Статьи журнала - Вестник Алматинского технологического университета

Ландшафтный подход в изучении эстетических свойств природно-рекреационных ресурсов РК

Ахметжанова З.Х., Жангуттина Г.О.

Статья обзорная

Показано, что на основе ландшафтных исследований может быть дана оценка природных ресурсов территорий административных районов для целей развития рекреации и туризма. Компонентный подход ландшафтных методов позволяет оценить эстетическую привлекательность объектов северного склона Заилийского Алатау на основе признаков ландшафта с выделением его доминантов.

Бесплатно

Ликвидность как фактор стабильности банков

Космурзаев Д.С.

Статья научная

Статья посвящена главному банковскому показателю - ликвидности. В данной статье раскрываются главные факторы, определяющие ликвидность, а также ее расчет по данному показателю. Автором предложены основные направления изучения и анализа по банковским показателям ликвидности.

Бесплатно

Лма ашытысын пайдалана отырып нан-тоаш німдерін ндіру технологиясы

Аубакирова Г.Е., Молдахметова З.К., Тлеубаева З.Б.

Статья научная

Қазіргі заманғы нан пісіру өнеркәсібі тұрақты дамып келе жатқан тамақ өнеркәсібінің бірі болып табылады. Ол ассортименттің айтарлықтай дамуымен, шикізат пен материалдардың бастапқы қасиет-терінің күрделілігі мен әртүрлілігімен, нан өнімдерін дайындаудың жаңа бағытталған технологияларын енгізумен, олардың сапасы мен қауіпсіздігіне жаңа бағалауды қолданумен сипатталады. Азық-түлік сапасы және адамның жалпы диетасының тепе-теңдігі денсаулық жағдайы мен оның өмір сүру сапасы үшін өте маңызды. Нан пісіру технологиясының ғылыми негіздері отандық және шетелдік авторлардың жаңа іргелі зерттеулерімен едәуір кеңейтілді. Нан-ең маңызды тағамдардың бірі. Оның көптеген ерекшеліктері бар. Табиғат бидай мен қара бидай дәнінде өмірлік маңызды қоректік заттардың кешенін құрды: ақуыздар, көмірсулар, майлар, дәрумендер, минералды қосылыстар және т.б., олар ұзақ уақыт бойы биологиялық белсенділігін сақтайды. Мақалада ресейлік және шетелдік зерттеушілердің байытылған өнімдер ассортиментін, атап айтқанда дәстүрлі емес шикізатты, оның ішінде құлмақты қолдана отырып, байытылған нан өнімдерін кеңейтудің бүкіл әлемдегі перспективалық бағыты бойынша ғылыми еңбектеріне шолу жасалады. Зерттеу нәтижелері дәстүрлі емес шикізатты пайдалана отырып, нан өнімдерінің жаңа рецептері мен технологияларын әзірлеу кезінде зерттеушілер мен өндірушілерге қызықты және пайдалы болуы мүмкін.

Бесплатно

Логистическая поддержка эксплуатаций грузовых автомобилей

Нургалиева М.Р., Сабралиев Н.С., Мурзахметова У.А., Адилбеков М.А., Алшынова А.М.

Статья научная

Работа посвящена исследованию управления качеством и организацией системой тех-нического обслуживания и ремонта грузовых автомобилей в регионах Республики Казахстан. Для создания и внедрения системы технического обслуживания и ремонта (ТОиР), поддержки технического состояния грузовых автомобилей разработана комплексная организационно-эко-номическая модель процесса организации ТОиР с учетом конкретных условий эксплуатаций. Рассматриваемая организационно-функциональная модель основывается на взаимодействии ин-формационных потоков. Экономический эффект от внедрения системы ТОиР достигается за счет ликвидации потерь времени по организационным причинам, снижения эксплуатационных затрат и общей суммы приведенных расходов.

Бесплатно

Логистические издержки транспортировки мяса в авторефрижераторах на экспорт

Жайлаубаев Ж.Д., Сыдыкова Г.Е., Королев В.В.

Статья научная

В статье приведены логистические издержки экспорта мяса по направлению Алматы-DAP Достык (КНР). Рассмотрена логистическая схема доставки мяса на экспорт. Дана информация о наиболее значимых затратах при организации экспорта мяса. Результаты исследований могут быть использованы предпринимателями, занятыми в сфере реализации мяса, а также транспортных компаний, осуществляющих перевозку скоропортящихся продуктов.

Бесплатно

Лтты таамдарды технологияларын жетілдіру жолдары

Кузембаева Г., Кузембаев К., Кунболатова А.

Статья научная

Республикамыздағы әдебиеттерге шолу жасау арқылы көптеген қазақтың еттен және ет өнімдерінен дайындалатын тағамдары бар екені анықталынды. Осы тағамдардың технологиялық схемалары, карталары құрастырылмаған және рецептуралары жасалынбаған. Осындай мәліметтердің болмауынан көптеген қазақтың ұлттық тағамдары қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарында дайындалмай келеді. Алғашқы рет зерттеу жұмыстары арқылы ұлттық тағамдардың шығымдары анықталды, технологиялық карталары мен схемалары құрастырылды.

Бесплатно

Макаpoн өнімдеpінің pеoлoгиялық көpсеткіштеpіне және дәрумендік құрамын а өсімдік шикізатының әсеpін зеpттеу

Ахлан Т.Б., Жумалиева Г.Е., Әбілмәжін Б.Қ., Жұман Н.И., Спатай Н.Н.

Статья научная

Бұл мақалада зертханалық жағдайда макаpoн өнімдеpінің құpамына дәстүpлі емес шикізат pетінде қoсүйлі қалақай ұны мен жүгеpі ұнын қoсу аpқылы дайындалған қамыpдың pеoлoгиялық және дәpумендік құpамы зеpттелді. Осыған дейінгі қoсүйлі қалақайды зеpттеу нәтижелеpі өсімдік құpамында каpотин, кальций, құмыpсқа қышқылы және де пантенон қышқылының біpаз мөлшеpі баp екендігін көрсетті. Бұл көрсеткіштер жаңа рецептурамен дайындалған макаpон өнімдеpінің дәpумендік құpамын жақсаpтуға жақсартатынын көрсетеді. Қосүйлі қалақай ұнтағын қосып дайындалған макарон қамырының реологиялық көрсеткіштері, дәрумендік құрамы зерттеу қорытындысы бойынша рецептураға 20% жүгеpі ұны мен 2% қoсүйлі қалақай (Urtica dioca L) ұнтағы қoсылған үлгінің көрсеткіштері жақсы екендігі анықталып, тиімді үлгі бoлып бекітілді.

Бесплатно

Макарон німдеріні биологиялы ндылыын арттыру дістері

Изтаев А.И., Дарибаева Г.Т., Изтаев Б.А., Козыбаев А.К.

Статья научная

Расширение ассортимента пищевых продуктов, обогащенных функциональными ингре-диентами и благоприятно действующих на здоровье людей, является решением вопроса воспол-нения нехватки незаменимых аминокислот в рационе питания человека. Из тритикале сорта «Таза» можно производить новый ассортимент макаронных изделий повышенной биологичес-кой ценностью. Основным направлением нашего исследования является производство нового ассортимента макарон с высоким содержанием биологических активных веществ за счет внесения в состав макарон продуктов переработки перспективных сортов зерна тритикале отечественного производства, так как они являются высокопотенциальным сырьем для ма-каронного производства. В результате исследований установлено, что добавляя данные ком-поненты в макаронную муку можно увеличить массовую долю аминокислот в готовых изделиях: аргинина на 0,27%, лизина на 0,15%, пролина на 0,55%, глицина на 0,36%, а долю белка на 2,3%.

Бесплатно

Макарон німдеріні рылымын зерттеу

Каримова Г.К., Машанова Н.С., Мухамбетов Г.М., Ниязбекова Р.К., Смагулова М.Е., Сатаева Ж.И., Ибжанова А.А.

Статья научная

Бұл мақалада макарон өнімдерін өндірудегі майлы күнжараның құрылым қасиеттері қарастырылады. Зерттеулер жүргізу кезінде жоғары сұрыпты бидайды асқабақ, соя, жержаңғақ, күнбағыс және зығыр күнжарасын ішінара ауыстыру жүргізілді. Асқабақ, соя, жержаңғақ, күнбағыс және зығыр күнжарасын қосу шикізаттың әртүрлі дәрумендермен қаныққандығына байланысты. Зерттеу барысында зерттелетін күнжараның аминқышқылдарының құрамы, макарон қоспаларының реологиялық және физика-химиялық көрсеткіштері қарастырылды. Алынған нәтижелер стандарттау құжаттарында және Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерінде белгіленген талаптарға сәйкес келеді. Зерттеулер көрсеткендей, майлы күнжараны қосу макаронның реологиялық және технологиялық параметрлерін төмендетпейді. Сапа көрсеткіштері КО ТР 021/2011 «Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы», КО ТР 022/2011 «Тамақ өнімдері оны таңбалау бөлігінде», КО ТР 029/2012 «Тағамдық қоспалар, хош иістендіргіштер және технологиялық көмекші құралдар қауіпсіздігінің талаптары», нормативтік-техникалық құжаттарға ГОСТ 31743-2017 «Макарон өнімдері. Жалпы техникалық шарттар», ГОСТ 31964-2012 «Макарон өнімдері. Қабылдау ережелері және сапаны анықтау әдістері», ГОСТ 8057-95 «Соя тағамынан жасалған күнжара. Техникалық шарттар», ГОСТ 11201-65 «Жержаңғақ тағамы. Техникалық шарттар», ГОСТ 80-96 «Күнбағыс күнжарасы. Техникалық шарттар», ГОСТ 10974-95 «Зығыр күнжарасы. Техникалық шарттар».

Бесплатно

Малая механизация ручной швейной машины для выполнения на ней работ в технике «Фильц»

Каламбаев О.С., Шкунова Л.В.

Статья научная

Произведена разработка малой механизации для выполнения технологии изготовления изделий в технике «фильц» и дана конструкторская документация для её создания, что имеет практическую значимость и новизну. Основные положения разработки проводились в четыре этапа с описанием работ. В ходе исследований по переделке ручной швейной машинки были сделаны следующие выводы: установленный счётчик числа проколов позволяет контролировать частоту проколов на различных участках изделия, блок с иглами может состоять из разного количества игл разного диаметра.

Бесплатно

Масары майын бастапа тазарту технолиясынны мселелерін шешу жолдары

Искаков Б. М., Какимов М. М., Сатаева Ж. И., Мурсалыкова М. Т.

Статья научная

Соңғы кезде мақсары өнімдеріне деген сұраныс жылдан жылға өсуде, оған егістік алқаптарының артуы мен мақсары майын тұтынушылар арасындағы танымалдылығы. Ғылыми-зерттеу жұмыстары негізінде мақсары майын өндірудің технологиялық желісі қарастырылды. Нәтижесінде мақсары майын өндіру технологиясының терең зерттелмеуі мен кең қолданыс таппауына байланысты, көптеген мәселелер шешімін таппауда. Мысалы үшін бастапқы тазарту жұмыстары өзекті және оны айқындау мақсатында престен кейінгі тазартылмаған мақсары майын тазарту технологиясы зерттелді және престен кейінгі тазартылмаған мақсары майының сынамасы арнайы зертханаға берілді. Туындаған мәселелерді шешу үшін престен кейінгі тазартылмаған мақсары майын тазартудың тіиімді жолы ұсынылып, сүзу-тұндыру центрифугасы жетілдірілді.

Бесплатно

Масары тымыны физика-механикалы асиеттеріні ерекшеліктері

Еркебаев М.Ж., Кадирбаев М.К., Матеев Е.З., Изимбетова Н.О.

Статья научная

Осы мақала мақсары тұқымының физика-механикалық қасиеттерін зерттеуге арналған. Негізінен мақсарыны азыққа пайдаланылатын май (дәмі жағынан шемішке майына ұқсас) жасалатын тұқым алу үшін өсіреді және техникалық мақсаттарда пайдаланады.

Бесплатно

Мата иіру ндірісіні алдытарын пайдалануды санды жне сапалы крсеткіштерін баалау

Нрмхамбетова Б.Т., Омарбекова М.Т., Сарбасова Г., Білдаев С.Т., Кадникова О.Ю.

Статья научная

Қазақстан Республикасының Тоқыма өнеркәсібінің экологиялық проблемалары негізінен өндіріс қалдықтарын кәдеге жаратуға және қайта өңдеуге, сарқынды суларды тазартуға, айналмалы сумен жабдықтау жүйесін құруға, жұмыс аймағының ауасын шаңнан тазартуға және т. б. Байланысты.Төмен сұрыпты мақтадан жасалған иірімжіпті және өндіріс қалдықтарын өндіру тоқыма кәсіпорындарының жұмыс істеуінің экономикалық тиімділігіне әсер ететін саланың өзекті проблемаларының бірі болып табылады. Иіру өндірісінің қалдықтарын және иірудің пневмомеханикалық тәсілі бойынша үлкен сызықтық тығыздықтағы иірімжіпті өндіру кезінде төмен сұрыпты шикізатты пайдалану өнім бірлігінің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді.Иіру өндірісінің қалдықтары мен төмен сұрыпты шикізат салынған иірімжіп матаға айтарлықтай механикалық жүктемелерді талап етілмейтін тұрмыстық, бірқатар техникалық, жадағайлық және киім маталарын, сондай-ақ жиһаз және аяқ киім өнеркәсібі үшін мақта мен ватинді дайындау кезінде пайдаланылады. Жұмыста «Мақта» АҚ мысалында мақта үлгісіндегі иірімжіпті өндіру кезінде иіру өндірісінің қалдықтарын пайдалану технологиясын әзірлеумен байланысты мәселелер қарастырылған.

Бесплатно

Мата матасыны ттынымды асиеттерін жасарту масатында полимер композициясын пайдалану

Буркитбай А., Назарбаева А.К., Какенова Ж.К.

Статья научная

Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде текстиль бұйымдарының қыртыстануын төмендетіп, тұтынымдық қасиеттерін арттыру мақсатында полиэтиленгликоль, малеин қышқылы және мочевина негізінде жаңа аппрет құрамы алынды. Ұсынылған полимер композициясында өңделген мақта матасының өңделмеген үлгіге салыстырғанда қыртыстанбау қасиеті 1,8 есеге, беріктік қасиеті 1,2 есеге артқаны дәлелденді. Зерттеу нәтижесін Оңтүстік-Қазақстан аймағындағы мақта мата өндірісі өнеркәсіптерінде және басқа да текстиль өнеркәсіптерінде пайдалану жоспарланған.

Бесплатно

Математическая модель пекарной камеры

Мазулевский С.Ю., Журынбаева М.А., Ким Е.И.

Статья научная

В статье представлена математическая модель пекарной камеры в виде передаточных функций. Осуществлен математический анализ теплового режима камеры для выпечки хлеба с целью исследования и разработки АСУ тепловым режимом пекарной камеры. Выявлено что, достаточно представить математическую модель для одного обобщенного звена, эквивалентного по своим характеристикам данному типу печи.

Бесплатно

Математические модели сушки макаронных изделий

Джамашева Р.А., Дараева Г.Д.

Статья научная

В статье согласно структурной схеме определены выражения передаточных функций для дальнейшего выбора способа регулирования режимов сушки и построения системы автоматического управления. Актуальность работы заключается в разработке математической модели сушильных установок по каналам, связывающим изменения параметров материала и сушильного агента (воздуха) с изменением притока теплоты.

Бесплатно

Математический анализ величины конструктивных прибавок защитного костюма кинолога

Мокеева Н.С., Бунькова Т.О.

Статья научная

Рассмотрены проблемы проектирования костюма полной защиты кинолога-фигуранта. Предлагается математическая модель оптимизации величины конструктивных прибавок для прогнозирования и поиска рациональной конструкции СИЗ тренера-кинолога с высокими эргономическими свойствами.

Бесплатно

Математическое моделирование динамического взаимодействия стержня с деформируемой средой

Тойбаев С.Н., Акимханова А.А.

Статья научная

В данной статье развиваемый подход применяется для вывода уравнений колебания круглых стержней с учетом вязкости материала стержня, влияние окружающей среды и температуры. Получены точное и приближенное уравнения крутильного и продольного колебаний круглого стержня. При описании стержня, находящегося в деформируемой среде, рассматриваются три условия контакта: отсутствие трения (гладкий контакт), трение между стержнем и средой по закону Кулона и жесткий контакт.

Бесплатно

Математическое моделирование параметров качества кисломолочной продукции

Диханбаева Ф.Т., Узаков Я.М., Даулетбаков Б.Д., Смаилова Ж.Ж., Кузембаева Г.К., Базылханова Э.Ч.

Статья научная

Научная тематика, связанная с моделированием оптимальных параметров качества кисломолочных продуктов, не теряет своей актуальности и находится в плоскости действующих государственных программ и национальных проектов по обеспечению населения доступными продуктами высокого качества, удовлетворяющими потребности организма в полезных веществах. Особое значение при моделировании рецептур играют вычислительные методы на основе цифровых систем компьютерной математики, что позволяет максимально обоснованно подойти к процессу производства кисломолочных продуктов для специализированного и массового питания. В данной научной статье отражены результаты математического моделирования рецептуры и показателей качества кисломолочных продуктов на основе верблюжьего молока с использованием пробиотических заквасок. Моделирование выполнено с использованием концепции «черного ящика», часто применяемого при создании математической модели исследуемого процесса. Матрица планирования исследования включала 30 повторений, при которых охватывались все варьируемые параметры для ферментации 100 л молока (количество вносимой пробиотической закваски (0,1-0,3 кг), время (4-12 часов) и температура (30-34°С) сквашивания, кислотность (104-121°Т). С учетом входных данных была определена поверхность отклика и линии равного уровня для кисломолочного продукта, составлены уравнения регрессии для отдельных показателей. В результате проведенной научной работы были определены оптимальные параметры качества для производства кисломолочных продуктов на основе верблюжьего молока: время ферментации - 12 часов, температура - 32°С, срок хранения - 45 суток, при этом достигаемая кислотность - 116°Т, в результате чего сохранились наилучшие органолептические показатели кисломолочного продукта, которые были оценены на 4,8 балла из возможных 5. Таким образом, данный метод моделирования является наиболее эффективным инструментом для исследования и внедрения результатов научноисследовательских работ в производство пищевых продуктов с заданными свойствами.

Бесплатно

Математическое моделирование процесса прокалывания кожуры дыни

Медведков Е.Б., Андреев И.Г.

Статья научная

Статья посвящена изучению процесса прокалывания кожуры дыни с целью расчета конструкции и создания установки для очистки дыни от кожуры и ее нарезки на куски заданного размера, отличающейся простотой изготовления, малой энерго- и материалоемкостью и, следовательно, низкой себестоимостью. Методом ортогонального композиционного планирования эксперимента была построена математическая модель процесса прокалывания кожуры дыни и получено уравнение регрессии, адекватно описывающее эксперимент. Результаты проведенных исследований процесса прокалывания кожуры дыни легли в основу расчета конструкции устройства для очистки дыни от кожуры и ее резки на куски заданного размера. Опытный образец машины был изготовлен и апробирован в условиях ТОО «Плодоконсервный завод «Южный»».

Бесплатно