Статьи журнала - Вестник Алматинского технологического университета

Все статьи: 1205

Дстрлі емес шикізаттан жасалан начос технологиясын зірлеу жне сапалы крсеткіштерін зерттеу

Дстрлі емес шикізаттан жасалан начос технологиясын зірлеу жне сапалы крсеткіштерін зерттеу

Оразов А. Ж., Абылгазинова А. Т., Ойшиева Ж. Ж., Жаласбаева М. Т.

Статья научная

Қазіргі уақытта өмір салтының өзгеруіне байланысты дайын снэк өнімдері танымал және сұранысқа ие азық-түлік өнімі болып табылады. Снэктерді көп пайдалану адам денсаулығында бірқатар кері әсерін тигізетін өзгерістердің дамуына әкеліп соғады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша асқазан-ішек жолдарының аурулары әлемдегі ең көп таралған бес аурудың қатарына кіреді. Көбінесе бұл аурулар балаларға, мектепке дейінгі, мектеп жасындағы, студенттерге әсер етеді. Мұның себебі, ең алдымен, «құрғақ рациондардың», яғни снэктердің әртүрлі түрлерін бақылаусыз пайдаланудан болуы мүмкін. Бірақ, снэктер тамаша тұтынушылық сипаттамалары (органолептикалық және физико-химиялық қасиеттері) бар инновациялық тағам өнімдерін жобалау үшін технологиялық негіз бола алады. Сондықтан, снэктердің зиянды құрамдас бөлігін теңгерімді шикізатқа ауыстыра отырып, пайдалы өнім шығарылып отыр. Мақалада жасөспірімдер көп тұтынатын снэк өнімдерінің құрамдас бөлігін өзгертіп, дәстүрлі емес шикізат қосу арқылы алынған начостың технологиясы сипатталды. Начосты дайындау кезінде оның тағамдық құндылығын арттыру үшін дәстүрлі емес шикізат сүзбе пайдаланылды. Шикізат пен дайын өнімнің сапалық көрсеткіштерін тексеру үшін зерттеудің стандартты визуалды-сенсорлық және зертханалық әдістері қолданылып, зерттеу нәтижелері толық сипатталып жазылды. Дәстүрлі емес шикізат ретінде рецептураға сай негізгі құрамдас бөлік болып сүзбе таңдалды. Сүзбе, майлылығы 4,1% табиғи сиыр сүтінен термофильді бактериялармен ашыту арқылы алынды. Мақалада начостың теңгерімді рецептурасы ұсынылды. Есептелген рецептура бойынша начос өнімі дайындалды. Шикізат пен дайын өнімнің органолептикалық және сапалық көрсеткіштері анықталды. Жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижелері бойынша начос құрамындағы қорғасын мөлшері 0,019 мг/кг, кадмий мөлшері 0,003 мг/кг, марганец мөлшері 0,051 мг/кг және темір мөлшері 0,038 мг/кг құрады. Алынған нәтижелер нормативтік құжаттамалар талабына сай болып табылады. Сонымен қатар, дайын өнімнің құрамындағы ақуыз 9,6 г, май 5 г, көмірсу 40, 9 г, жалпы энергетикалық құндылық-249,67 ккал нәтижелерін көрсетті. Зерттеу қорытындылары начосты нарықта фастфуд өнімдеріне альтернатив ретінде ұсынуға негіз бар екенін іс жүзінде көрсетті.

Бесплатно

Дстрлі емес шикізаттарды са арналан ауызды друменді оcпа ндірісінде олдану

Дстрлі емес шикізаттарды са арналан ауызды друменді оcпа ндірісінде олдану

Жиенбаева С.Т., Абитбек А.Е., Увакасова Г.Т., Батырбаева Н.Б., Утегенова А.

Статья научная

В статье приведены результаты исследований по применению нетрадиционных кормов: пророщенного сорго, сафлорового шрота в производстве белково-витаминной добавки для птиц. Проращивание зернового сорго увеличило содержание витаминов и микроэлементов по сравне-нию с непророщенным. Разработаны рецепты белково-витаминной добавки с применением не-традиционного сырья для кур-несушек.

Бесплатно

Единый аналитический алгоритм идентификации компонентного состава винодельческой продукции

Единый аналитический алгоритм идентификации компонентного состава винодельческой продукции

Колеснов А., Цимбалаев С., Ивлев В., Васильев В., Ламердонова Ф.

Статья научная

В статье рассматривается единый аналитический алгоритм идентификации компонентного состава винодельческой продукции, установленный в новом национальном стандарте ГОСТ Р 59570- 2021 «Продукция винодельческая. Идентификация компонентов в части определения природы этанола и других соединений физико-химического состава». Для интерпретации результатов аналитического исследования стандарт предусматривает применение современных научных данных о винодельческой продукции, а также о природных, агротехнических и технологических факторах, способных оказывать влияние на компонентный состав продуктов. В статье приведены практические примеры использования аналитических методов, установленных в стандарте, для исследования винодельческой продукции, производимой в России, Армении, Казахстане и странах дальнего зарубежья.

Бесплатно

Екінші айналымдаы шикізатты айта деуді технологиялы тиімді тсілдері

Екінші айналымдаы шикізатты айта деуді технологиялы тиімді тсілдері

Смагулова З.Т., Искакова Б.Б., Капашева Г.А.

Статья научная

Аталған мақалада сүт өндірісінің қалдықтары қатарына жататын сары су шикізатын технологиялық өңдеудің тиімді жолдары баяндалған. Мембраналық үрдісті қолдана отырып, сүт сарысуын өңдеудің технологиялық сұлбасы жасалды, сүт сарысуынан бөлінген концентрат пен фильтраттың органолептикалық, физико-химиялық және микробиологиялық көрсеткіштері анықталды. Жұмыстың жаңалығы Ha-Lactasе препаратын қолдану барысында лактозаны гидролиздеу үрдісін жеделдету және ашыту үрдісін қысқарту. Практикалық маңыздылығы: қышқылдығы жоғары сарысуды өңдеу мүмкіндігі және ары қарай қолдану мақсатымен сарысудың ақуызды заттарын бөлінудің толықтығын арттыру болып саналады.

Бесплатно

Екінші атарлы ІV класты ассур тобыны тетіктер кинематикасы

Екінші атарлы ІV класты ассур тобыны тетіктер кинематикасы

Ерболатлы Ш., Курманалиев Б., Темрбеков Е.

Статья научная

Жоғары класты тетіктер (ЖКТ) кинематикасы бойынша талдау көрсеткендей, олардың жағдайларының кинематикалық талдауының әртүрлі графикалық және сандық әдістемелері жасалды. ЖКТ кинематикалық талдаудың аналитикалық әдісі әлі анықтал-маған. Авторлар ЖКТ жағдайларының кинематикалық талдауына ерекше әдістеме жасады. Ол бұл есепті кейбір ЖКТ үшін салыстырмалы түрде, ал қалғандары үшін қарапайым есептеу арқылы шығарды. Бұны авторлар тіреуді шартты алмастыру (ТША) деп атады.

Бесплатно

Екіншілік ет шикізатыны биологиялы белсенді ингредиенттерімен байытылан геродиетикалы ет німдерін жасау технологиясы бойынша зерттеулер

Екіншілік ет шикізатыны биологиялы белсенді ингредиенттерімен байытылан геродиетикалы ет німдерін жасау технологиясы бойынша зерттеулер

Тоышева Г. М., Какимов М. М., Машанова Н. С., Маанали К.К.

Статья научная

Геродиетикалық ет өнімдерін өндірудің шетелдік технологияларына талдау барысында, бұл өнімдердің бағытын қалыптастыратын негізгі компоненттер: дәнекер ұлпалы ақуыздар, дәрумендер, минералдар екенін көрсетті. Екіншілік шикізатты қолдану перспективті болып табылады, бір жағынан, ресурстарды үнемдейтін технологиялардың алғышарттары жасалады, екінші жағынан, екіншілік ет шикізатынан биологиялық белсенді ингредиенттермен байытылған ет өнімдерін өндіру мүмкіндігі жасалады. Дәнекер ұлпалы ақуыздар толыққанды ақуыздар секілді адам ағзасы үшін маңызды рөл атқарады, өйткені олар табиғи тағамдық талшық функцияларын орындай алады. Сиыр қарыны шырышты субөнімдерге жатады, олардың құрамында көп мөлшерде коллаген болғандықтан табиғи түрде қолданған кезде жоғары беріктік сипаттамаларға ие және өзіне тән иісі мен дәмі бар. Бұл сипаттамалар оларды шикі немесе табиғи түрде қолдануды қиындатады. Осыған байланысты қарынды ет өнімдер технологиясында қолдану үшін оның өңдеу технологиясын жетілдіру керек. Геродиетикалық бағыттағы шұжықтарды жасау технологиясында сиыр қарындарын қолдану мақсатында физикалық-химиялық, микробиологиялық және технологиялық қасиеттері зерттелді. Зерттеу нәтижелері осы шикізатты қолдану мүмкіндігінің жоғары және олардан геродиетикалық бағыттағы ет өнімдерін өндіруге барлық алғышарттар бар екендігін көрсетті.

Бесплатно

Екіншілік энергия қорларын тиімді пайдалану жолдары

Екіншілік энергия қорларын тиімді пайдалану жолдары

С.Ә. Абдукаримов, А.Ж. Божбанов

Статья научная

Мақалада негізінен мұнай және газ саласындағы энергоқорларды үнемдеу технологиял- ары мен екіншілік энергия қор көздерін тиімді пайдалану жолдары қарастырылған. Есептік көрсеткіш бойынша, шығатын газдардың жылуын қайта пайдаланудағы (пластиналы регенератор) регенерациялау коэффициенті 0,80-0,90 болғанда отын газын үнемдеудегі ПӘК30-40 % жетеді, бұл регенераторсыз қондырғымен салыстырғандағы көрсеткіш. Мысалы ПӘК 5% ға көбейсе, бір ГТҚ үшін 140 -180 м3/сағ немесе 0,9-1,1 млн.м3 жылына отын газын үнемдеуі мүмкін. Келешектегі шығарылатын газтурбиналы қондырғылардағы (ГТҚ) жанған отын жылуын тиімді пайдалану коэффициенті 80 %-ға дейін жетуі мүмкін, оның 35-40 % нагнетатель білігінің қуаттылығын арттыруға, ал қалғаны сыртқа шығарылатын газдардың жылуын рациональды тиімді пайдалануға жұмсалады.

Бесплатно

Ет жартылай фабрикаттарының тағамдық және биологиялық құндылығын арттыру

Ет жартылай фабрикаттарының тағамдық және биологиялық құндылығын арттыру

Л.С. Сыздықова, А.А. Буламбаева, Ж.Ж. Есенкулова

Статья научная

Ұсынылып отырған мақалада тағамдық және биологиялық құндылығы жоғарылатыл- ған ет жартылай фабрикаттары - жаңа котлет үлгілері ұсынылған. Котлеттердің биоло- гиялық құндылығын арттыру мақсатында оның құрамындағы бидай наны қарақұмық жар- масымен алмастырылған. Қарақұмық жармасы витаминдер мен минералды заттарға бай болуына байланысты көптеген емдік қасиетке ие. Алынған котлеттердің құрамына сарап- тама жасау нәтижесінде олардың құрамындағы В1 витамині №1 котлетте 93%, №2 кот- летте 87% -ға, ал К макроэлементі сәйкесінше 54% және 7%-ға артқаны анықталды.

Бесплатно

Ет және ет өнімдерінің қауіпсіздігін талдауға арналған сынақ зертханалардың біліктілігін тексеру мақсатында стандартты үлгілерді пайдалану

Ет және ет өнімдерінің қауіпсіздігін талдауға арналған сынақ зертханалардың біліктілігін тексеру мақсатында стандартты үлгілерді пайдалану

Байболова Л.К., Хаймулдинова А.К., Асиржанова Ж.Б.

Статья научная

Бұл мақалада ет және ет өнімдердің қауіпсіздігін талдайтын сынақ зертханаларда біліктілікті тексерудің, зертханааралық салыстырмалы сынақтар мен біліктілікті тексеру бағдарламалары туралы түсініктер берілген. Судағы мыстың концентрациясын анықтау барысында зертханааралық салыстырулар жүргізу үшін үлгілер пайдаланылды. Зертханааралық салыстырулар жүргізу үшін үлгі ретінде біліктілікті тексеру үшін ОК-МВ-21 шифрларымен үлгілер пайдаланылды. ОК шифрының біртектілігі мен тұрақтылығы ГОСТ Р 50779.60-2017 "Статистикалық әдістер. Зертханааралық сынақтар арқылы біліктілікті тексеру кезінде қолдану" қосымшасына сәйкес бағаланды. Біліктілікті тексеру бағдарламасына 7 зертхана қатысты. Сынауға дайындық рәсімі сипатталып, сынақ нәтижесі бойынша әр зерттелген үлгінің қанағаттанарлық немесе күмәнді екені анықталды. Қанағаттанарлықсыз нәтиже алған қатысушыларға сигналдардың пайда болу себептерін анықтау, түзету әрекеттерін жүргізу және оларды құжаттау, қанағат-танарлықсыз нәтижелердің себептерін анықтау және жою ұсынылады.

Бесплатно

Ет німдері технологиясында экструдталан ауыз текстураларын ндіру процесін модельдеу жне отайландыру

Ет німдері технологиясында экструдталан ауыз текстураларын ндіру процесін модельдеу жне отайландыру

Букарбаев К.М., Василенко В.Н., Абжанова Ш.А., Каташева А.Ч., Кулаипбекова А.А.

Статья научная

Экструдталған ақуыз текстураларын өндіру процесінде орталық композициялық форманыайналмалы жоспарды қолдана отырып, көп факторлы экспериментті жоспарлау әдістемесі қарастырылды. Жұмыста Экстракция кинетикасының негізгі факторларға (қабаттың биіктігі, еріткіштің қозғалыс жылдамдығы, бөлшектердің қасиеттері) және параметрлерге (ішкі диффузия коэффициенті және бойлық араластыру коэффициенті) тәуелділіктерін алу үшін экстракция процесінің қабатында масса алмасудың математикалық моделі құрылды. Зерттеу нысаны ретінде қарасора ақуыз концентраты қолданылды. Қарасора-бұл шын мәнінде керемет өсімдік, ол өзінің қасиеттеріне байланысты өңдеу өнеркәсібінің әртүрлі салаларында қолданылады, сонымен қатар майлар, тұқымдар, ақуыз қоспалары түріндегі көпфункционалды тамақ өнімі болып табылады. Қарасора ақуызға бай ғана емес, сонымен қатар бізді табиғи тағамдық талшықтармен және пайдалы май қышқылдарымен қамтамасыз етеді, бұл қарасора ақуызы өнімдерін вегетариандықтар мен вегетарианшылар үшін пайдалы тағамдық балама етеді. Осы қасиеттеріне орай біз қарасорадан таза экструдталған ақуыз текстураларын пайдалануды жоспарладық және пайдалану сәйкестігін табу үшін математикалық модель жасадық.

Бесплатно

Ет сімдікті консервілерді стерилизациялау кезінде аминоышылдар рамыны термотрасызды ерекшеліктері

Ет сімдікті консервілерді стерилизациялау кезінде аминоышылдар рамыны термотрасызды ерекшеліктері

Чинарова Э.Р., Байбатыров Т.А., Гумарова А.К.

Статья научная

Етөсімдікті консервілерді стерилизациялау кезіндегі ауыстырылмайтын аминқыш-қылдардың жоғалу процесі зерттелді. «Қой етіне қосылған ноқат» етөсімдікті консервілерді өндірістік жағдайда стерилизациялау кезінде аминқышқылдар бұзылуына талдау негізделген. Ауыстырылмайтын аминқышқылдар белсенділігі жоғалуының графигі мен теңдеуі алынды. Зерттелетін аминқышқылдар шартты термотұрақсыздықтың үш тобына бөлінді. Зерттеу нәтижелерін консервілер жаңа түрлерін термоөңдеу үшін қолданылуы мүмкін.

Бесплатно

Ет-консерві німдерін ндіру технологиясымен сапасын жетілдіру

Ет-консерві німдерін ндіру технологиясымен сапасын жетілдіру

Байболова Л.К., Хаймулдинова А.К., Асиржанова Ж.Б.

Статья научная

Бұл мақалада ет консерві өнімдердің қауіпсіздігін талдайтын сынақ зертханаларда біліктілікті тексерудің, зертханааралық салыстырмалы сынақтар мен біліктілікті тексеру бағдарламалары туралы түсініктер берілген. Семей ет консерві өнімдерді басқа үлгілермен салыстырып, органолептикалық, физика-химиялық, қауіпсіздік және микробиологиялық зерттеу жүргізілді. Зерттеу нәтижелеріне сәйкес кәсіпорын өнімдері жағымды болып шықты. Тұтынушылардың талаптарын қанағаттандыру мақсатында сапалы өнім өндіру негізгі міндеті екені дәлелденді. Ет консервілерін өндіретін кәсіпорында стандарттардың талаптарына сәйкес сапалы және қауіпсіз өнімдерді қамтамасыз ету жолында іс-шаралар қарастырылды. Ет консервілерін өндіру кезіндегі кәсіпорынның пайдаланатын нормативтік-техникалық талаптары талданды. Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті, жеке кәсіпкерліктің дамуы, нарықтық экономикада тамақ өнеркәсібі бойынша тұрақты деңгейде болуы керек.

Бесплатно

Етті тздау дістері

Етті тздау дістері

Кененбай Ш.Ы., Карсыбекова С.К., Джетписбаева Б.Ш., Абирова М.

Статья научная

Мақалада ет және ет өнімдерін тұздаудың үш түрлі әдісі қарастырылған. Құрғақ тұздаудың негізгі ерекшелігі неғұрлым төзімді өнім береді. Тұздың жалпы шығыны ет массасының 10 - 13 пайызын құрайды. Дымқыл тұздаудың құрғақ тұздауға қарағанда бірқатар айырмашылықтары бар. Тұз етке тезірек сіңеді және біркелкі бөлінеді, жұмсақ және орташа тұздалған өнім алынады (6-7), тұздалған еттің шығымы артады (өнімнің бастапқы массасының 110-115). Аралас тұздауда күшті тұздау үшін тұздық 24-28 проценттік орташа тұздауда 18-20 проценттік және әлсіз тұздау үшін 14-16 проценттік ерітіндісі пайдаланатындығы анықталды.

Бесплатно

Еттік балапандара арналан рама жем ндірісінде тйіршіктелген сиыржоышаны олдану

Еттік балапандара арналан рама жем ндірісінде тйіршіктелген сиыржоышаны олдану

Аманжолова Р., Жиенбаева С. Т., Ермуканова А. М.

Статья научная

Мақалада түйіршіктелген «Луговчанка» сиыржоңышқасын еттік балапандарға арналған құрама жем өндірісінде қолданудың зерттеу нәтижелері берілген. Әдебиет деректерін сараптау нәтижесі елімізде сиыржоңышқаны құс, мал азығында қолдану туралы деректердің жоқтығын көрсетті. Сиыржоңышқа Ресейде еттік балапандар азығында қолданылуда. Сиыржоңышқаның химиялық, минералдық және дәрумендік құрамы анықталды. Сиыржоңышқаның химиялық құрамын қолданылып жүрген бұршақ дақылдарының химиялық құрамымен салыстыру нәтижесі ақуыздың мөлшері ноқаттан 22,6% жоғары, жемдік бұршақтан 4,3%-ға төмен, май мөлшері ноқаттан 13,3% төмен, ал жемдік бұршақпен шамалас екендігін көрсетеді. Сонымен қатар сиыржоңышқаның құрамында А, В тобының дәрумендері, минералды элементтер сақталатындығын көрсетті. Зерттеу нәтижесі «Луговчанка» сиыржоңышқасының құрамында сіңімділігі нашар зат - синиль қышқылы 1,1 мг/100г сақталатындығын көрсетті. Сиыржоңышқаның құрамындағы сіңімділігі нашар заттарының мөлшерін азайтып, коректілігін жоғарылату үшін оны түйіршіктеу қарастырылды. Сиыржоңышқаны түйіршіктеудің оңтайлы технологиялық режимдері белгіленді. Сиыржоңышқаны түйіршіктеу нәтижелерінде жалпы бактериямен тұқымдануы 22,5%, зеңдермен тұқымдануы 11,2%, синиль қышқылының мөлшері 22,72%-ға азайды. Зерттеу нәтижесінде шашыранды және түйіршіктелген сиыржоңышқаны сақтау мерзімі анықталды.

Бесплатно

Ешкі стінен жасалан рма осылан йогурт ндіру технологиясы

Ешкі стінен жасалан рма осылан йогурт ндіру технологиясы

Шадьярова Ж. К., Юсупова Г. Т., Курмангалиева Д. Б.

Статья научная

Мақалада бақылаудың нормаларын, әдістерін сақтай отырып, ешкі сүтінен жасалған құрма қосылған йогурт өнімін әзірлеу технологиясы көрсетілген. Құрма қосылған ешкі сүтінен жасалған йогурт алудың технологиясы ешкіні сауу, сүтті деаэрациялау, тазалау және салқындату, тұтас сүттің сапасын бағалау және қабылдау, майлылығы бойынша қалыпқа келтіру, гомогендеу, пастерлеу, ашыту температурасына дейін салқындату, кейін ашытқыны қосып араластыру, ашыту, салқындату, құрма езбесін қосып араластыру, жетілдіру және сақтаудан тұрады. Ешкі сүтінен жасалған құрма қосылған йогурттың микробиологиялық, органолептикалық, физика-химиялық көрсеткіштері С. Сейфуллин атындағы ҚазАТУ-нің сүт цехында және «Ауылшаруашылық биотехнологиясының ғылыми-зерттеу платформасында» жүргізілді. Нәтижесінде құрамында ашытқы саны 1х104 КТБ/см3 (г) кем емес, ақуыз мөлшері-2,83 г, май-2,13 г, көмірсулар-6,72 г, ылғал - 87,43 г, ҚМСҚ (СОМО) -12,57% күл - 0,89 г, энергетикалық құндылығы - 57/238ккал/кДж/100г құрайтын ешкі сүтінен жасалған құрма қосылған диеталық сүтқышқылды өнімі - йогурт алдынды. Сақтау мерзімі 4±2°С температурада 5 тәулік деп белгіленген. Құрма қосылған ешкі сүтінен жасалған йогурт - барлық жастағы адамдарға тұтынуға болатын, жоғары сіңімділігімен ерекшеленетін табиғи өнім. Өнім резервуар әдісімен өндіріледі.

Бесплатно

Ешкі стінен ндірілетін жмса сырды днді-даылды оспалармен байыту

Ешкі стінен ндірілетін жмса сырды днді-даылды оспалармен байыту

Мхтарханова Р.Б., Балабекова А.С.

Статья научная

Бұл жұмыста ешкі сүтінен өндірілетін жұмсақ сырға дәнді-дақылды қоспаларды қосу арқылы сырдың, тағамдық, биологиялық емдік-профилактикалық қасиетін арттыру жолдары көрсетілген. Эксперименталды зерттеулер арқылы ешкі сүтіне қосылатын бидай кебегінің ұтымды мөлшері анықталды және қосылған бидай кебегінің қоспаның ұю жылдамдығына, ұйытындының физико-химиялық, органолептикалық қасиеттеріне тигізетін әсері зерттелді. Бидай кебегін пайдалану жұмсақ сырларды өндіруде өнім бірлігіне кететін сүттің шығынын азайтады, ассортиментті кеңейтеді және өнімге емдік-профилатикалық қасиет береді.

Бесплатно

Ешкі сүтін сақтау үрдісі кезінде технологиялық және микробиологиялық көрсеткіштерге температураның әсерін зерттеу

Ешкі сүтін сақтау үрдісі кезінде технологиялық және микробиологиялық көрсеткіштерге температураның әсерін зерттеу

Ж.К. Шадьярова, Д.Б. Курмангалиева, Н.Н. Ланцева, Г.Т. Юсупова

Статья научная

Мақалада ешкі сүтін сақтау кезінде температураның технологиялық және микробиологиялық көрсеткіштерге және екі сатылы термиялық өңдеудің биотехнологиялық көрсеткіштерге әсер ету нәтижелері берілген. Мақаланың практикалық маңыздылығы - 60, 65, 70°С температуралық режимдер сүттің негізгі физикалық-химиялық және технологиялық қасиеттерін сақтайды, сүттің микробиологиялық тұрақтылығын қамтамасыз етеді және 72 сағатқа дейін сақтау кезінде оның сапасын төмендетпейді.

Бесплатно

Жаа абыыны (Juglans regia) былары бояу тратылыына сері

Жаа абыыны (Juglans regia) былары бояу тратылыына сері

Мирзамуратова Р.Ш., Калдыбаев Р.Т., Байрамоглу Е.Е.

Статья научная

Былғары өндірісі ұзақ даму жолынан өткеннен кейін ғылымның, техниканың және жаңа технологиялардың озық жетістіктерін пайдаланатын әлемнің көптеген елдерінің жетекші салаларының бірі ретінде қарастырылады. Тері - мал шаруашалығында мал өнімін азық ретінде қолданғаннан кейінгі шикізат болып есептеледі. Алайда теріні өңдеу үшін қосымша көптеген химикаттар қолданылады. Бұл өнімнің және қоршаған ортаның экологиялық таза болуына кедергісін келтіреді. Бірақ қазіргі уақытта қоршаған ортаның ластануына байланысты химиялық өндіріс заттарын табиғи алмастырғыштарға ауыстыру туралы мәселе туындады. Жұмыстың мақсаты - қоршаған ортаны қорғау мақсатында былғары өндірісінде химиялық бояғышты жаңғақ қабығынан дайындалған табиғи экстрактімен алмастыру, боялған былғарының су тамшыларына бояу тұрақтылығын анықтау. Бұл жұмыста жаңғақ қабығынан экстракті дайындалып, былғарыны әрлеу жұмыстарында қолданылды және табиғи экстарктілермен боялған былғарылардың су тамшысына бояу тұрақтылығын анықтау үшін зерттеу жүргізілді. Былғарының су тамшыларына бояу тұрақтылығы анықталып, талдау жүргізілді. Ал бақылау үлгілері ретінде үш түрлі үлгі алынды: стандартты химиялық пигмент қолданып дайындалған үлгі, химиялық пигмент орнына су қолданып дайындалған үлгі және әрлеуден өтпеген былғары үлгісі.Талдау нәтижелері бойынша табиғи эсктрактімен боялған былғарылардың боялу сапасының жақсы екені анықталды. Жаңғақ қабығынан дайындалған экстрактіні бояу ретінде былғары өндірісінде химиялық пигменттердің орнына қолдануға болады.

Бесплатно

Жамбыл облысы жасспірімдер табандарыны антропометриялы крсеткіштеріні ерекшеліктері

Жамбыл облысы жасспірімдер табандарыны антропометриялы крсеткіштеріні ерекшеліктері

Юсупова Л.Х., Абзалбеклы Б., Мунасипов С.Е.

Статья научная

Аяқ киімнің ыңғайлылығы-бұл аяқ киімнің сапасының негізгі көрсеткіштерінің бірі, ол дененің өсу процесінде табанның қалыпты жұмыс істеуі мен дамуын қамтамасыз етеді. Өз кезегінде, табанның қалыпты жұмыс істеуі мен дамуы бүкіл дененің қалыпты жағдайын анықтайды, өйткені табандағы ауытқулардың пайда болуы бүкіл денедегі ауытқуларға алып келеді. Бұл жұмыста, Жамбыл облысының тұрғындарын ыңғайлы аяқ киіммен қамтамасыз ету мақсатында Жамбыл облысының жастарына зерттеу жүргізілді. Жамбыл облысы жастарының табандарының өлшемдерін анықтау бойынша зерттеулер стандартты әдістеме бойынша жүргізілді. Аяқтың плантограммасын алу үшін 3D сканері қолданылды. Жамбыл облысының мектептері мен жоғары оқу орындарының оқушыларымен білім алушылар арасында 15 пен 18 жас аралығындағы 150 жастардың табандарының өлшемдерін анықтау мақсатында зерттеулер жүргізілді. Өлшемдік белгілердің әрқайсысы үшін үлгідегі белгінің шамасы мен өзгергіштігін сипаттайтын статистикалық параметрлер анықталды. Табанның негізгі өлшемдік белгілері мен жастарөспірімдер арасындағы байланысты анықтау үшін корреляциялық қисықтар тұрғызылды. Табан өлшемдерінің зерттеу нәтижелері Қазақстан тұрғындарын ыңғайлы аяқ киіммен қамтамасыз етуге және жасөспірімдердің анатомиялық, физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерін ескеретін әлеуметтік-экономикалық жағдайды жақсартуға мүмкіндік береді. Жасөспірімдердің табандарының өлшемдері туралы берілген мәліметтерді аяқ киім фабрикаларында, ортопедиялық және арнайы аяқ киім тігу өндірісінде қолдануға болады.

Бесплатно

Жануарлардың биохимиялық көрсеткіштеріне азықтық  қоспалардың әсері

Жануарлардың биохимиялық көрсеткіштеріне азықтық қоспалардың әсері

C.Н. Әбдірешoв, М.А. Бекежан

Статья научная

Мақалада жануарлардың организміне қорғасын тұздарының әсері анықталды. Зерттеу кезінде жануарларға азықтық қоспаларға токсиканттықосып беру кезіндегі әсері анықталды. Улану кезінде бaуыр мен ұйқы безi қызметiнiң бұзылуына байланысты липаза мөлшерiнің 260%-ға жоғарлағаны, сонымен бірге аминотрансфераза ферментерінің деңгейінің 2,5 есе aртқaндығы бaйқaлды. Бұл өз кезегінде цитoлoгиялық үдерiстердiң күшейгенiн, белoк синтезiнiң төмендегенiн және зат алмасудың тасмалдануының бұзылғандығын көрсетедi. Азықтық қоспаларға сорбенттер қосып беру кезінде, алынған көрскетіштердің біршама 41-58%-ға дейін қалпына келгенін байқаймыз.

Бесплатно

Журнал