Original scientific work. Рубрика в журнале - Pravo - teorija i praksa
Статья научная
The first part of the paper deals with the theoretical analysis of the interactive relationship between environment and tourism, while the second part deals with the analysis of air pollutants in the territory of the City of Novi Sad according to four indicators, within the framework of air quality monitoring, based on programmatic documents for protection of the Autonomous Province of Vojvodina and the City of Novi Sad. The analysis of the available data was the basis for considering the potential implications of the results on the development of tourism in the territory of the City of Novi Sad. The conclusions that have been drawn indicate that almost all indicators (except benzene) individually record day-to-day variable values in both periods. One of the general goals of the environmental policy of the City of Novi Sad is precisely the improvement of the system of monitoring and reporting on the state of the environment. The Decree establishing the list of air quality categories by zones and agglomerations in the Republic of Serbia for 2017 confirms that the air quality in the agglomeration ‘’ Novi Sad ‘’ belongs to the first category and concludes that the City of Novi Sad has fulfilled the necessary conditions (in in terms of air quality as a segment of the environmental component) for the further development and promotion of tourism.
Бесплатно
Naknada nematerijalne štete - pojam, vrste i određivanje visine naknade
Статья научная
Pitanje naknade nematerijalne štete, možemo slobodno reći, je jedno od večnih pitanja u materiji obligacionog prava. Kada je reč o naknadi nematerijalne štete osnovni izvor pravnih odnosa u ovom segmentu je Zakon o obligacionim odnosima, koji je donet 1978. godine i koji je imao u vidu rešenja koja je kreirala sudska praksa u nedostatku pozitivnopravnih propisa iz ove oblasti. Mišljenja u vezi sa naknadom nematerijalne štete u pravnoj doktrini su bila podeljena. Što se tiče sudske prakse ona je bila dosta restriktivna. Danas više nije sporno ni u pravnoj teoriji ni u sudskoj praksi egzistencija prava na naknadu nematerijalne štete, ali pitanje određivanja njene visine i kriterijuma koje treba primeniti prilikom utvrđivanja visine pravične novčane naknade za pojedine vidove nematerijalne štete je i dalje sporno kako u pravnoj doktrini, tako i u sudskoj praksi. Pored ovog pitanja, pojavljuju se i nova sporna pitanja, a to su: krug subjekata koji imaju pravo na naknadu, oblici naknade nematerijalne štete, pitanje zastarelosti i dosuđivanje zakonske zatezne kamate, kao i pitanje nasleđivanja potraživanja po osnovu naknade nematerijalne štete. Sva ova pitanja autor razmatra u ovom radu, ne samo sa aspekta de lege lata, nego i de lege ferenda.
Бесплатно
Naknada nematerijalne štete prema zakonu o obligacionim odnosima
Статья научная
Dok se materijalna šteta, u pravnom smislu, može pojaviti u obliku oduzimanja, uništenja ili pogoršanja nekog imovinskog dobra ili pak umanjenja imovine ili sprečavanja njenog uvećanja, nematerijalna, neimovinska ili idealna šteta tiče se ličnog integriteta oštećenog. Zakon o obligacionim odnosima nematerijalnu štetu određuje kao nanošenje drugome fizičkog ili psihičkog bola ili straha. Pravo na naknadu nematerijalne štete predviđeno je za pretrpljene i buduće duševne bolove usled povrede prava ličnosti, smanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda i časti, povrede slobode, smrti bliskog lica, u slučaju naročito teškog invaliditeta bliskog lica, krivičnog dela protiv dostojanstva ličnosti i morala, pretrpljenih i budućih fizičkih bolova, pretrpljenog i budućeg straha. U oblasti neimovinske štete osnovni odštetni rezultat je u pružanju satisfakcije, pošto potpuna i stvarna uspostava pređašnjeg stanja najčešće nije moguća. Način pružanja satisfakcije je određen u zavisnosti od vrste nematerijalne štete. U principu, satisfakcija se može odrediti u naturi i u novcu. Budući da sudije ne poseduju stručna znanja iz medicine, imajući u vidu specifičnost postupka koji se vodi radi dosuđenja naknade nematerijalne štete, uloga veštaka je od ključnog značaja u utvrđivanju bitnih činjenica koje određuju visinu štete.
Бесплатно
Статья научная
U radu se razmatra pitanje prava manjinskih akcionara. Zakon o privrednim društvima je usvojio načelo jednakosti akcionara sa idejom da zaštiti prava manjinskih akcionara. Postoji više razloga za adekvatno zakonsko regulisanje prava manjinskih akcionara. Najvažniji od svih je ekonomski, jer se pružanjem zaštite manjinskim akcionarima povećava interes za osnivanje društva kapitala, povećava se stepen ulaganja i reguliše neometano naknadno otuđenje akcija. Pružanjem adekvatne zaštite manjinskim akcionarima privlače se investitori, sprečava se zloupotreba prava većine i ostvaruje načelo jednakosti akcionara proklamovano i prihvaćeno u svim pravnim sistemima. Zaštita prava manjinskih akcionara može se obezbeđivati neposredno, donošenjem odgovarajućih zakonskih propisa i posredno, putem odredbi akata akcionarskog društva (ugovora i statuta).
Бесплатно
Načelo neposrednosti i Zakon o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku (2009)
Статья научная
Autor analizira promene u pogledu konkretizacije načela neposrednosti koje je doneo Zakon o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku iz decembra 2009. g. i konstatuje da je zakonodavac značajno proširio domet ovog načela: širenjem principa monokratskog suđenja u odnosu na kolegijalno suđenje, novim pravilima o funkcionalnoj nadležnosti, fikcijama o sporazumu stranaka o funkcionalnoj nadležnosti u toku parnice, pravilima o trenutnom vremenskom važenju noveliranog zakona, novim pravilima o posrednom izvođenju dokaza kad glavna rasprava počinje iznova, pravilima o aktivnoj ulozi suda u toku postupka, pravilima o obaveznom održavanju usmene rasprave pred sudom druge instance. Autor smatra da je novim zakonskim pravilima koja se odnose na novu funkcionalnu nadležnost sudijskih pomoćnika povređen ne samo princip neposrednosti, već i Ustav i princip podele vlasti. Nova zakonska pravila omogućavaju da sudijski pomoćnici, koji su državni službenici i pripadnici izvršne vlasti, iako nisu izabrani za sudije, mogu samostalno da preduzimaju sudske parnične radnje u određenim fazama postupka (u pripremnom postupku i u postupku po pravnim lekovima) i da upravljaju postupkom.
Бесплатно
Статья научная
Negotiorum gestio is a legal institute that originates from Roman law. It still exists today and in the legal literature we find a term that defines it as: the unauthorized performance of another’s affairs, i.e., agency without authority. The institute of negotiorum gestio has been continuously used and is the subject of legal regulation in most countries of the continental, European legal systems, including the law of the Republic of Serbia, for more than two millennia. The aim of this paper is to compare the solutions from Roman and contemporary law of obligations using the normative, descriptive, comparative and analytical-synthetic scientific methods. The paper is divided into three parts: the first part, which deals with the Roman understanding of the negotiorum gestio institute, the second part, which presents the current solutions regarding this institute contained in the Law of Contract and Torts of the Republic of Serbia, and the third part, which, using a comparative and the historical method, draws conclusions about whether current solutions contained in contemporary law are better than those that were applied in the ancient period.
Бесплатно
Neki aspekti odnosa škole prirodnog prava i Kelzenove normativističke teorije prava
Статья научная
Škola prirodnog prava i Kelzenova normativistička teorija prava, ostavile su zapaženo mesto u celokupnoj istoriji u oblasti teorije prava. Međutim škola prirodnog prava ima svoje trajanje od petog veka pre nove ere, a Kelzenova normativistička teorija ima trajanje nešto više od pola stoleća (od 40-tih godina prošlog veka). Osnovne karakteristike Škole prirodnog prava jeste da svoj izvor nalazi u ljudskom umu kao prirodnoj supstanci i čije su karakteristike osnovna i univerzalna prava čoveka kao što su pravo na život, pravo na slobodu, pravo na ljudsko dostojanstvo i pravo na imovinu i jednakost ljudi po rođenju. Međutim Kelzenova normativistička teorija izvor celokupnog prava nalazi u pra-normi, jednoj metafizičnoj normi kojom se definiše i suština čoveka i same države Ipak i Škola prirodnog prava i Kelzenova normativistička teorija, svaka na svoj način, su ukazivale na manjkavosti pozitivnog prava, koje, uglavnom, počiva na interesno političkoj osnovi. S tim da prirodno pravo na jedan umno-racionalan i prirodan način interpretira koncept prava, bez primesa interesno političkog i ideološkog, a Kelzenova normativistička teorija čuva i štiti pravo od ideološko-političkog kroz zatvoren sistem čistog prava koje počiva na pra-normi, koja nema uporišta u prirodno i društvenoj realnosti.
Бесплатно
Neki sociološki aspekti pojma demokratije
Статья научная
Demokratija kao pojam predstavlja zanimljivu temu za teoretičare društvenih nauka različitog profila, od Platona i Aristotela pa do današnjih dana. Demokratija je danas veoma popularna kao reč, pojam, oblik političkog režima, politički program, cilj kome se teži, ideologija, pokret, zavisno kako ko demokratiju svata i koje joj značenje daje. Može se, bez velike rezerve, konstatovati da u prethodnoj deceniji nema češće upotrebljavane reči od demokratije, ne samo u naučnim i političkim raspravama, već i u svakodnevnom govoru običnih ljudi. Platon je govorio o više oblika demokratije, ali je posebno isticao da je najgori onaj oblik demokratije gde ne vladaju zakoni, nego puka većina, koja nameće svoju ad hok volju. Od Aristotela je potekla ideja da se valjanost demokratije procenjuje po tome koliko ona poštuje opšta i objektivna pravila data kroz zakone. U XVIII veku kao nužan pratilac definisanja demokratije kao vladavine većine pojavljuje se zahtev da vladavina većine mora garantovati osnovna prava političkih, etničkih i verskih manjina. Kada su u pitanju klasične teorije o demokratiji XVIII i XIX veka ona se ispoljava kroz dve teorijske opcije: a) liberalno demokratski model protektivne demokratije i b) razvojnu demokratiju. Savremeni oblici demokratije se ispoljavaju se kroz demokratiju kompetetivnog elitizma i demokratiju pluralizma i neopluralizma. Nakon pluralne i neopluralne na scenu stupa legalna demokratija nove desnice i participativna demokratija nove levice. Na kraju u XX veku dolazi do pokušaja sinteze savremene demokratije u formi demokratije autonomije. U završnom delu rada je ukazano na osnovne slabosti demokratije, a to su: a) apsolutna jednakost građana bez obzira na njihove mnogobrojne lične različitosti; b) gde su granice ispoljavanja demokratije; c) mogućnosti samouništenja demokratije dovodeći demokratskim putem na vlast najgore oblike autokratije.
Бесплатно
New legal solutions in the procedure for the extension of parental rights
Статья научная
In the paper the author presents the legal-political reasons which have motivated the legislator to change the concept and revise the rules of the special contentious procedure concerning the extension of parental rights in the Law on Amendments to the Law on Contentious Procedure of Republic of Serbia (2014). The author analyzes the compatibility of the new legal solutions to the European legal standards and states that certain new legal solutions do not offer a full and adequate protection of a person this procedure is undertaken against, although they improve it to some extent.
Бесплатно
Ništavost Ugovora o javnoj nabavci
Статья научная
Razlozi ništavosti ugovora o javnoj nabavci taksativno su nabrojani, a ne kao primeri (ne exempli causa), što znači da se u praksi ne bi mogli kreirati novi razlozi ništavosti ugovora zbog povrede odredaba Zakona o javnim nabavkama van onih propisanih u ovom članu. S time u vezi, treba usko tumačiti i opšte razloge ništavosti ugovora iz člana 103. Zakona o obligacionim odnosima. Odlučivanje o zahtevu za utvrđenje ništavosti ugovora o javnoj nabavci spada u sudsku nadležnost, dok odlučivanje za zaštitu prava, dakle o poništaju postupka javne nabavke, ne spada u sudsku nadležnost, već u nadležnost drugog državnog organa - Republičke komisije za zaštitu prava u postupcima javnih nabavki.
Бесплатно
Novi Ustav Srbije i pravo raspolaganja i upravljanja zajedničkim delovima stambenih zgrada
Статья научная
U radu se obrađuje pitanje upravljanja i raspolaganja zajedničkim delovima stambenih zgrada. Rad je rezultat dugogodišnjeg proučavanja ove problematike. Autor iznosi tezu da je dosadašnja sudska praksa nezakonita jer je novelom Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa od 4. jula 1996. godine prestalo pravo društvene svojine na tim delovima stambenih zgrada i nastalo pravo nedeljive zajedničke svojine te se ova pitanja ne mogu više rešavati na osnovu primene odredaba Zakona o održavanju stambenih zgrada iz 1995. godine.
Бесплатно
Novo rešenje pravne zablude u Krivičnom zakoniku Srbije
Статья
Jedna od najvećih i najvažnijih novina u pozitivnom Krivičnom zakoniku Srbije ogleda se u sasvim novom rešenju instituta pravne zablude. Naime, utvrđeno je u članu 29. KZ, kao i u skoro svim novijim evropskim krivičnim zakonodavstvima, da neotklonjiva pravna zabluda (tj. zabluda koju učinilac nije na bilo koji način mogao da izbegne), isključuje krivicu (krivično delo), a otklonjiva pravna zabluda može predstavljati fakultativni osnov za ublažavanje kazne. Ovakvo, sasvim novo rešenje instituta pravne zablude oslanja se na mešovitoj normativnopsihološ koj teoriji krivice koja je danas opšteprihvaćena i, ujedno, napuštanju zastarelog psihološkog shvatanja krivice. Normativno-psihološko shvatanje krivice se odlikuje time što se krivica shvata ne kao psihološka, već kao socijalno-etička kategorija usled čega, proizilazi zaključak da se ne može kazniti bilo koji učinilac kome se i ne može uputiti društveni prekor za ono što je učinio. Ovde se, dakle, radi, pre svega o etičkoj osnovi krivice u krivičnom pravu. Delo koje je učinjeno u neotklonjivoj pravnoj zabludi nije krivično delo (član 29. stav 1. KZ). Pravna zabluda je neotklonjiva ako učinilac nije mogao i nije bio dužan da zna da je njegovo delo zabranjeno (član 29. stav 2. KZ). Tu nedostaje krivica kao obavezan elemenat krivičnog dela. Nje nema zato što kod učinioca nije mogla postojati svest o protivpravnosti koja je konstitutivni deo krivice. To znači, da je za postojanje neotklonjive pravne zablude potrebno utvrditi da učinilac nije bio dužan i nije mogao da zna da je njegovo delo zabranjeno. Pošto je stvarna ili moguća svest o protivpravnosti samostalna komponenta krivice njeno postojanje ili odsustvo nema bilo kakvog značaja za utvrđivanje umišljaja (ili nehata). Prema KZ i stvarna i pravna zabluda isključuju postojanje krivičnog dela. Dakle, kad nema dela nema potrebe za ispitivanjem krivice u smislu člana 2. KZ. Krivica, kao vrednosan sud se ispituje kad ima krivičnog dela. I da zaključimo: novo rešenje instituta pravne zablude u pozitivnom Krivičnom zakoniku Srbije predstavlja veliki doprinos kako nauci krivičnog prava i krivič no-pravnoj teoriji tako i krivičnom zakonodavstvu a ujedno predstavlja veliki napredak ka željenom cilju - usaglašavanju Krivičnog zakonodavstva Srbije sa krivičnim zakonodavstvima zemalja članica Evropske unije i sa krivičnim zakonodavstvom prihvaćenim u svetskim razmerama.
Бесплатно
Obezbeđenje zalogom na potraživanjima i drugim pravima
Статья научная
Založno pravo na stvari stvarno pravo, dok u pogledu založnog prava na potraživanjima postoji mišljenje da je reč o obligacionom pravu. Pravo zaloge spada u sporedna prava i služi za obezbeđenje glavnog potraživanja. Pravo zaloge može postojati na pokretnim stvarima, nepokretnostima i na pravima, i nastaje na osnovu pravnog posla, sudske odluke. Zakon o obligacionim odnosima reguliše zalaganje potraživanja i drugih prava, kao poseban oblik zaloge koja nastaje zalaganjem potraživanja ili drugih prava, dok posebnu podvrstu predstavlja zalaganje potraživanja iz hartija od vrednosti. Zakon o obligacionim odnosima predviđa dužnost očuvanja potraživanja tako što propisuje da je zalogoprimac dužan preduzimati mere potrebne za očuvanje založnog potraživanja, npr. protest menice, podnošenje menične tužbe odnosno predloga za izvršenje na osnovu verodostojne isprave, da bi se prekinuo tok zastarelosti i sl. Poverilac stiče založno pravo na potraživanju upisanom na hartiji od vrednosti na donosioca kad mu ona bude predata, a davanje u zalogu potraživanja iz hartije po naredbi vrši se indosamentom u kome je naznačeno da je predata u zalogu. Naplaćivanje založenog potraživanja o dospelosti, takođe predstavlja obavezu zalogoprimca. Kad založeno potraživanje dospe za naplatu, zalogoprimac je dužan naplatiti ga. Za razliku od hipoteke i ručne zaloge, gde preovladava načelo oficijelnosti, koje se realizuju, po pravilu sudskim putem, kod zalaganja potraživanja, naplata je prepuštena založnom poveriocu. Odredbe Zakona o založnom pravu na pokretnim stvarima upisanim u registar primenjuju se na zalogu prava intelektualne svojine, a zaloga na tim pravima upisuje se u registar zavoda nadležnog za intelektualnu svojinu, npr. u registar žigova ili registar patenata. Zakonom o obligacionim odnosima ustanovljeno je zakonsko pravo zaloge u korist komisionara na određenim pravima, odnosno potraživanjima.
Бесплатно
Obligations of the contracting parties in the service contract
Статья научная
The subject of the paper are the obligations of the contracting parties, i.e. the contractor and client, arising from the conclusion of a service contract. A service contract is one of the oldest forms of contractual obligations, but it is also a contract constantly being changed and adapted to emerging life situations. A service contract is a consensual, nominate, onerous and bilaterally binding contract. Therefore, it is a contract in which the obligations of the contracting parties are determined. The contractor has the obligation to complete the work, and hand it over to the client, while the client is obliged to pay remuneration for the contractor`s work. Also, one of the distinguishing facts of a service contract is that it is often concluded with regard to the contractor’s personality, so the fulfillment of the obligation is related to the personality of the contractor due to whose attributes the contract was concluded.
Бесплатно
Odgovornost prevozioca za lica kojima se služi u prevozu
Статья научная
Po opštem načelu građanskog prava, svako odgovara samo za svoja dela, odnosno propuste, ali u svim pravima usvojeno je načelo prema kome poslodavac odgovara za protivpravne radnje i propuste svojih pomoćnika, tj. osoba kojima se u svom poslovanju služi. U našem zakonu je određeno da prevozilac odgovara za lica koja su po njegovom nalogu radila na izvršenju prevoza. Za dela i propuste svojih pomoćnika usled kojih je nastupila povreda telesnog integriteta putnika prevozilac i prema odredbama građanskog prava odgovara kao za sopstvena dela. Po pravilu ne postoji odgovornost za drugoga već svako odgovara za svoje radnje i propuste. Osnovno pravilo, da svako odgovara za svoje radnje i propuste i da po pravilu ne postoji odgovornost za drugoga, ima svoje odstupanje u pogledu odgovornosti prevozioca. Od ovog pravila se prave značajna odstupanja u određenim situacijama tako što se ono konkretizuje u pogledu odgovornosti prevozioca za lica koja su po njegovom nalogu umesto njega učestvovala u izvršenju prevoza. Ustanovljena je obaveza odgovornosti prevozioca putniku za štetu koju mu prouzrokuje lice koje radi po njegovom nalogu na izvršenje obaveza iz ugovora o prevozu.
Бесплатно
Статья научная
U radu su prikazani domaći i međunarodni propisi, mišljenja pravne teorije, kao i stavovi sudske prakse, o odgovornosti prevozioca za gubitak, oštećenje i zadocnjenje pošiljke u drumskom saobraćaju. Analizirane su odgovarajuće odredbe Zakona o obligacionim odnosima, Zakona o ugovorima o prevozu u drumskom saobraćaju1 kao i Konvencije o ugovoru za međunarodni prevoz robe drumom (CMR).2 Posebno su razmotrena pitanja koja se odnose na limit odgovornosti i teret dokazivanja stepena odgovornosti, na odgovornost za oštećenje pošiljke usled nepropisnog utovara ili prilikom delimičnog istovara, na odgovornost za štetu od opasne stvari i zbog nedostatka pakovanja, na obavezu postupanja sa pažnjom dobrog stručnjaka pri izvršenju prevoza, na pretpostavku gubitka robe u drumskom transportu, na odgovornost za zakašnjenje u prevozu, kao i na mesnu nadležnost u sporu za naknadu štete.
Бесплатно
Određivanje pojma krivičnog dela prema Krivičnom zakoniku Srbije
Статья научная
Činjenica je da je u novo-donetom Krivičnom zakoniku Republike Srbije ugrađeno sasvim novo rešenje opšteg pojma krivičnog dela. U međuvremenu, od donošenja novog Krivičnog zakonika pa do danas iznete su u našoj naučnoj i stručnoj literaturi mnogobrojne primedbe na novo rešenje opšteg pojma krivičnog dela koje su bile predmet razmatranja u ovom radu i koje nisu prihvaćene zbog iznetih razloga u radu. Zakonodavac se ispravno opredelio za objektivno-subjektivni opšti pojam krivičnog dela, za razliku od ranijeg krivičnog zakonodavstva koje je sadržalo materijalno-formalnu definiciju opšteg pojma krivičnog dela prema kojoj se krivično delo smatralo društveno opasnim delom koje je zakonom određeno kao krivično delo i čija su obeležja određena zakonom, dok je protivpravnost lica izostavljena, kao i subjektivni element krivice. Nova objektivno-subjektivna koncepcija opšteg pojma krivičnog dela je, kako to proizlazi iz rada, potpuno ispravna i kao takva prihvatljiva iz više prisutnih razloga. Pre svega, ista je usklađena sa savremenom teorijom krivičnog prava dominantnom u zemljama Evropske unije na koji način je postignut jedan od ciljeva kojima se teži.
Бесплатно
Oglašavanje i zaštita potrošača
Статья научная
Zaštita potrošača daje odgovor na pitanja vezana za tačnost podataka i informacija, forme ugovora, zadovoljenje potreba i izgradnju mehanizma zaštite od potencijalnih zloupotreba i prevara. Dugoročni opstanak i uspeh trgovine zapravo zavisi od njene sposobnosti da zadovoljava potrebe svojih sadašnjih i potencijalnih potrošača. U oblasti zaštite potrošača, od posebnog značaja je oglašavanje lekova i medicinskih sredstava, duvanskih proizvoda, alkoholnih pića, kao i oglašavanje namenjeno maloletnim licima, pa će shodno tome u ovom radu pomenutim oblastima biti posvećena posebna pažnja.
Бесплатно
On certain specific features of tax procedure as a type of administrative procedure
Статья научная
Due to numerous specific characteristics, but also the importance of regular functioning of Republic of Serbia in terms of financing public expenditures, our legislator pays a special attention to the tax system, tax administration and tax procedure. The activity of our legislator in this area is extremely intensive, so the changes in tax regulations have become more frequent, and public authorities, whether in the form of laws or some bylaws, often intervene in the area of the tax system. On the other hand, the rules of tax legislation, both material - in terms of the very bases of tax obligations, and procedural must be clear, in the way the citizens can determine and settle their tax obligations. In addition, in the interest of legal certainty, the legislator should not frequently change substantive and procedural tax regulations, and he should move within certain limits. Having that in mind, the legislator has limited himself by defining the tax procedure as a special administrative procedure, which is regulated by a special law, whereby the protective provisions provided by the Law on General Administrative Procedure must be kept in mind. Deviations from the rules of general administrative procedure are, of course, necessary and justified, but only to a certain extent, which is determined by the peculiarity and importance of the tax system, which results in special rules for establishing the obligation, determining the amount and fulfilling tax obligations. Guided by the peculiarities of tax legislation, the authors point out the deviations of the tax procedure from the general administrative procedure in terms of principles, initiations, nature of legal acts and other specific issues.
Бесплатно
Opšte karakteristike ugovora u robnom prometu
Статья научная
Ugovori u robnom prometu, kao i drugi ugovori u privredi, po svojoj prirodi su građansko-pravni ugovori, ali oni pokazuju određene osobenosti, koje uslovljavaju njihovo posebno izučavanje, a eventualno i posebno kodifikovanje. Zakon o obligacionim odnosima obuhvata i građansko-pravne i privredne ugovore, jer oni sadrže veliki broj zajedničkih osobina, a za privredne ugovore se kaže i da predstavljaju produžetak obligacionog (građanskog) prava. Pravna država, privatna svojina i sloboda ugovaranja, uz minimalna zakonska ograničenja su najoptimalniji ambijent za normalno i kvalitetno odvijanje privrednog života i privredni, a samim tim i sveobuhvatni razvoj. Instrumenti funkcionisanja privrede, koji povezuju ljude, obezbeđuju zadovoljenje njihovih potreba, alociraju i preraspodeljuju resurse, stvaraju novu vrednost, održavaju zajednicu među ljudima, omogućuju protok roba i ideja, dostupnost proizvoda i usluga. Oni prate razvojni pravac privrede, ali i povratno na njega deluju. Autonomija volje stranaka čini njihovu fundamentalnu vrednost. Stranačkom inicijativom je kreirano bogatstvo ugovora. One su te koje u širokim zakonskim okvirima ostvaruju svoje potrebe i interese stvaraju i oblikuju ugovornu građu. Ugovori robnog prometa su karakteristični po svom subjektu i objektu. To su ugovori koji se zaključuju između privrednih subjekata, privrednih društava, organizacija. Objekti ugovora robnog prometa su robe i usluge u obavljanju prometa. Brzina odvijanja robnog prometa nalaže posebnu brzinu u zaključivanju ovih poslova, te se javljaju adhezioni ugovori, u kojima jedna strana unapred od- redi sve elemente ugovora i ponudi drugoj strani, koja ih može prihvatiti ili odbiti. Adhezioni, ugovori po pristupu, formularni ugovori su neuporedivo zastupljeniji kod ove vrste ugovora nego li kod građansko-pravnih. Ugovori robnog prometa su teretni ugovori. Besplatnost se mora izričito ugovoriti, dok se teretnost podrazumeva. Cena često i nije bitan element ugovora kao u građanskom pravu. Odgovornost je znatno strožija kod ugovora robnog prometa. Privredni poslovi su veliki poslovi koji sa sobom nose i ogromne rizike. Pored toga masovno se zaključuju, a kreditiranje kao logična posledica svega ovoga je jedna od najbitnijih osobina u ovom prometu. Od učesnika u robnom prometu se zahteva da postupaju sa pažnjom 'dobrog privrednika' ili 'dobrog stručnjaka', što predstavlja znatno veći zahtev nego u obligacionim odnosima. Solidarnost dužnika ako ih je više u jednoj obavezi je takođe diferencijalno svojstvo i mnoga druga.
Бесплатно
