Статьи журнала - Pravo - teorija i praksa
Все статьи: 676
Статья научная
When bankruptcy proceedings are initiated by an employer, that often leads to uncertainty and problems for its employees. One of the biggest problems in this kind of situation is the protection of employees’ claims arising from the employment relationship. Employees have the right to the payment of their claims arising from the employment relationship, such as unpaid wages, transportation allowances, meal allowances, holiday bonuses and the alike. However, in the case of the employer’s bankruptcy, these claims are at risk, and there is a possibility that employees may not be able to fully collect them, which compromises the fundamental principles of labor legislation. For this reason, the state intervenes to protect monetary claims arising from employment. The primary mechanism involves granting privileged creditor status with priority claims, along with mechanisms to protect these claims through a special guarantee institution. If there was no such intervention by the state, the realization of those rights would be difficult. However, even with state intervention, the realization of these rights is not guaranteed. In this regard, this paper will examine models for protecting employees’ claims in the event of bankruptcy, while identifying practical problems in this field.
Бесплатно
Legal regulation of the European works in European Union and Republic of Serbia
Статья научная
Rapid development of technology has brought a need to digitalize copyright works. This way knowledge, stored in these works, can be shared with every internet user. Problem is, that for many of these works it is not possible to find right owner and so, important knowledge remains hidden from the eyes of society. The need to regulate digitization in cases where the consent of the right holder is missing (including orphan works where the holder is inaccessible) has also been recognized in the European Union, first through a project called Europeana. The main objective of this project is to disseminate knowledge by creating digital libraries that would contain all the copyrighted works that users can access from anywhere and without any time limit. This problem is partially resolved in European Union in 2012 when the Directive 2012/28/EU on certain permitted uses of orphan works was introduced. This directive gives instructions for all members of the EU to recognize and limit the use of orphan works in their countries accordingly to the rules given in the Directive. The Republic of Serbia, as an EU membership candidate, needs to harmonize its legislation system with rules provided in EU law and include the definition of orphan works and usage of orphan works into its copyright rules.
Бесплатно
Статья научная
Banks are the most visible financial intermediaries in the field of economy. Their importance derives from the place and role in both economic and financial systems of each national economy. In the financial sector of Serbia, banks are the most important financial institutions, accounting for about 90% of total financial sector assets. The topic of the research refers to the letter of credit as a service banking business and it is extremely current topic, scientifically and socially justified, being important for domestic and foreign trade payments. The letter of credit is a complex banking business. Its complexity is reflected, among other things, in the number and types of legal relationships formed between the participants. Having in mind all previously mentioned facts, the paper analyzes the issues of the concept and classification of banking business as well as the legal aspect and legal relations formed in the letter of credit. The research part of the paper deals with the role and importance of banks in the financial sector of Serbia.
Бесплатно
Legal status of compliance officers – open issues
Статья научная
Legislators only sporadically regulate the compliance function within companies, primarily in the financial sector. The primary task of compliance officers (CO) is to ensure that the overall business operations comply with legal norms. When discussing the potential liability of compliance officers, it is necessary to analyze their legal position within the corporation. The liability of compliance officers should primarily be considered as the employee’s responsibility towards the employer. From the perspective of corporate law, the theoretical background should focus on whether compliance officers have a distinct legal status within the company. The authors aim to contribute to the discussion on potential changes in corporate governance, where corporate officers such as compliance officers gain more influence, and to raise awareness of the precarious position of compliance officers under current solutions of both the Anglo-American and Continental European models.
Бесплатно
Legal treatment and practical experience in air quality monitoring for the City of Novi Sad
Статья научная
Air quality is a very important parameter both for one human and for all living beings on earth. Adequate protection and improvement of the environment and air is the area of a great importance on which Republic of Serbia has to work continuously. Tracking (or monitoring) the state and quality of the environment includes a series of actions aimed at obtaining the reliable data on the condition of the environmental pollution. By the Regulation of establishing the List of air quality categories according to zones and agglomerations on the territory of Republic of Serbia for the year 2018, it was determined that air quality in the agglomeration “Novi Sad” is in the first category, which means that the air is clean or slightly polluted (pollutant substances did not cross the limit values). Bearing in mind the importance of the topic, at the very beginning of this article, the problem of air pollution is more closely defined with reference to the legal treatment of protection and the improvement of the environment in general and air as a separate category. This article is primarily focused on the analysis of practical experiences regarding air quality monitoring for the City of Novi Sad.
Бесплатно
Legalizacija marihuane - naučne, pravne i etičke dileme
Статья научная
Uprkos činjenici da ima svoju primenu kako u industriji tako i u medicini, upravo zbog svog psihoaktivnog svojstva kanabis je u većini svetskih zemalja na listi zabranjenih supstanci, te je shodno tome njegovo uzgajanje i korišćenje zakonski kažnjivo. Prema podacima navedenim u Svetskom izvještaju o drogama za 2016. godinu, izrađenom od strane Kancelarije UN za drogu i kriminal, kanabis predstavlja vodeću ilegalnu supstancu na svetu što se tiče gajenja, proizvodnje, preprodaje i broja korisnika. Imajući u vidu različite stavove po pitanju upotrebe, dejstva, i uopšte legaliteta i legitimiteta korišćenja kanabisa, kao i to da su reakcije na marihuanu individualne, u radu su analizirane naučne, pravne i etičke dileme u ovoj oblasti. Ne dajući primat ni stavu za, ni stavu protiv legalizacije marihuane, nedvosmisleno treba podržati stav da zabrana nečeg (u ovom slučaju marihuane), što je ilegalno već dugo vremena široko u upotrebi, povlači za sobom niz loših efekata, koji bi se verovatno uspešno preventirali kontrolisanom legalizovanom upotrebom, odnosno konzumacijom.
Бесплатно
Legislative regime of the control function of the National Bank of Serbia over commercial banks
Статья научная
The existence of a central bank in one country is of a great importance, because the central bank controls the functioning of the financial market and its participants (banks, insurance companies, financial leasing companies, payment institutions, voluntary pension fund management companies and exchange offices), striving to comply with the law on the National Bank of Serbia in achieving the goals that are clearly and precisely defined. It achieves its goals by performing the intended functions. One of the functions performed by the NBS is reflected in the control of banks, which is the topic of this paper. The control function of the NBS is defined by both the Law on the National Bank of Serbia and the Law on Banks. The NBS performs the function of controlling banks in the process of establishing a bank, but also in the course of its operations. The process of establishing a bank, as the most important financial institution, is far more complex. The complexity of this procedure is reflected in the fact that the legislator has forseen the procedure of obtaining preliminary approval and then obtaining a work permit. After holding the founding assembly of the bank and obtaining the obligatory consent, the bank can be registered. The control function is also represented in the fact that the bank has the obligation to submit regular and extraordinary reports to the National Bank. In this way, the NBS protects the financial market of Republic of Serbia from instability and crises that can cause illiquid, uncertain and illegal operations of banks.
Бесплатно
Lessons we can learn about human rights after the COVID-19 virus pandemic in the Republic of Serbia
Статья научная
The spread and danger of the Covid-19 virus in 2020 demonstrated how unprepared states were for such threats. Each state took measures it believed to be adequate at the time to protect its population. In the Republic of Serbia, numerous measures were implemented after a state of emergency was declared in March, to prevent the spread of the virus. Many of these measures led to derogations of various human rights. However, even in extreme situations like a state of emergency, derogating human rights should meet the requirements of necessity, and proportionality. This paper examines the state of certain human rights, namely the right to information and freedom of peaceful assembly during the state of emergency in the Republic of Serbia. The analysis aims to determine whether there was a derogation of these rights or rather their gross violation. In this way, the paper seeks to provide specific lessons about human rights that every citizen can draw after the Covid-19 virus pandemic in the Republic of Serbia.
Бесплатно
Статья научная
The seller’s responsibilities for particular contractual defects, as a distinct, separate and very complex institute, are regulated by the Law of Contract. The authorized subject of the Law of Contract is free to decide on entering the contractual obligation. The goal of the subjects, in the context of concluding a contractual relationship, is its realization. However, in addition to the stated common interest of the contracting parties, in practice, there is very often a situation when one of the contracting parties does not perform the contract in full, or performs it, but the subject of the contractual relationship is not consistent with the contract. The sales contract, together with its modalities, are regulated by the Law of Contract legal provisions regulating the institute of seller’s liability in the context of defects in the contractual relationship within the sample and model sales contract are not precisely and clearly regulated. The necessity and obligation to define the institute of seller’s responsibility for defects of items from the contractual relationship within the sample and model sales contract, is reflected in a precise and linguistically clear definition of seller’s liability for eviction and material defects. The proposed solutions in the paper could be a great contribution to legal science, but legal practice too.
Бесплатно
Liberalizacija trgovine sa Turskom i njen uticaj na tekstilnu industriju Srbije
Статья научная
Liberalizacija robnih i novčanih tokova kao globalni fenomen, kao i aktivno učešće Republike Srbije u procesima ekonomske integracije zemalja zapadnog Balkana u Evropsku uniju potpisivanjem i realizacijom Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju a ranije i CEFTA sporazuma, kao i obaveze koje iz njih proističu, nužno stavljaju pitanje konkurentnosti industrije Srbije u celini, a i pojedinačnih industrijskih grana, na visoko mesto prioriteta interesovanja kako kreatora ekonomske politike, tako i naučne i stručne javnosti. S tim u vezi, preovlađujuće negativni efekti dominantnog koncepta tržišnog liberalizma po industriju Srbije u uslovima nedovoljno razvijene tržišne strukture, nedograđenosti ključnih segmenata privrednog sistema1 i najveće ranjivosti industrije u period tranzicije, nameću potrebu preispitivanja tog koncepta i u skladu sa jasno definisanom strategijom razvoja, formulisanje adekvatne industrijske politike, sa ciljem vrlo ozbiljnog prestruktuiranja posrnulih industrija i obezbeđivanja neophodnog nivoa međunarodne konkurentnosti.2 Razmatranje u ovom kontekstu perspektiva konkurentnosti tekstilne industrije Srbije polazi od stava da bi industrijska politika u zemljama u razvoju, kao što je naša, morala podržavati razvoj onih industrijskih grana koje na najbolji način (najproduktivnije), u datom trenutku, koriste faktore kojim zemlja raspolaže.3 Relativno konkurentni troškovi radne snage, izvozna orijentacija i kontinuitet prisustva na tržištu EU, blizina dominantnog tržišta, mogućnost brze implementacije tehničko-tehnoloških inovacija i izgrađena svest u poslovnim krugovima da su kvalitet proizvoda, njegovo tržišno oblikovanje, rokovi isporuke..4 i drugi faktori necenovne prirode sve dominantniji faktori konkurentnosti, kvalifikuje tekstilnu industriju kao industrijsku granu sa potencijalom da pod određenim uslovima dostigne nivo međunarodne konkurentnosti, posebno na tržištima EU i Rusije. Ovo tim više što će privredni rast Srbije u narednom periodu u velikoj meri biti ograničen narastajućim problemom nezaposlenosti, kao i realno lošim prognozama na kratak i srednji rok po pitanju mogućnosti dinamičnog privlačenja inostrane akumulacije u dovoljnom obimu za brz razvoj propulzivnih industrijskih grana, kao posledice dubine globalne krize. Liberalizacija trgovinskih odnosa sa Turskom, sa svoje strane, dodatno aktualizuje pitanje konkurentnsoti tekstilne industrije Srbije iz razloga što je tekstilna industrija Turske jedna od najmoćnijih u svetu, a na tržištu EU zajedno sa Kinom neosporni lider. Sledstveno tome, otvaraju se brojna pitanja od čijeg rešavanja od strane kreatora ekonomske politike, poslovnih krugova i njihovih udruženja, zavisi ukupan saldo između mogućih koristi i potencijalno štetnih posledica ne samo po našu tekstilnu industriju.
Бесплатно
Likvidacija privrednog društva u pravu Republike Srbije
Статья научная
Predmet ovog rada je likvidacija privrednog društva, kao jedan od načina prestanka postojanja društva. Postupak likvidacije se može sprovesti samo ako privredno društvo ima dovoljno finansijskih sredstava za potpuno namirenje svih svojih obaveza. Likvidacija privrednog društva uređena je Zakonom o privrednim društvima. Važeći zakon poznaje dobrovoljnu i prinudnu likvidaciju. Privredno društvo u toku postupka likvidacije zastupa jedan ili više likvidacionih upravnika. Nakon sprovođenja i okončanja postupka likvidacije, društvo prestaje da postoji i briše se iz registra privrednih subjekata.
Бесплатно
Ljudsko pravo na vodu i sanitaciju
Статья научная
Predmet ovog rada je ispitivanje ljudskog prava na vodu, kako sa stanovišta međunarodnog prava i aktuelnog razvoja na tom planu, tako i sa stanovišta nacionalnih pravnih sistema zemalja jugoistočne Evrope. Rad sadrži koncizan pregled stanja koje se tiče pristupa sigurnoj vodi za piće i obezbeđenju osnovnih sanitarnih uslova u svetu, bitne karakteristike i okolnosti donošenja Rezolucije Generalne skupštine UN 64/292 kojom je 2010. godine priznato ljudsko pravo na vodu i sanitaciju, istorijski pregled pravnih rešenja u propisima zemalja jugoistočne Evrope koja se odnose na slobodu opšte upotrebe voda, razmatranja veze između tradicionalnog koncepta opšte upotrebe voda i nastajućeg koncepta ljudskog prava na vodu, uz kratku elaboraciju odnosa između suvereniteta država i ljudskog prava na vodu. U zaključnim razmatranjima, autori ukazuju na potencijalnu potrebu zemalja u regionu da preispitaju ostvarivanje ljudskog prava na vodu koje garantuju svojim građanima i prošire te garancije na pun sadržaj ljudskog prava na vodu i sanitaciju.
Бесплатно
Lokalni ombudsman u Srbiji - promene ili 'status quo'?
Статья научная
Ostvarivanje i zaštita ljudskih prava u savremenom društvu nameće se kao 'conditio sine qua non' opstanka svake zajednice. Savremeno društvo, poznaje različite načine zaštite ljudskih prava i sloboda. Jedan od mnogobrojnih instituta kojima se ljudska prava i slobode štite, jeste i institucija ombudsmana. Naša zemlja je instituciju ombudsmana prvi put zvanično konstituisala početkom 21. veka, kada je naše zakonodavstvo predvidelo mogućnost formiranja jedne ovakve institucije. Ombudsman je najpre ustanovljen na lokalnom nivou, zatim na pokrajinskom, da bi na posletku bio formiran i na republičkom nivou. Institucija ombudsmana u Republici Srbiji pravno egzistira više od jedne decenije. U proteklom period konstatovano je dosta problema u radu i postupanju same institucije. Problemi mogu da se otklone izmenom zakonske regulative. U ovom trenutku promena ustava nije neophodna, ali bi se izmeni zakona moglo pristupiti. Republika Srbija bi trebalo da promeni Zakon o Zaštitniku građana i Zakon o lokalnoj samoupravi. Prema mišljenju autora najvažnije promene su neophodne da se izvrše u Zakonu o lokalnoj samoupravi.
Бесплатно
Maloletni seksualni prestupnici
Статья научная
Ovim radom akcenat je stavljen na maloletnike kao seksualne prestupnike. Izneto etiološko istraživanje bavi se uzrocima ili poreklom maloletničke seksualne delinkventnosti i putevima koji se odnose na početak, razvoj i održavanje seksualno devijantnog ponašanja ove populacije. Saznanje o nastanku seksualne devijantnosti je važno jer omogućava konceptualne okvire i specifične smernice koje se mogu koristiti za razvijanje efikasnijih vidova prevencije u širokom kontinuumu, od primarnog do tercijarnog. Tipološka istraživanja u ovom radu klasifikuju kategorije prestupnika na osnovu vrste žrtava i prekršajnih karakteristika. Empirijski zasnovane tipologije pružaju važne informacije za kliničku intervenciju identifikujući ključne konstrukcije za procenu mogućih etioloških faktora specifičnih za svaki podtip ili tipologiju maloletnika, i jedinstvenih rizika i potreba za svaki podtip koje treba ciljati tretmanom. Informacije iz istraživanja tipologija pružaju osnovu za osmišljavanje i sprovođenje efektivnijih i efikasnijih protokola lečenja i nadzora koji odražavaju individualne rizike i potrebe.
Бесплатно
Manjinski akcionari - opšta pitanja o definisanju pojma i mehanizmima pravne zaštite
Статья научная
Zaštita prava manjinskih akcionara je važna tema korporativnog upravljanja i regulative kompanijskog prava, koja ima nadnacionalni značaj. Da bi se pružila zaštita manjinskim akcionarima, potrebno je razumeti i definisati pojam manjinskih akcionara, kao i mehanizme uspostavljanja balansa između većine i manjine u društvu radi sprečavanja eksproprijacije prava manjine. Predmet istraživanja ovog rada su različite kategorije manjinskih akcionara i dostupnih mehanizama zaštite. Cilj istraživanja jeste definisanje kriterijuma prema kome se određuje pojam manjinskih akcionara, identifikovanje različitih kategorija manjinskih akcionara i pregled normativnih i 'soft law' mehanizama zaštite manjinskih akcionara.
Бесплатно
Marginalije uz čl. 25. Zakona o uređenju sudova Republike Srbije (2008)
Статья научная
Autor u radu kritički analizira odredbu čl. 25. Zakona o uređenju sudova Republike Srbije (2008) u kojoj je predviđen delokrug privredih sudova u vršenju sudske funkcije u jedinstvenom sudskom sistemu. Autor konstatuje da je odredba čl. 25. Zakona neadekvatno i nekorektno pravno-tehnički redigovana i da njena stilizacija izaziva mnogobrojne dileme, posebno u pogledu nadležnosti privrednog suda u domenu izvršne sudske procedure, koje neće moći da se otklone tumačenjem u procesu primene prava.
Бесплатно
Materijalno-pravni uslovi za patentno-pravnu zaštitu pronalaska
Статья научная
Patent predstavlja subjektivno pravo kojim se štiti pronalazak. Ovo određenje se u pravnoj nauci još naziva patent u materijalnom smislu, dok u formalnom on predstavlja ispravu koju izdaje nadležni državni organ, koja je dokaz da je određeno lice imalac prava iz patenta. Da bi dobio pravnu zaštitu pronalazak mora da se manifestuje u nekoj materijalnoj formi, mehanizmu, pogonu, mašini, tehničkom postupku itd. Ovo predstavlja preduslov dobijanja pravne zaštite. Zakon propisuje i druge uslove koji moraju biti ispunjeni. Oni bi se mogli odrediti u sledećem: 1. novost pronalaska; 2. inventivni nivo; 3. industrijska primenljivost. Predmet pronalaska koji se štiti patentom po odredbama Zakona o patentima može biti: a) proizvod, a kao primer se navodi uređaj, supstanca, kompozicija i biološki materijal; b) postupak. Takođe, predmet pronalaska se može odnositi i na proizvod koji se sastoji od biološkog materijala ili koji sadrži biološki materijal, postupak kojim je biološki materijal proizveden, obrađen ili korišćen, biološki materijal koji je izolovan iz prirodne sredine ili je proizveden tehničkim postupkom, čak i ako je prethodno postojao u prirodi. Novost, inovativnost i industrijska primenljivost, kao uslovi patentibilnosti, uz zakonska preciziranja, naučnu obradu i tehničku podršku razradi ovih pojmova, onemogućavaju da patentno bude zaštićeno ono tehničko rešenje koje ne predstavlja novost, ili pak koje nema nikakvu primenljivost, značaj, a dovoljno su široki da omogućavaju zaštitu svih tehničkih rešenja koja to zaslužuju, jer su produkt stvaralačkog rada i imaju svoju primenu u praksi.
Бесплатно
Medical error: Civil liability for the damage
Статья научная
The paper analyzes the civil law aspects of the responsibility of medical workers and institutions due to the damage caused by the doctors` mistakes in providing medical care. The aim of this paper is to present all the basics of physician responsibility, if it is established that there is a close connection between the error and the proven error and damage caused to the health of the patient, but also to third parties. The issue of medical error is not exclusively related to compensation for damages, since it heavily relies on medical law too. Although mistakes are mainly caused by the wrong actions of the doctors in performing their professional activities, the paper also deals with the responsibility of medical institutions for the damage being caused. An inaccurate definition of the legal nature of doctors’ responsibilities, obligations imposed on medical workers by law, the definition of errors in a medical treatment, as well as the legal basis of liability to third parties, indicate that there are many not only legal but also ethical and moral dilemmas requaring the additional attention and analysis, which is also the goal of this paper.
Бесплатно
Mera zabrane napuštanja stana i njena (ne)primena u kontekstu opštih uslova za određivanje mera
Статья научная
Stupanjem na snagu Zakonika o krivičnom postupku1 (u daljem tekstu: ZKP i Zakonik) mera zabrane napuštanja stana i mesta boravišta, koja je egzistirala u prethodnom Zakoniku, razdvojena je na dve posebne mere obezbeđenja prisustva okrivljenog. Zabrana napuštanja stana, uslovi za njeno određivanje i odlučivanje o meri predviđeni su članovima 208-209 ZKP-a. Krivičnim zakonikom2, u čl. 63, st. 1, određeno je da se vreme provedeno na izdržavanju mere zabrane napuštanja stana uračunava u izrečenu kaznu zatvora, novčanu kaznu i kaznu rada u javnom interesu. Zabrana napuštanja stana se smatra lišenjem slobode, što praktično znači, da u slučaju donošenja presude kojom se okrivljeni prema kome je bila određena mera, oslobađa optužbe ili se optužba u odnosu na njega odbija, kao i u slučaju odustanka javnog tužioca od daljeg progona, okrivljeni može podneti zahtev za naknadu štete zbog neosnovanog lišenja slobode. Pored činjenice da se radi o daleko humanijem vidu lišenja slobode u odnosu na pritvor, izuzetnu korist od primene ove mere ima i sama država, i to, pre svega, zbog direktnog smanjivanja smeštajnih kapaciteta u penalnim ustanovama, odnosno u pritvorskim jedinicama u sastavu tih ustanova. Iako, kućni pritvor sam po sebi deluje konfornije u odnosu na sam boravak u pritvorskoj jedinici, on je veoma restriktivna mera koja ograničava okrivljenog u mnogo čemu, pa mu se tako zabranjuje korišćenje mobilnog telefona, računara, zatim poseta od strane prijatelja i drugih lica kao i rodbine. Sam ambijent je mnogo prihvatljiviji kada je reč o samoj psihi pojedinca. Sprovođenje mere kontroliše Poverenička služba putem Poverenika za izvršenje alternativnih sankcija. Ovaj organ je zadužen za kontrolu sprovođenja mere i u stalnom je kontaktu sa licem u odnosu na koga se sprovodi mera. O svakom kršenju mere izveštava se postupajući sudija, policija i Poverenička služba, a kada je reč o elektronskom nadzoru, tada sam kontakt nije potreban jer je sistem kontrole još efikasniji samim tim. Sve navedeno nema smisla ukoliko ostaje slovo na papiru, odnosno norma koja je na snazi, a slabo se primenjuje. Upravo smo zbog toga u ovom radu prikazali neke od odluka sudova povodom procesnih pitanja vezanih za meru zabrane napuštanja stana.
Бесплатно
