Статьи журнала - Pravo - teorija i praksa
Все статьи: 676
Opšte karakteristike ugovora u robnom prometu
Статья научная
Ugovori robnog prometa predstavljaju jedan od osnovnih instrumenata funkcionisanja privrednog prometa i privrede uopšte. Njihov značaj je nemerljiv u svakom društvu. Privreda je noseći stub svakog društva, osnovni faktor razvoja i napretka, njegova bazična vrednost, te se njeno normalno funkcionisanja i unapređenje postavlja kao imperativ. U različitim društveno-ekonomskim sistemima, privreda je imala različita obeležja ali i instrumente kao i rezultate. Komparativno posmatrano, mogli bi se izvući određeni zaključci o onome što je odlikuje nezavisno od konstatacije društveno-ekonomskih odnosa, ali i povući paralele u kom ambijentu ona ima najbolje perspektive razvoja. U najopštijem, pravna država, privatna svojina i sloboda ugovaranja, uz minimalna zakonska ograničenja su najoptimalniji ambijent za normalno i kvalitetno odvijanje privrednog života i privredni, a samim tim i sveobuhvatni razvoj. Instrumenti funkcionisanja privrede, koji povezuju ljude, obezbeđuju zadovoljenje njihovih potreba, alociraju i preraspodeljuju resurse, stvaraju novu vrednost, održavaju zajednicu među ljudima, omogućuju protok roba i ideja, dostupnost proizvoda i usluga, su ugovori. Oni prate razvojni pravac privrede, ali i povratno na njega deluju. Autonomija volje stranaka čini njihovu fundamentalnu vrednost. Nauka je ta koja u okviru proučavanja privrednih odnosa pronalazi rešenja, teorijski ih uobličava te olakšava praktičnu primenu. Privredno-pravni ugovori poseduju više odlika koji ih čine donekle različitim od obligaciono-pravnih, ne potcenjujući pri tom njihove bazična i sistemska zajednička svojstva.
Бесплатно
Opšti osvrt na franšizing i ugovor o franšizingu kao sui generis poslove privrednog prava
Статья научная
Franšizing predstavlja široko rasprostranjen i opšteprihvaćen metod poslovanja u svetu. Oblik poslovanja koji nudi franšiza je najbliže garanciji za uspeh na današnjem tržištu, i sa sigurnošću se može reći da franšizing polako postaje glavni izvor poslova i motor privrednog rasta svake tržišno orijentisane ekonomije. Ovaj rad ima za cilj da ukaže na značaj franšizinga kao modela otpočinjanja određenog biznisa posmatranog kroz njegovu pravnu formu - ugovora o franšizingu. Ugovorima o franšizingu regulišu se međusobni odnosi davaoca i korisnika franšize. Ugovor o franšizingu spada u neimenovane ugovore sui generis, odnosno ugovore koje zakon nije posebno regulisao. S tim u vezi, u pitanju je veoma složen i kompleksan ugovor, gde je davalac franšizinga po pravilu nadmoćna strana koja praktično reguliše ugovor i same uslove zaključenja.
Бесплатно
Organi upravljanja društva sa ograničenom odgovornošću u Republici Srbiji i Republici Srpskoj
Статья научная
Mnoge sfere društvenog života u Srbiji i Republici Srpskoj su zakonskim propisima regulisane na isti ili sličan način. Zakonom o privrednim društvima, između ostalog, se uređuje i pravni položaj privrednih društava kako u Srbiji, tako i u Republici Srpskoj. Međutim postoje određene razlike između ova dva propisa, koje su naročito nastale donošenjem Zakona o privrednim društvima Srbije iz 2011. godine. U Republici Srbiji organi upravljanja u društvu sa ograničenom odgovornošću su: skupština i jedan ili više direktora, ako je jednodomno i skupština, nadzorni odbor i jedan ili više direktora, ako je dvodomno upravljanje, dok su u Republici Srpskoj organi upravljanja u društvu sa ograničenom odgovornošću: skupština i direktor ili upravni odbor. Iako nije razlika između ova dva propisa samo u dijelu koji se odnosi na organe upravljanja u društvu sa ograničenom odgovornošću, autor se opredelio za ovu temu zbog samog značaja društva sa ograničenom odgovornošću, kao najzastupljeniji oblik privrednog društva u Srbiji i u Republici Srpskoj. Cilj rada je da se prvo ukaže na razlike između organa upravljanja društva sa ograničenom odgovornošću u Srbiji i Republici Srpskoj, statusna pitanja, način rada, nadležnosti, a potom i da se ukaže na pozitivne i negativne odredbe oba zakonska propisa u smislu upravljanja društvima sa ograničenom odgovornošću.
Бесплатно
Organizacija i nadležnost inspekcije rada u Republici Srbiji
Статья научная
u tekstu se govori o položaju inspekcije rada u sistemu državne uprave, obliku organizacije i delokrugu njenog rada sa aspekta pozitivno-pravnih propisa. Reč je o pokušaju da se na jednom mestu prikaže struktura ove službe i oblast u kojoj deluje, kako bi se bolje razumela njena uloga i značaj.
Бесплатно
Статья научная
Kriminalitet je pojava prisutna u svim etapama razvoja ljudskog društva. Pomoću velikog broja svojih pojavnih oblika vešto se infiltrira i prilagođava bilo kom sistemu i obliku državnog uređenja. Iako postoje različiti stavovi prilikom definisanja organizovanog kriminala, danas je sasvim jasno da je ova društvena pojava realna pretnja i kočnica napretka svih država u kojima je njeno delovanje izraženo i teško kontrolisano. Naročito treba imati u vidu štetne posledice delovanja transnacionalnog organizovanog kriminala. Zemlje Balkana su veoma izložene raznovrsnim delovanjima organizovanog kriminala, i pri tom posebno treba imati u vidu prostore bivše Jugoslavije, jer su ratne nedaće i sporost u izgradnji demokratije na tim teritorijama, doprinele da kriminalne grupe ojačaju i razviju se. Svi dosadašnji pokušaji u suzbijanju organizovanog kriminala nisu se pokazali dovoljno efikasnim, i zbog toga je neophodno poboljšati pravne okvire, institucije i bezbednosne strukture i to ne samo na nacionalnom, nego i na međunarodnom nivou.
Бесплатно
Organizovani kriminalitet - pojam, karakteristike, uzroci i metodi suprotstavljanja
Статья научная
Kriminalitet je individualni i društveni problem svakog društva i ima više svojih lica i naličja. Vremenom, učinioci krivičnih dela uvideli su potrebu i prednosti međusobne povezanosti i organizovanosti. Organizovani pristup izvršenju krivičnih dela omogućuje ne samo njihovo uspešno izvršenje, nego i otežava, a često i onemogućava otkrivanje učinilaca i pronalaženje dokaza. Uprkos brojnim domaćim i međunarodnim skupovima posvećenim upravo ovoj temi, jedinstvena verifikacija organizovanog kriminala ne postoji. Organizovani kriminalitet vešto koristi uslove nedorečenosti pravne regulative da ostvari kontakte i uspostavi veze sa organima vlasti, državnim, političkim i drugim subjektima. Različiti su metodi stizanja do najviših organa vlasti. Korupcija je najčešće primenjivan način, ali kriminalne veze se uspostavljaju i ucenom, pritiscima, iznudom i drugim metodama. Transnacionalni organizovani kriminalitet je organizovani kriminalitet čija se kriminalna delatnost odvija na prostorima dveju ili više država ili je po bilo kom osnovu povezana sa više država. Organizovani kriminalitet se sve više internacionalizuje jer to donosi veću dobit i stvara njegov jači uticaj. Koreni i suštinski uzroci organizovanog kriminaliteta sadržani su u društveno-materijalnim uslovima i postojećim privrednim, političkim, socijalnim, istorijskim, geografskim i drugim značajnim odnosima u jednom društvu. Transnacionalni organizovani kriminalitet predstavlja opasnost za bezbednost i razvijenih zemalja i zemalja u tranziciji. Uvek će nastojati da se prilagodi novim društveno-ekonomskim odnosima i političkim uslovima. I pored svih razmatranja i konstatacija, još uvek nema celovite, jasne i precizne strategije delovanja u borbi protiv transnacionalnog organizovanog kriminaliteta. Cilj kome treba težiti obuhvata, pored donošenja odgovarajućih propisa i sprovođenja prethodno navedenih mera, jačanje kulturnog imuniteta naroda.
Бесплатно
Originarno sticanje svojine u rimskom pravu
Статья научная
Svojina predstavlja jedan od najznačajnijih pojmova i instituta građanskog prava, koji je zahvaljujući učenjima pravnika i pobornika shvatanja o prirodnim pravima, uzdigao svojinu na istaknuto mesto u hijerarhiji pravnih pojmova. Međutim, svojina postoji već vekovima i još u rimskom pravu je srećemo u obliku koji i danas, u dokle izmenjenom obliku postoji. Značaj svojine, pa samim tim i načini kako se ona može steći predstavlja elementarno znanje svakog pravnika. Još su rimski pravnici primetili da postoje razlike među pojedinim načinima sticanja svojine, da bi moderna pravna nauka, naknadno, samo još te osnovne koncepte usavršila i uobličila. Ovim radom autor će pokušati da približi i prikaže sve originarne načine kojima se svojina mogla steći u rimskom pravu i pokušati komparativno da to uporedi sa rešenjima koja su danas prihvaćena u našem pozitivnom pravu. Znajući da naš pravni sistem ima svoje korene u rimskom pravu i da su mnogi pravni instituti i rešenja recipirani iz njega, značaj svojine i načina njenog sticanja još više dobija na značaju.
Бесплатно
Osiguranje od posledica nesrećnog slučaja - osobenosti i osigurani slučajevi
Статья научная
Osiguranje od posledica nezgode specifično je po tome, što se njim obezbeđuje naknada iz osiguranja ukoliko se realizuje neki od unapred ugovorenih osiguranih slučajeva na najznačajnijem predmetu osiguranja - čovekovoj ličnosti, tj. telu. Autor analizira najznačajnije karakteristike ovog vida osiguranja, njegova dodirna svojstva sa drugim granama osiguranja, kao i razlike koje mu daju specifičan karakter. Istovremeno se ukazuje na zakonodavnu regulativu i uređenje sadržine predmetnog ugovora o osiguranju opštim i posebnim uslovima osiguravača, a pogotovo na nedovoljno razumevanje osnovnih pojmova u svakodnevnoj primeni. Nerazumevanje same suštine osiguranja od nezgode i pogrešna tumačenja i primena javljaju se i kod najviših sudskih instanci. U tom smislu se navodi i primer iz sudske prakse, kada je sud, zbog ugovorene invalidnosti kao osiguranog slučaja, obavezao osiguravača na naknadu nematerijalne štete, mada se ovaj vid osiguranja može ugovoriti radi ostvarivanje naknade zbog pretrpljene, isključivo, materijalne štete.
Бесплатно
Osnovna načela i principi nastanka naučnog dela
Статья научная
Nije preterano reći da za sav svoj napredak i preobražaj, materijalni i duhovni, čovečanstvo ima da zahvali u prvom redu nauci, naučnom stvaralaštvu i istraživanju. Bez razvojne nauke ne može biti ni napretka ni blagostanja jedne zemlje i naroda. Nauka je veliki ukras kako je rekao jedan veliki francuski mislilac Montenj, koji je ujedno i dodao da je ona u isti mah i oruđe koje nam začudo pomaže. Naučni poziv spada u najuzvišenije pozive koje čovek može sebi da zaželi i odabere. Svako ko doda o nekom predmetu makar i zrnce sumi saznanja i riznici znanja koje već postoji, učinio je nešto značajno u životu. Uz to, ne treba gubiti iz vida ni duboku, nepomućenu radost koju pruža svako stvaralaštvo, a posebno naučno istraživanje i pisanje. Naučni poziv je jedan od najtežih poziva. On traži čitavog čoveka, zaokuplja sve njegove misli, a angažuje sve njegove duhovne i telesne snage. Nužne osobine jednom naučniku su: izuzetna marljivost, snažna volja i strpljenje, razvijena sposobnost razmišljanja, intenzivna pažnja, duboka koncentracija, izgrađene navike discipline i tačnosti, široka opšta kultura u određenoj naučnoj oblasti i disciplini, kao i vladanje metodologijom te naučne discipline i oblasti, a iznad svega stvaralačka mašta.
Бесплатно
Osnovna obeležja vaspitnih mera u Srbiji
Статья научная
Svrha krivičnih sankcija prema maloletnicima dvostruko je određena. Najpre, polazi se od opšte svrhe krivičnih sankcija, a to je suzbijanje dela kojima se povređuju ili ugrožavaju vrednosti zaštićene krivičnim zakonodavstvom. Ovako određena opšta svrha krivičnih sankcija dopunjena je posebnim određivanjem svrhe krivičnih sankcija koja se odnosi isključivo na maloletnike. Shodno tome, svrha krivičnih sankcija prema maloletnicima je da se nadzorom, pružanjem zaštite i pomoći, kao i obezbeđivanjem opšteg i stručnog osposobljavanja utiče na razvoj i jačanje odgovornosti maloletnika, na vaspitavanje i pravilan razvoj njegove ličnosti, kako bi se obezbedilo ponovno uključivanje maloletnika u društvenu zajednicu. U kontekstu prethodno rečenog, posebno određena svrha maloletničkih krivičnih sankcija obuhvata izricanje i primenu vaspitnih mera kojima se žele postići specijalno preventivni efekti.
Бесплатно
Osnovne karakteristike međunarodnih pravnih instrumenata u oblasti ljudskih prava
Статья научная
Fenomen ljudskih prava ima svoju genezu u pravnim dokumentima kojima se pružaju šira prava određenoj kategoriji ljudi u društvu. Kako usmene garancije i dogovori nisu bili dovoljno pouzdan i potpun način zaštite ljudskih prava vlasti su nevoljno, odnosno najčešće pod pritiskom javnosti, sačinjavale i potpisivale pravne dokumente u kojima je ova oblast bila normativno regulisana. U načelu, ovim dokumentima se može dati širi smisao u pravcu promocije vrednosti koje počivaju na slobodi čoveka da odlučuje o sopstvenim interesima i da u tome bude neometan od strane drugih. Tome treba dodati materijalno-pravne i procesno-pravne garancije da će u celosti biti poštovana individualna i kolektivna ljudska prava svakog pojedinca i kolektiviteta, ukoliko protiv njih budu vođeni administrativno-upravni i sudski postupci. Bez obzira na važnost pravnih dokumenata u kojima je ideja o neophodnosti poštovanja ljudskih prava uznapredovala, ne možemo sa sigurnošću odrediti u kojoj meri su oni doprineli njihovoj afirmaciji. Pored toga, važne datume u opštem napretku ljudskih prava predstavljaju politički i revolucionarni događaji od kojih bismo mogli izdvojiti Francusku buržoasku revoluciju. Međutim, ozbiljnije interesovanje za fenomen ljudskih prava, u smislu određivanja pravnih okvira za njihovo normativno uobličenje, predstavljaju međunarodni pravni instrumenti doneti posle Drugog svetskog rata.Otuda se u pravnoj teoriji ovim instrumentima dodeljuje epitet krovnih ili ključnih pravnih instrumenata u sferi normativne zaštite ljudskih prava. Novi svetski poredak i globalizacija, kao planetarni proces, posebnu pažnju posvećuje ljudskim pravima. Njima se daje primat u odnosu na suverenitet države što predstavlja pravni osnov za preduzimanje humanitarnih intervencija od strane dela međunarodne zajednice. U kojoj meri je zaštitom ljudskih prava opravdano, legitimno i legalno derogirati suverenitet međunarodno priznatih država pitanje je čiji odgovor treba potražiti u domenu novije pravne i političke teorije. Polazeći od navedenog, autori će u radu ukazati na pojam, konstitutivne elemente i moguće klasifikacije ljudskih prava. Na osnovu toga će biti određena njihova uloga u međunarodnom i evropskom pravnom poretku i značaj koji ostvaruju u odnosu na subjektivna prava priznata u unutrašnjem zakonodavstvu evropskih država.
Бесплатно
Osvrt na sličnosti i razlike između zemljišnog duga i prava retencije
Статья научная
Predmet rada predstavlja poređenje dva prava realnog obezbeđenja potraživanja, i to: prava retencije, regulisanog u pozitivnom pravu Srbije u Zakonu o obligacionim odnosima i prava zemljišnog duga, tj. realnog duga, čije je uvođenje planirano Nacrtom Zakonika o svojini i drugim stvarnim pravima Srbije iz 2006. Cilj ovog rada je ocena svrsishodnosti uvođenja zemljišnog duga kao novog prava obezbeđenja u domaćem pravu, u situaciji postojanja već afirmisane hipoteke i retencije. U slučaju ocene celishodnosti njegovog uvođenja, drugi i konačni cilj rada je da se, komparacijom funkcija i svojstava zemljišnog duga i retencije precizno utvrde njihove sličnosti i razlike, prvenstveno zbog potrebe preciznog pravnoteorijskog razgraničenja, a potom i radi njihove lakše praktične primene. Autor u radu zaključuje da sličnosti između ova dva instituta postoje prvenstveno u funkciji koju vrše - kao prava realnog obezbeđenja. U ostalim svojstvima ovi instituti se razlikuju, a naročito u strukturi, načelima i pravnom dejstvu.
Бесплатно
Otklanjanje nedostataka u radu organa uprave putem preporuka lokalnog ombudsmana
Статья научная
Stepen ostvarivanja, primene i poštovanja ljudskih sloboda i prava u svakoj konkretnoj državi pokazuje na određeni način razvijenost države. Svaka država, koja je ustanovljena i počiva na demokratskim principima, teži da se slobode i prava građana poštuju i ostvaruju u što većoj meri i obimu. U tom smislu posmatrano, veoma važan segment prilikom realizacije pojedinih prava i sloboda građana, jeste potpuna posvećenost i želja države, a samim tim i organa uprave da građanima omoguće ostvarivanje ovih prava. Institucija ombudsmana se u savremenom društvu pojavljuje kao određeni korektivni elemenat, elemenat društvenog sistema koji ima zadatak da nepravilnosti i nezakonitosti u postupanju organa uprave prema čoveku kao pojedincu prepozna, na njih reaguje i otkloni ih.
Бесплатно
Parafiskalni nameti kao nepoznanica državnih finansija
Статья научная
Parafiskalni ili neporeski prihodi uglavnom su regulisani posebnim propisima vezanim uz pojedine administrativne poslove koji čine organi državne uprave, sudski i drugi državni organi i ekonomske funkcije u području voda, šuma, zemljišta, drumova, saobraćaja i komunikacija, urbanističkog planiranja, funkcija unapređenja stanovanja i drugih dobara od opšteg interesa. Njihova naplata utvrđena je zakonskim i podzakonskim aktima poput naredbi, odluka, pravilnika, upravnim aktima kao što su rešenja, opštim aktima poput statuta ili pak samim taksenim tarifama. Analizom fiskalnog značenja pojedinih neporeskih prihoda doprinosi se pronalasku optimalnih rešenja u upravljanju ovom vrstom prihoda kroz moguće promene zakonodavnog okvira, realnije utvrđivanje cena naknada, njihovo eventualno ukidanje i slično. Razvoj Registra neporeskih prihoda prvi je korak u pojednostavljenju i racionalizaciji sistema neporeskih prihoda, a s ciljem dodatnog rasterećenja građana i privrednih subjekata. Registar popisuje prihode koji imaju obeležje neporeskih prihoda te ih klasifikuje s obzirom na vrstu, zakonodavni okvir koji ih uređuje, pripadnost, obveznike uplate te subjekte koji ih prikupljaju. Sadržaj ovog rada bavi se analizom pravnih okvira, svrhovitosti neporeskih davanja, njihovim uticajem na razvoj privrede i budžet građana, mogućim ukidanjima jednog dela davanja, te nesistematizovanosti parafiskalnih davanja od strane Ministarstva finansija.
Бесплатно
Paragraf 208. Zakona o opštem upravnom postupku
Статья научная
U našem pravu § 208 ZUP određuje kada organ treba da reši konkretnu upravnu stvar u određenom roku, a kada se njome može baviti u nedogled. Razlika je velika i bitna. U prvom slučaju stranka se može žaliti zbog propuštanja organa da izda rešenje - takozvanog ćutanja uprave (§ 236 ZUP), u drugom ne.
Бесплатно
Pay system of civil officers in Slovenia
Статья научная
The right to salary is the basic right of civil servants. The peculiarity of the salary system in the Republic of Slovenia is reflected in the fact that the salary system in the public sector refers to the entire public sector, which consists of budget users (state bodies and self-governing local communities, public funds, public agencies, public institutes and other subjects of public law that are indirect beneficiaries of the state budget or local community budget). The wage system in the public sector is based on the Law on the wage system in the public sector and the regulations and collective agreements adopted on its basis. The law on the wage system in the public sector establishes fundamental and unique rules for the functioning of the wage system and a unique methodology for the calculation and payment of wages for all public sector activities. In addition to the basic salary, under the conditions established by the normative framework, civil servants have the right to bonuses and part of the salary based on work performance. Part of the salary for work performance was also known in the previous salary system, but the regulations differed slightly in certain industries. The new system standardized the schedule and introduced three types of work performance. One of the basic principles of the current salary system in the public sector is precisely the principle of salary incentives. In the paper, the author points out the positive effects of the introduction of the new payment system in the Republic of Slovenia, but also its shortcomings.
Бесплатно
Peaceful settlement labor disputes
Статья научная
Peaceful settlement of disputes is essential for the protection of individual and collective rights of workers in one country. Each of the countries in the world that is normatively arranged this issue, put the importance of the implementation of this model of resolving conflicts between employers and workers, which are related to their individual and collective rights. With the goal of peaceful settlement of disputes is a desire to be advised of the possible conflicts, and peacefully resolve the problems between workers and employers. The European practice has demonstrated a high degree of efficiency of this method in solving business disputes.
Бесплатно
Статья научная
The right to the personal name represents the most important expression of a personal identity, as well as an absolute subjective right of every individual. Furthermore, the individual is, through the personal name, distinguished in the known and social context, and it is also the means through which the state identifies its subjects. Without the existence of the personal name, the life within a community would be unimaginable, which means that this type of individualization is as old as the very human society. Nevertheless, through time, the means of such an individualization have been changed. Today, in Republic of Serbia, the personal name consists of a surname by which the belonging to a certain family community is expressed, and a name through which he/she is individualized within that community. The question of a personal name in our country is regulated by the Family Law and it is guaranteed by the Constitution. Given the importance of the personal name, the aim of this paper will be to demonstrate the important questions pertaining to the personal name, as well as the Family Law norms, by which it is regulated within the lawful context of Republic of Serbia.
Бесплатно
Personal rights and freedoms – the forms and trends of protection
Статья научная
In the paper, the authors analyze the history, application and effects, respectively the achieved level of personal rights and freedoms as a part of human rights. The right to life is an elementary human right, a right that is natural, permanent, unchangeable, inalienable and no one has the right to dispose of another’s life. The European Convention prohibits the death penalty or the states undertake not to carry it out striving to remove the death penalty from the law. Personal rights include the right to respect and inviolability of the physical, moral and spiritual integrity of every person. A large number of multilateral conventions advocate the prohibition of slavery and human trafficking. The right to marry, start a family and have children is included in the family law, as well as the inviolability of the apartment and property relations of the spouses regarding the property acquired in marriage and before marriage. The inviolability of the secret of letters is recognized by the European Convention on the protection of the acquired rights and guarantees for their respect. The electronic communication network represents transmission systems that, for the sake of security, integrity and confidentiality of communications, should apply adequate measures. The right to protection of personal data represents an additional guarantee of inviolability of human integrity. In the paper, there has been used a normative method, supplemented with an analytical and deductive methodological approach, as well as a basic quantitative data analysis and the provisions of the Criminal Code. The achieved level of human and minority rights cannot be reduced. The paper itself represents a contribution to a higher development and application of the equal regulation at both the national and international levels.
Бесплатно
