitivanje i problematizaciju, dinamično normativno delovanje i praktično rešavanje, jer je najneposrednije vezana za potrebe građana. Iako se teorijski ne dovodi u pitanje značaj lokalne samouprave, ne samo za demokratizaciju jednog društva, nego i za efikasno obavljanje javnih usluga, situacija u stvarnosti odstupa od toga. Lokalna samouprava je neretko neefikasna, suočena sa brojnim problemima koje sama ne može da reši, uprkos tome što su oni lokalne prirode i tiču se njenih nadležnosti. Kao osnovni problemi javljaju se pitanja distribucije nadležnosti između lokalnih i državnih organa, stepena, tipa, teritorijalne osnove i neposrednog učešća građana u ostvarivanju lokalne samouprave.
Бесплатно
Izigravanje zakona (fraus legis) u međunarodnom privatnom pravu
Статья научная
Izigravanje prava kao pojava i borba protiv nje, stari su koliko i samo pravo. Međunarodno privatno pravo je oblast koja pruža široke mogućnosti za izigravanje zakona. Izigravanje zakona se sastoji iz tri elementa: materijalnog (promena činjenica i promena merodavnog prava), moralnog (namera izigravanja) i zakonskog (predmet izigravanja). Kriterijum na osnovu koga se razlikuje uobičajeno delovanje stranaka od njihovog fraudoloznog delovanja, odnosno da li je primena drugog merodavnog prava prosta posledica promene činjenica ili je upravo cilj te promene jeste namera izigravanja (animus fraudis). Predmet izigravanja zakona su, po pravilu, imperativne norme koje nameću obavezu određenog ponašanja i isključuju mogućnost stranaka da sporazumno uređuju međusobne odnose. Iz razloga pravne sigurnosti i obezbeđivanja pravnih dejstava građanskopravnih odnosa u inostranstvu, preporučuje se da nadležni domaći sud ili organ uprave, ukoliko se pojavi sumnja da stranke pokušavaju da izbegnu primenu stranog prava, zastane sa postupkom dok se ne reši ovo prethodno pitanje. Da bi po dobijanju obaveštenja od strane nadležnog organa u postupku međunarodne pravne pomoći o tome, postupak nastavio i doneo odluku u zavisnosti od pozitivnog ili negativnog odgovora. Specifičnost izigravanja zakona sastoji se u formalnopravnom postupanju stranaka po slovu zakona, ali protivno njegovom duhu. Ako tome dodamo elemenat inostranosti i potencijalnu primenu odredbi različitih pravnih sistema, dobijamo novu, međunarodnu dimenziju i mogućnost sagledavanja problema fraus legis u svoj njegovoj kompleksnosti.
Бесплатно
Izrada dispozitiva u prvostepenoj presudi u parničnom postupku
Статья научная
Zakon o parničnom postupku propisuje koji su delovi prvostepene sudske odluke u parničnom postupku. To su: uvod, izreka i obrazloženje. U radu autori analiziraju segment izreke sudske odluke u prvostepenom parničnom postupku, ukazujući sa jedne strane, kako pravilno treba postupati u pogledu izrade izreke prvostepene presude, a sa druge strane, na propuste i greške koje se čine prilikom izrade prvostepene presude u formulisanju izreke (dispozitiv).
Бесплатно
Статья научная
Pojmovno određenje pravne norme i pravnog načela, kao i precizna karakterizacija njihovog međusobnog odnosa, prema našem mišljenju, predstavlja jedan od nezaobilaznih početnih koraka na putu valjanog pravnog umovanja, tako neophodnog, kako u stvaranju, tako i u primeni prava u našoj savremenoj društvenoj praksi. Uspešno terminološko razjašnjenje i razgraničenje pojmova koji, po prirodi stvari, predstavljaju težišne tačke svake pravne azbuke, neizbežno tvori, kako dobru osnovu, tako i zalog budućeg pravnog sistema okrenutog progresivnom i uspešnom regulisanju i usmeravanju savremenih društvenih tokova. Upravo iz tih razloga, skloni smo da ovo pitanje smatramo izuzetno značajnim, te mu stoga i posvećujemo dužnu pažnju.
Бесплатно
Izvršni postupak u trgovinskim stvarima i privremene mere u sporovima sa elementom inostranosti
Статья
Бесплатно
Javna preduzeća kao subjekti privredne delatnosti
Статья научная
U uslovima tržišne privrede savremenog tipa, javna preduzeća se javljaju kao korektor njenih negativnih efekata ali i instrument ekonomsko-socijalnih funkcija države. Javna preduzeća egzistiraju u skoro svim oblicima društveno-ekonomskog uređenja. Zavisno o kom se obliku radi, razlikuju se i uloga, organizacija, zastupljenost, pravni status i delatnost javnih preduzeća. Javna preduzeća ne smeju biti osnovni subjekti privredne delatnosti. Svojom organizacijom, svrhom, delatnošću, pravnim statusom i slično, ona nisu podobna da zamene privatni kapital i privredna društva klasičnog tipa koja preovladavaju u tržišnim ekonomijama. Ipak, brojni razlozi govore u prilog njihovom opstanku u određenim oblastima i sa jasno definisanim ciljevima. Svrha postojanja javnih preduzeća nije prvenstveno u ostvarivanju profita, već u obezbeđenju trajnog zadovoljavanja opšteg interesa. Zemlje u tranziciji, pa i naša, kao jedan od osnovnih ciljeva su postavile privatizaciju javnih preduzeća i njihovo svođenje na najmanju moguću meru. Ipak, sve one, pa i Srbija su jasno izrazile opredeljenje da u oblastima koje su od naročitog značaja za ostvarenje opštih potreba zadrži javna preduzeća. Područja gde javna preduzeća uglavnom egzistiraju su neprofitne delatnosti, koje su ipak od ključne važnosti za život građana, odnosno zadovoljenje njihovih svakodnevnih potreba. Komunalne delatnosti su jedan od najboljih primera. Takođe, u određenim oblastima visina cena roba i usluga ne može preći određeni nivo jer bi u suprotnom postali nedostupni širim slojevima stanovništva, a po svojoj prirodi su nužni i nezamenljivi. Taj nivo se obezbeđuje na više načina, npr. subvencionisanjem od strane države, sistemom premija, ali i zadržavanjem, tj. osnivanjem javnih preduzeća u toj oblasti. Država se neretko opredeljuje da zadrži monopol u strateškim tačkama reprodukcije, kao što su energetika, telekomunikacije, pojedini sektori u saobraćaju, vojna industrija i sl. Iako bi mogli funkcionisati i sa privatnim kapitalom kao većinskim, država zadržava svoj uticaj, kako bi i putem njih mogla da ostvaruje svoje višestruke ekonomske i socijalne funkcije.
Бесплатно
Статья научная
Notar je jedna od najstarijih pravničkih profesija. Odlikuje se nezavisnošću privatne profesije, ali i posedovanjem javnog ovlašćenja. Srbija je jedna od retkih zemalja koja nema instituciju javnog beležnika. No, u sklopu nastojanja da se izgradi pravna država, čiji je osnovni atribut efikasan rad sudova, te maksimalna zaštita pravnih odnosa, statusa i interesa građana, poželjno bi bilo ići ka institucionalizaciji novog organa, organa pravne pomoći, notara (javnog beležnika). Njegove ingerencije bi se prevashodno odnosile na 'nesudeće' sudske predmete. Prilikom uobličavanja institucije notara potrebno je imati u vidu rešenja u uporednom pravu, kako u zemljama koje imaju dugu tradiciju notarijata, tako i u zemljama koje su ga uvele u procesu tranzicije. Jedna od osnovnih dužnosti javnog beležnika je da strankama ukaže na pravne posledice njihovih pravnih poslova, te da utvrdi njihovu pravu volju u vezi sa tim poslom. Na ovaj način se smanjuje broj mogućih sporova, ili se eliminiše potreba da do velikog broja njih uopšte i dođe. Preuzimanjem u nadležnost velikog broja predmeta koji nisu tipično sudski, sudovi bi bili u velikoj meri rasterećeni, što bi omogućilo njihovu maksimalnu posvećenost tipično sudskoj funkciji, što u današnjim okolnostima i savremenim izazovima predstavlja imperativ svake države.
Бесплатно
Javno preduzeće opšti interes - način upravljanja i moguće zloupotrebe
Статья научная
Analizom načina upravljanja javnim preduzećima u Republici Srbiji, autor u ovom radu informativno ukazuje na opšti interes i način upravljanja javnim preduzećima sa akcentom na pozitivne i negativne strane upravljanja i moguće zloupotrebe kontrole rada i poslovanja javnih preduzeća. Uzimajući u obzir činjenicu da javno preduzeće obavlja delatnost od opšteg interesa, veoma je važno analitički odrediti pretpostavke za opšti interes i najadekvatniji način upravljanja javnim preduzećima sa akcentom na sprečavanje mogućih zloupotreba opšteg interesa što je i razlog za osnivanje istih. Poražavajući podaci, statistika i upozorenja stručnjaka iz oblasti ekonomije, ne retka upozorenja fiskalnog saveta da će javna preduzeća veoma negativno uticati na javne finansije, izostatak kontrole utrošenih sredstava i prebacivanje odgovornosti direktora javnih preduzeća na osnivača zbog lošeg i neodgovornog poslovanja su problemi sa kojima se danas suočavamo gotovo svakodnevno te je iz navedenih razloga neophodno pokušati na osnovu sveobuhvatne analize, realno sagledati stanje u javnim preduzećima, jasno i precizno definisati, šta opravdava ili ne opšti interes uz jasan predlog stručne i nezavisne kontrole rada i upravljanja istih, jer osim sve učestalijih upozorenja državnih revizorskih institucija značajnijih pomaka nema.
Бесплатно
Jedinstveno tržište, slobodno kretanje radne snage i problemi nezaposlenosti u Evropskoj uniji
Статья научная
Pravo na rad je jedno od značajnih prava na teritoriji 'Evropske petnaestorice'. Početna inicijativa u omogućavanju slobodnog kretanja radnika preduzeta je 1951. godine, uspostavljanjem Evropske zajednice za ugalj i čelik, da bi se tek Ugovorom o osnivanju Evropske ekonomske zajednice iz 1957. godine proklamovalo načelo slobodnog kretanja svih vrsta radnika. Do velikog preokreta na evropskoj sceni dolazi usvajanjem Ugovora iz Amsterdama 1997. godine, kada su se države članice 'odrekle' jednog velikog dela svoje suverenosti time što su mnoga prava, koja su do tada imale u svojoj isključivoj nadležnosti, prebacile na evropski nadnacionalni nivo. Pojam radnik najčešće obuhvata sva ona lica koja se bave tzv. nesamostalnim zanimanjima, pri čemu je značajno da se rad obavlja za drugoga uz naknadu, ne ulazeći u vrstu poslova koji se obavljaju, niti u pravni osnov njihovog radnog angažovanja. Danas, suštinu načela slobode kretanja lica čini pravo svih lica država članica Unije da slobodno i dobrovoljno traže posao, da budu nagrađena i da koriste druge uslove rada i zapošljavanja bez obzira čije državljanstvo imaju. Međutim, mora se istaći da na jedinstvenom tržištu radne snage u Evropskoj uniji postoje brojne barijere u slobodnom protoku radnika, čime se ograničava ostvarenje prava na rad. Dosta je primera koji upućuju na postojanje raznih vidova diskriminacije pri ostvarivanju prava na rad. Sporovi su najčešći pri ostvarivanju prava bračnog druga, a razlog koji se navodi za neudovoljavanje zahtevu je nacionalna pripadnost, iako se brojnim propisima zabranjuje diskriminacija zbog nacionalne pripadnosti. Princip antidiskriminacije se nameće kao adekvatan instrument kojim će se prevazići postojeće barijere ka slobodnom kretanju radnika, a sa druge strane, priznaće se nadležnost zemalja članica u oblastima vezanim za trgovinu i usluge. Ipak, potrebno je mnogo više od postojećih deklaracija i propisa da bi se princip nacionalnog državljanstva zamenio pojmom evropskog građanina, što bi bio jedini pravi put u rešavanju mnogih socijalnih problema u zemljama članicama Evropske unije.
Бесплатно
Jovanovićevo shvatanje sudskog akta
Статья научная
Slobodan Jovanović, naš istaknuti državno-pravni pisac u svom djelu 'O državi' izneo je svoja osnovna gledišta o pravu i državi. Njegova teorija države bazirana na shvatanju države kao pravne ličnosti obuhvata i razmatranje o državnim funkcijama, a posebno o sudskoj funkciji i ulozi sudije u stvaranju prava. Inspirisan idejama Š. Monteskjea, Jovanović se zalaže za strogu podjelu državnih funkcija u kojoj se uloga sudije svodi isključivo na primenu prava. Državna volja oličena u pravu predstavlja izraz zakonodavnih organa, dok se uloga suda sastoji isključivo u sprovođenju državne volje tj. u primeni prava. U duhu mehaničke jurisprudencije S. Jovanović shvata sudski akt isključivo kao akt primene prava, a nikako akt stvaranja prava.
Бесплатно
