Статьи журнала - Pravo - teorija i praksa
Все статьи: 726
Oglašavanje i zaštita potrošača
Статья научная
Zaštita potrošača daje odgovor na pitanja vezana za tačnost podataka i informacija, forme ugovora, zadovoljenje potreba i izgradnju mehanizma zaštite od potencijalnih zloupotreba i prevara. Dugoročni opstanak i uspeh trgovine zapravo zavisi od njene sposobnosti da zadovoljava potrebe svojih sadašnjih i potencijalnih potrošača. U oblasti zaštite potrošača, od posebnog značaja je oglašavanje lekova i medicinskih sredstava, duvanskih proizvoda, alkoholnih pića, kao i oglašavanje namenjeno maloletnim licima, pa će shodno tome u ovom radu pomenutim oblastima biti posvećena posebna pažnja.
Бесплатно
On certain criminal-legal specific characteristics of corruption in Republic of Serbia
Статья научная
Corruption is a negative social phenomenon being present in all societies and states, and which can be found in all layers and relationships within a society. Corrupt practice, as an ubiquitous negative social phenomenon, certainly has its political, sociological, criminological, legal and other aspects. Bearing in mind the fact that the widespread corrupt practice significantly erodes the foundation of society, the allowance of its both survival and deepening necessarily results in the abandonment of democracy, democratic values, legal certainty and the rule of law. Therefore, every legislator, including the legislator in Republic of Serbia, prescribes various material and procedural legal measures trying to suppress corruption in the country. This paper looks at certain criminal law specific features of the incrimination of corruption at both the international and national level, but also at certain procedural aspects of prosecuting corruption crimes. In this sense, there is involved the competence of the specialized prosecuting and judicial authorities, including special evidentiary actions that are regularly used in discovering and prosecuting corrupt criminal offenses.
Бесплатно
On certain specific features of tax procedure as a type of administrative procedure
Статья научная
Due to numerous specific characteristics, but also the importance of regular functioning of Republic of Serbia in terms of financing public expenditures, our legislator pays a special attention to the tax system, tax administration and tax procedure. The activity of our legislator in this area is extremely intensive, so the changes in tax regulations have become more frequent, and public authorities, whether in the form of laws or some bylaws, often intervene in the area of the tax system. On the other hand, the rules of tax legislation, both material - in terms of the very bases of tax obligations, and procedural must be clear, in the way the citizens can determine and settle their tax obligations. In addition, in the interest of legal certainty, the legislator should not frequently change substantive and procedural tax regulations, and he should move within certain limits. Having that in mind, the legislator has limited himself by defining the tax procedure as a special administrative procedure, which is regulated by a special law, whereby the protective provisions provided by the Law on General Administrative Procedure must be kept in mind. Deviations from the rules of general administrative procedure are, of course, necessary and justified, but only to a certain extent, which is determined by the peculiarity and importance of the tax system, which results in special rules for establishing the obligation, determining the amount and fulfilling tax obligations. Guided by the peculiarities of tax legislation, the authors point out the deviations of the tax procedure from the general administrative procedure in terms of principles, initiations, nature of legal acts and other specific issues.
Бесплатно
On local self-government and its constitutional position in Serbia
Статья научная
Local self-government is a form of decision-making and governance in local communities established on smaller parts of state territories. It is exercised either directly by its citizens, or by their elected representatives, as well as by other local bodies. The local authority, executed by local bodies, theoretically represents the government of citizens in local communities. Local self-government can be considered as the basic organization of power, and the history of constitutionalism cannot be imagined without it. In this paper, the authors first present the basic characteristics of self-government. These include: 1) the existence of a defined scope for certain local self-government activities, executed by local government bodies without interference from the central government; 2) citizens’ entitlement to choose their representatives in local communities through direct elections or to be directly involved in making decisions on important topics of interest to the local community; 3) local institutions’ independence in terms of their organization and personnel; 4) local selfgovernment having its own independent financing sources (taxes, own property); 5) local autonomy protected by the constitution and laws to ensure the unobstructed work of local self-government. In this paper, the authors analyze the elements of the constitutional position of local self-government in Serbia, including its concept, the method of decision-making, jurisdiction, the right to self-organization, and the protection of local self-government.
Бесплатно
On the validity of one sociological theory
Статья научная
The content of this paper includes an analysis of basic principles and validity of the Marxist sociological theory. In the Introduction, there is explained a problem of acquiring knowledge as well as the possibilities of establishing theories in social sciences, with a special attention paid to the possibility of gaining unconditional truth and question about an influence that personal values can perform in the work of a scientist. In the second part of the paper, there are given the basic principles of the Marxist social theory, there are explained the ideas of class-struggle, bourgeoisie economy and capitalistic type of property with the origin and type of functioning of the proletariat and historical necessity of establishing a classless society. The third part of the paper establishes a critique of Marxist sociology from the standpoint of its scientific validity. A special attention is paid to the way of functioning its basic principles and the problem of establishing the unquestionable facts in social sciences. In the conclusion, it is explained the substantial difference between science and ideology, and, it is indicated the necessity of establishing unconditional criteria for the recognition of scientific facts.
Бесплатно
Статья научная
Pritvor je najstroža od svih predviđenih mera za obezbeđenje prisustva okrivljenog i za nesmetano vođenje krivičnog postupka. Suština ove mere je u oduzimanju slobode kretanja po osnovu odluke suda, kada su ispunjeni uslovi predviđeni Zakonikom o krivičnom postupku i u slučaju da se ista svrha ne može ostvariti drugom merom. U radu je, pored opštih napomena o pritvoru, učinjen osvrt prevashodno na prvi opcioni razlog za određivanje pritvora - opasnost od bekstva okrivljenog. Pored analize odredbi člana 211 stav 2 ZKPa, koje obuhvataju situacije koje će se u konkretnim okolnostima podvesti pod opasnost od bekstva okrivljenog, paralelno sa analizom aktuelnih odredbi Zakonika o krivičnom postupku i pojedinih primera iz sudske prakse u Srbiji, prikazani su i pojedini slučajevi iz rada Evropskog suda za ljudska prava, a povodom situacija u kojima je određivana mera pritvora usled postojanja konkretnih okolnosti koje su ukazivale na opasnost od bekstva.
Бесплатно
Статья научная
Imajući u vidu pravilo supsidijarne primene građanskog prava kada ne postoje zakonske odredbe za pojedine vrste prevoza, a obzirom da u pogledu obima naknade štete prevozilac odgovara po istim načelima kao i druge osobe, u ovom radu su izložena osnovna načela građansko pravne odgovornosti za štete. Problem odgovornosti prevozioca je jedan od najviše tumačenih pravnih pitanja, zbog toga što korisnici prevoza žele da znaju sve o pravnim posledicama saobraćajnih nesreća, pravima koja bi u slučaju njihove smrti imali članovi njihove porodice ili naknadi koju bi sami dobili ako prežive udes. Govoreći o odgovornosti prevozioca za smrt i telesnu povredu putnika, govorimo o pravima putnika ili njegove rodbine na naknadu materijalne i nematerijalne štete.
Бесплатно
Opšta udruženja preduzetnika asocijacije privrede ili ne
Статья научная
Opšta udruženja preduzetnika kao mesto okupljanja nosioca sitnog kapitala i najosnovnije forme bavljenja privrednom delatnošću često se tretiraju kao marginalni deo privrednog okupljanja iako po mnogim pokazateljima društvenog doprinosa zaslužuju bolji tretman i zapaženiji odnos države prema njima. Deo takvog odnosa države i društva prema njima leži u činjenici da su svi ozbiljniji oblici privrednog delovanja osnovani u formi privrednih društava a ne preduzetnika i da se njihova evidentno veća ekonomska snaga ispoljava u asocijacijama koje predstavljaju njih a oni po prirodi odredbi zakona nisu članovi opštih udruženja. Ovo je ujedno i oblast organizovanja građana i legitimnih nastojanja civilnog društva da unaprede državnu i društvenu zajednicu Srbije. U Republici Srbiji OUP se registruju na osnovu Zakona o privrednim komorama i predstavljaju osnovni oblik udruživanja preduzetnika. Zakonski okvir koji omogućava rad udruženja nije dovoljan za njihovo stvarno i potpuno privredno i društveno angažovanje. Potreban je veliki napor u trasiranje puta prema državnom parnterstvu u pravom obimu i smislu.
Бесплатно
Opšte karakteristike ugovora u robnom prometu
Статья научная
Ugovori u robnom prometu, kao i drugi ugovori u privredi, po svojoj prirodi su građansko-pravni ugovori, ali oni pokazuju određene osobenosti, koje uslovljavaju njihovo posebno izučavanje, a eventualno i posebno kodifikovanje. Zakon o obligacionim odnosima obuhvata i građansko-pravne i privredne ugovore, jer oni sadrže veliki broj zajedničkih osobina, a za privredne ugovore se kaže i da predstavljaju produžetak obligacionog (građanskog) prava. Pravna država, privatna svojina i sloboda ugovaranja, uz minimalna zakonska ograničenja su najoptimalniji ambijent za normalno i kvalitetno odvijanje privrednog života i privredni, a samim tim i sveobuhvatni razvoj. Instrumenti funkcionisanja privrede, koji povezuju ljude, obezbeđuju zadovoljenje njihovih potreba, alociraju i preraspodeljuju resurse, stvaraju novu vrednost, održavaju zajednicu među ljudima, omogućuju protok roba i ideja, dostupnost proizvoda i usluga. Oni prate razvojni pravac privrede, ali i povratno na njega deluju. Autonomija volje stranaka čini njihovu fundamentalnu vrednost. Stranačkom inicijativom je kreirano bogatstvo ugovora. One su te koje u širokim zakonskim okvirima ostvaruju svoje potrebe i interese stvaraju i oblikuju ugovornu građu. Ugovori robnog prometa su karakteristični po svom subjektu i objektu. To su ugovori koji se zaključuju između privrednih subjekata, privrednih društava, organizacija. Objekti ugovora robnog prometa su robe i usluge u obavljanju prometa. Brzina odvijanja robnog prometa nalaže posebnu brzinu u zaključivanju ovih poslova, te se javljaju adhezioni ugovori, u kojima jedna strana unapred od- redi sve elemente ugovora i ponudi drugoj strani, koja ih može prihvatiti ili odbiti. Adhezioni, ugovori po pristupu, formularni ugovori su neuporedivo zastupljeniji kod ove vrste ugovora nego li kod građansko-pravnih. Ugovori robnog prometa su teretni ugovori. Besplatnost se mora izričito ugovoriti, dok se teretnost podrazumeva. Cena često i nije bitan element ugovora kao u građanskom pravu. Odgovornost je znatno strožija kod ugovora robnog prometa. Privredni poslovi su veliki poslovi koji sa sobom nose i ogromne rizike. Pored toga masovno se zaključuju, a kreditiranje kao logična posledica svega ovoga je jedna od najbitnijih osobina u ovom prometu. Od učesnika u robnom prometu se zahteva da postupaju sa pažnjom 'dobrog privrednika' ili 'dobrog stručnjaka', što predstavlja znatno veći zahtev nego u obligacionim odnosima. Solidarnost dužnika ako ih je više u jednoj obavezi je takođe diferencijalno svojstvo i mnoga druga.
Бесплатно
Opšte karakteristike ugovora u robnom prometu
Статья научная
Ugovori robnog prometa predstavljaju jedan od osnovnih instrumenata funkcionisanja privrednog prometa i privrede uopšte. Njihov značaj je nemerljiv u svakom društvu. Privreda je noseći stub svakog društva, osnovni faktor razvoja i napretka, njegova bazična vrednost, te se njeno normalno funkcionisanja i unapređenje postavlja kao imperativ. U različitim društveno-ekonomskim sistemima, privreda je imala različita obeležja ali i instrumente kao i rezultate. Komparativno posmatrano, mogli bi se izvući određeni zaključci o onome što je odlikuje nezavisno od konstatacije društveno-ekonomskih odnosa, ali i povući paralele u kom ambijentu ona ima najbolje perspektive razvoja. U najopštijem, pravna država, privatna svojina i sloboda ugovaranja, uz minimalna zakonska ograničenja su najoptimalniji ambijent za normalno i kvalitetno odvijanje privrednog života i privredni, a samim tim i sveobuhvatni razvoj. Instrumenti funkcionisanja privrede, koji povezuju ljude, obezbeđuju zadovoljenje njihovih potreba, alociraju i preraspodeljuju resurse, stvaraju novu vrednost, održavaju zajednicu među ljudima, omogućuju protok roba i ideja, dostupnost proizvoda i usluga, su ugovori. Oni prate razvojni pravac privrede, ali i povratno na njega deluju. Autonomija volje stranaka čini njihovu fundamentalnu vrednost. Nauka je ta koja u okviru proučavanja privrednih odnosa pronalazi rešenja, teorijski ih uobličava te olakšava praktičnu primenu. Privredno-pravni ugovori poseduju više odlika koji ih čine donekle različitim od obligaciono-pravnih, ne potcenjujući pri tom njihove bazična i sistemska zajednička svojstva.
Бесплатно
Opšti osvrt na franšizing i ugovor o franšizingu kao sui generis poslove privrednog prava
Статья научная
Franšizing predstavlja široko rasprostranjen i opšteprihvaćen metod poslovanja u svetu. Oblik poslovanja koji nudi franšiza je najbliže garanciji za uspeh na današnjem tržištu, i sa sigurnošću se može reći da franšizing polako postaje glavni izvor poslova i motor privrednog rasta svake tržišno orijentisane ekonomije. Ovaj rad ima za cilj da ukaže na značaj franšizinga kao modela otpočinjanja određenog biznisa posmatranog kroz njegovu pravnu formu - ugovora o franšizingu. Ugovorima o franšizingu regulišu se međusobni odnosi davaoca i korisnika franšize. Ugovor o franšizingu spada u neimenovane ugovore sui generis, odnosno ugovore koje zakon nije posebno regulisao. S tim u vezi, u pitanju je veoma složen i kompleksan ugovor, gde je davalac franšizinga po pravilu nadmoćna strana koja praktično reguliše ugovor i same uslove zaključenja.
Бесплатно
Organi upravljanja društva sa ograničenom odgovornošću u Republici Srbiji i Republici Srpskoj
Статья научная
Mnoge sfere društvenog života u Srbiji i Republici Srpskoj su zakonskim propisima regulisane na isti ili sličan način. Zakonom o privrednim društvima, između ostalog, se uređuje i pravni položaj privrednih društava kako u Srbiji, tako i u Republici Srpskoj. Međutim postoje određene razlike između ova dva propisa, koje su naročito nastale donošenjem Zakona o privrednim društvima Srbije iz 2011. godine. U Republici Srbiji organi upravljanja u društvu sa ograničenom odgovornošću su: skupština i jedan ili više direktora, ako je jednodomno i skupština, nadzorni odbor i jedan ili više direktora, ako je dvodomno upravljanje, dok su u Republici Srpskoj organi upravljanja u društvu sa ograničenom odgovornošću: skupština i direktor ili upravni odbor. Iako nije razlika između ova dva propisa samo u dijelu koji se odnosi na organe upravljanja u društvu sa ograničenom odgovornošću, autor se opredelio za ovu temu zbog samog značaja društva sa ograničenom odgovornošću, kao najzastupljeniji oblik privrednog društva u Srbiji i u Republici Srpskoj. Cilj rada je da se prvo ukaže na razlike između organa upravljanja društva sa ograničenom odgovornošću u Srbiji i Republici Srpskoj, statusna pitanja, način rada, nadležnosti, a potom i da se ukaže na pozitivne i negativne odredbe oba zakonska propisa u smislu upravljanja društvima sa ograničenom odgovornošću.
Бесплатно
Organizacija i nadležnost inspekcije rada u Republici Srbiji
Статья научная
u tekstu se govori o položaju inspekcije rada u sistemu državne uprave, obliku organizacije i delokrugu njenog rada sa aspekta pozitivno-pravnih propisa. Reč je o pokušaju da se na jednom mestu prikaže struktura ove službe i oblast u kojoj deluje, kako bi se bolje razumela njena uloga i značaj.
Бесплатно
Статья научная
Kriminalitet je pojava prisutna u svim etapama razvoja ljudskog društva. Pomoću velikog broja svojih pojavnih oblika vešto se infiltrira i prilagođava bilo kom sistemu i obliku državnog uređenja. Iako postoje različiti stavovi prilikom definisanja organizovanog kriminala, danas je sasvim jasno da je ova društvena pojava realna pretnja i kočnica napretka svih država u kojima je njeno delovanje izraženo i teško kontrolisano. Naročito treba imati u vidu štetne posledice delovanja transnacionalnog organizovanog kriminala. Zemlje Balkana su veoma izložene raznovrsnim delovanjima organizovanog kriminala, i pri tom posebno treba imati u vidu prostore bivše Jugoslavije, jer su ratne nedaće i sporost u izgradnji demokratije na tim teritorijama, doprinele da kriminalne grupe ojačaju i razviju se. Svi dosadašnji pokušaji u suzbijanju organizovanog kriminala nisu se pokazali dovoljno efikasnim, i zbog toga je neophodno poboljšati pravne okvire, institucije i bezbednosne strukture i to ne samo na nacionalnom, nego i na međunarodnom nivou.
Бесплатно
Organizovani kriminalitet - pojam, karakteristike, uzroci i metodi suprotstavljanja
Статья научная
Kriminalitet je individualni i društveni problem svakog društva i ima više svojih lica i naličja. Vremenom, učinioci krivičnih dela uvideli su potrebu i prednosti međusobne povezanosti i organizovanosti. Organizovani pristup izvršenju krivičnih dela omogućuje ne samo njihovo uspešno izvršenje, nego i otežava, a često i onemogućava otkrivanje učinilaca i pronalaženje dokaza. Uprkos brojnim domaćim i međunarodnim skupovima posvećenim upravo ovoj temi, jedinstvena verifikacija organizovanog kriminala ne postoji. Organizovani kriminalitet vešto koristi uslove nedorečenosti pravne regulative da ostvari kontakte i uspostavi veze sa organima vlasti, državnim, političkim i drugim subjektima. Različiti su metodi stizanja do najviših organa vlasti. Korupcija je najčešće primenjivan način, ali kriminalne veze se uspostavljaju i ucenom, pritiscima, iznudom i drugim metodama. Transnacionalni organizovani kriminalitet je organizovani kriminalitet čija se kriminalna delatnost odvija na prostorima dveju ili više država ili je po bilo kom osnovu povezana sa više država. Organizovani kriminalitet se sve više internacionalizuje jer to donosi veću dobit i stvara njegov jači uticaj. Koreni i suštinski uzroci organizovanog kriminaliteta sadržani su u društveno-materijalnim uslovima i postojećim privrednim, političkim, socijalnim, istorijskim, geografskim i drugim značajnim odnosima u jednom društvu. Transnacionalni organizovani kriminalitet predstavlja opasnost za bezbednost i razvijenih zemalja i zemalja u tranziciji. Uvek će nastojati da se prilagodi novim društveno-ekonomskim odnosima i političkim uslovima. I pored svih razmatranja i konstatacija, još uvek nema celovite, jasne i precizne strategije delovanja u borbi protiv transnacionalnog organizovanog kriminaliteta. Cilj kome treba težiti obuhvata, pored donošenja odgovarajućih propisa i sprovođenja prethodno navedenih mera, jačanje kulturnog imuniteta naroda.
Бесплатно
Originarno sticanje svojine u rimskom pravu
Статья научная
Svojina predstavlja jedan od najznačajnijih pojmova i instituta građanskog prava, koji je zahvaljujući učenjima pravnika i pobornika shvatanja o prirodnim pravima, uzdigao svojinu na istaknuto mesto u hijerarhiji pravnih pojmova. Međutim, svojina postoji već vekovima i još u rimskom pravu je srećemo u obliku koji i danas, u dokle izmenjenom obliku postoji. Značaj svojine, pa samim tim i načini kako se ona može steći predstavlja elementarno znanje svakog pravnika. Još su rimski pravnici primetili da postoje razlike među pojedinim načinima sticanja svojine, da bi moderna pravna nauka, naknadno, samo još te osnovne koncepte usavršila i uobličila. Ovim radom autor će pokušati da približi i prikaže sve originarne načine kojima se svojina mogla steći u rimskom pravu i pokušati komparativno da to uporedi sa rešenjima koja su danas prihvaćena u našem pozitivnom pravu. Znajući da naš pravni sistem ima svoje korene u rimskom pravu i da su mnogi pravni instituti i rešenja recipirani iz njega, značaj svojine i načina njenog sticanja još više dobija na značaju.
Бесплатно
Osiguranje od posledica nesrećnog slučaja - osobenosti i osigurani slučajevi
Статья научная
Osiguranje od posledica nezgode specifično je po tome, što se njim obezbeđuje naknada iz osiguranja ukoliko se realizuje neki od unapred ugovorenih osiguranih slučajeva na najznačajnijem predmetu osiguranja - čovekovoj ličnosti, tj. telu. Autor analizira najznačajnije karakteristike ovog vida osiguranja, njegova dodirna svojstva sa drugim granama osiguranja, kao i razlike koje mu daju specifičan karakter. Istovremeno se ukazuje na zakonodavnu regulativu i uređenje sadržine predmetnog ugovora o osiguranju opštim i posebnim uslovima osiguravača, a pogotovo na nedovoljno razumevanje osnovnih pojmova u svakodnevnoj primeni. Nerazumevanje same suštine osiguranja od nezgode i pogrešna tumačenja i primena javljaju se i kod najviših sudskih instanci. U tom smislu se navodi i primer iz sudske prakse, kada je sud, zbog ugovorene invalidnosti kao osiguranog slučaja, obavezao osiguravača na naknadu nematerijalne štete, mada se ovaj vid osiguranja može ugovoriti radi ostvarivanje naknade zbog pretrpljene, isključivo, materijalne štete.
Бесплатно
Osnovna načela i principi nastanka naučnog dela
Статья научная
Nije preterano reći da za sav svoj napredak i preobražaj, materijalni i duhovni, čovečanstvo ima da zahvali u prvom redu nauci, naučnom stvaralaštvu i istraživanju. Bez razvojne nauke ne može biti ni napretka ni blagostanja jedne zemlje i naroda. Nauka je veliki ukras kako je rekao jedan veliki francuski mislilac Montenj, koji je ujedno i dodao da je ona u isti mah i oruđe koje nam začudo pomaže. Naučni poziv spada u najuzvišenije pozive koje čovek može sebi da zaželi i odabere. Svako ko doda o nekom predmetu makar i zrnce sumi saznanja i riznici znanja koje već postoji, učinio je nešto značajno u životu. Uz to, ne treba gubiti iz vida ni duboku, nepomućenu radost koju pruža svako stvaralaštvo, a posebno naučno istraživanje i pisanje. Naučni poziv je jedan od najtežih poziva. On traži čitavog čoveka, zaokuplja sve njegove misli, a angažuje sve njegove duhovne i telesne snage. Nužne osobine jednom naučniku su: izuzetna marljivost, snažna volja i strpljenje, razvijena sposobnost razmišljanja, intenzivna pažnja, duboka koncentracija, izgrađene navike discipline i tačnosti, široka opšta kultura u određenoj naučnoj oblasti i disciplini, kao i vladanje metodologijom te naučne discipline i oblasti, a iznad svega stvaralačka mašta.
Бесплатно
Osnovna obeležja vaspitnih mera u Srbiji
Статья научная
Svrha krivičnih sankcija prema maloletnicima dvostruko je određena. Najpre, polazi se od opšte svrhe krivičnih sankcija, a to je suzbijanje dela kojima se povređuju ili ugrožavaju vrednosti zaštićene krivičnim zakonodavstvom. Ovako određena opšta svrha krivičnih sankcija dopunjena je posebnim određivanjem svrhe krivičnih sankcija koja se odnosi isključivo na maloletnike. Shodno tome, svrha krivičnih sankcija prema maloletnicima je da se nadzorom, pružanjem zaštite i pomoći, kao i obezbeđivanjem opšteg i stručnog osposobljavanja utiče na razvoj i jačanje odgovornosti maloletnika, na vaspitavanje i pravilan razvoj njegove ličnosti, kako bi se obezbedilo ponovno uključivanje maloletnika u društvenu zajednicu. U kontekstu prethodno rečenog, posebno određena svrha maloletničkih krivičnih sankcija obuhvata izricanje i primenu vaspitnih mera kojima se žele postići specijalno preventivni efekti.
Бесплатно
